Bot: Botbreuk vinger / duim

Onderstaande uitwerking is een aanvulling op de fysiotherapeutische behandeling: de fysiotherapeut (online of in de praktijk) geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen voor u van belang zijn. 

SAM 4658

  • Zie boven afbeelding linker hand: links handrug en rechts handpalm. In rood vingerkootjes.

In het kort 

  • Andere benaming: Fractuur vinger of duim
  • Elke vinger heeft drie kootjes: het eindkootje, het middelste kootje en het kootje wat tegen het middenhandsbeentje aanligt. De duim heeft 2 kootjes. Zie boven afbeelding
  • Een botbreuk kan ontstaan door krachten van buitenaf of spontaan door een ziekte (bv osteoporose).
  • U heeft pijn en kan de vinger of duim niet bewegen
  • Met behulp van een spalk, tape of gips moet het gebroken bot herstellen.
  • Bij een botbreuk wordt vanuit de botuiteindennieuw botweefsel gevormd.
  • Dit proces duurt ongeveer 6-8 weken
  • De fysiotherapeut kan door uitleg, adviezen en oefeningen het herstel ondersteunen
  • Na herstel van een botbreuk kan er nog maanden sprake zijn van  periodes van zwelling, pijn en verminderde functie.
    • Andere benaming: gebroken vinger / duim of vinger / duim fractuur of vinger / duim breuk of breuk vinger / duim of phalanxfractuur
    • Anatomie
      • Elke vinger heeft drie kootjes: het eindkootje, het middelste kootje en het kootje wat tegen het middenhandsbeentje ligt. De duim heeft 2 kootjes
      • Zie video website 'schooltv': geraamte arm 
      • Zie video op website ‘Anatomy Lyon’: Middenhand, vingers en duim
      • Zie google afbeeldingen: anatomie hand botbreuk vinger of duim. Neem met de fysiotherapeut door welke afbeeldingen zinvol zijn voor u.
      • Zie aanvullende informatie 2.4
    • Na de botbreuk moeten de breukvlakken weer goed tegenover elkaar staan.. Vanuit de botuiteinden wordt nieuw botweefsel gevormd. Dit proces duurt ongeveer 6 weken ( e.e.a. is afhankelijk van de leeftijd, de conditie en het soort breuk).
    • Om de breukvlakken bij elkaar te houden wordt gekozen voor een operatie, gips of tape
    • Na maximaal twee weken moeten de vingers of duim weer gewoon worden bewogen. De achterliggende reden is dat de pezen bij langer 'niet bewegen' vastgroeien aan het bot en gewricht, waardoor een niet beweegbare vinger of duim kan ontstaan. Operatie na een vingerfractuur moet snel worden uitgevoerd, waarna het gips relatief kort moet worden gedragen.
    • Elke breuk is verschillend. Uw specialist (orthopeed) geeft aan welke richtlijn voor u geldt.
    • Complicaties na deze breuk: bewegingsbeperkingen in vinger of duim (soms maanden / jaren aanwezig!), peesirritaties
    • Voor algemene informatie tav botbreuk, zie het onderwerp 'botbreuk' op deze site

    Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is

    • Trauma: klap op vinger of duim / bal op vinger of duim

    Neem de oorzaak van uw klachten met de fysiotherapeut door

    • Pijn
    • Onvermogen bewegen vinger / duim
    • Zwelling
    • Soms abnormale stand vinger / duim

    Neem de verschijnselen die bij u aanwezig zijn met de fysiotherapeut door

    • Fysiotherapeut / handfysiotherapeut
      • De eigen fysiotherapeut geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen zinvol zijn, zie verder. Meestal zijn 2-4 behandelingen voldoende.

        Tijd is de belangrijkste factor bij herstel bot. Fysiotherapie is van belang om de voorwaarden van het natuurlijke herstel te optimaliseren.

        • Eerste behandeling: uitleg klachtenbeeld, informatie over behandelplan en eerste adviezen oefeningen

        • Tweede behandeling: Oefeningen en adviezen doornemen (e.v.t een opname hiervan maken die thuis bekeken kan worden)

        • Derde behandeling: Oefeningen doornemen en kijken of ze goed uitgevoerd worden

        • Vierde behandeling enige tijd na behandeling 3: evalueren stand van zaken.

        • Zo nodig nog 2 (of meer) behandelingen plannen. Eea is afhankelijk van uitgebreidheid blessure, het herstel, het oppakken van adviezen oefeningen en van de eventueel aanwezige 'bewegingsangst'

    • Huisarts
      • Medicatie: pijndemper
      • Doorverwijzen: onderzoek (rontgen) / (hand)fysiotherapie/ orthopeed
    • Orthopeed
      • Onderzoek: rontgen. Zie ook startpuntradiologie.nl: hand
      • Immobilisatie: gips, brace of tape
      • Controle afspraken

    Neem met de fysiotherapeut door welke hulpverleners een aanvulling kunnen zijn op de behandeling

    • Algemeen
      • Span regelmatig (ieder uur een paar minuten) de spieren van de arm / hand aan. 
      • Ontspannen / pijndempen 

        • Losmaakoefeningen (vaak en kort doen) bij pijn of stijfheid in de vinger/duim

        • Massage onderarm en pols. Zie 'oefeningen divers' op deze site en kijk bij 'massage/ polsregio'

        • Koude pakking op het gewricht (tien minuten, doekje tussen pakking en huid, twintig minuten tussen elke koudebehandeling) bij pijn. Zie 'hulpmiddelen' op deze site en kijk bij 'spieren'.

      • Bewegen, sporten en werken

        • Niet met medicatie / pijndempers sporten of belastend werk doen

        • Als de eigen sport / werk niet meer uitgeoefend kan worden, zoek dan naar alternatieven

        • Onderzoeken sportmateriaal, sportomstandigheden, trainingsbelasting (frequentie, duur en intensiteit aanpassen) en techniek.

    • Bij gips / brace / tape
      • Volg richtlijn van de specialist.
      • Het duurt 48 uur voordat het gips zijn maximale sterkte heeft gekregen. Tijdens deze periode moet u erg voorzichtig zijn  met het gips.
      • Het gipsverband mag niet nat worden. De huid blijft dan te lang vochtig, waardoor er jeuk ontstaat en de huid kapot gaat. Voor het douchen kan een douchehoes gebruikt worden (te koop bij apotheek of thuiszorgwinkel.
      • Ga niet met een voorwerp onder het gips krabben. Hierdoor kunnen wondjes ontstaan en infecties.
      • Houd de onderarm hoog dmv een mitella. Gedurende de nacht kunt u de mitella afdoen en de arm op een kussen leggen. Zie onder afbeelding van 'bol.com' bij 'mitella'.
        • 9200000065216045
      • Tijdens de hele gipsperiode mag u geen ringen dragen.
      • Contact opnemen met de gipskamer of afdeling spoedeisende hulp:
        • Als de hand dik wordt, tintelt, klopt, wit of blauw wordt en er binnen enkele uren na het hoog houden geen verbetering optreedt.
        • Als het gips gebroken is
    • Bij een operatie
      • Volg de richtlijn van de specialist. 
      • na operatie tape of gips             

    Neem met de fysiotherapeut door welke adviezen voor u zinvol zijn

    SAM 4789

    • Punten die van belang zijn bij deze klacht
      • Losmaakoefeningen en peesglijoefeningen om gewrichtjes en pezen los te houden/maken na herstel botbreuk
      • Rek-, kracht- en stabiliteitsoefeningen: Opvoeren belasten pas toegestaan als de breuk al enigszins is vastgegroeid. De Röntgenfoto's en de eventuele pijnklachten geven een indicatie wanneer de oefeningen verzwaard kunnen worden.
      • Sport- en werkspecifiekeoefeningen: Enige tijd na herstel bot
    • Onderstaande video's komen van website 'xpertclinic' en 'rehab my patient', tenzij anders vermeld
    • Mogelijk basis oefenprogramma voor de duim na een verzwikking, zie onder en zie video waar de meeste van de onderstaande oefeningen opstaan.
      1. Houdingsoefeningen / lig of zit of stand / elleboog licht gebogen / beweging eventueel ondersteunen met andere hand
        1. Aannemen neutrale positie duim: Topje duim op topje wijsvinger (O maken). 
      2. Losmaakoefeningen / lig of zit of stand / elleboog licht gebogen / beweging eventueel ondersteunen met andere hand
        1. Vuist maken met vingers en duim en strekken vingers en duim
        2. Duim linksom en rechtsom draaien vanuit basis gewricht duim
        3. Buigen duim voor handpalm langs  
        4. Buigen duim in middengewrichtMet hand niet aangedane zijde duim fixeren onder het te oefenen gewricht
        5. Opponeren duimAfwisselend met duim zijkant wijsvinger en topje middelvinger aantikken 
        6. Spreiden duimDuim gestrekt van handpalm af bewegen. 
        7. Peesglijoefeningen
          1. Peesglijden strekpees duimHandpalm plat op tafel, til de duim maximaal op (peesglijden strekpees duim).
          2. Maximale peesglijding duimPink en pinkmuis op tafel, beweeg duim maximaal zijwaarts omhoog (strekken in alle gewrichtjes) en voor handpalm langs (buigen in alle gewrichtjes). 
          3. Peesglijden quervainElleboog op tafel. 
            1. Vingers en duim gestrekt, beweeg hand zijwaarts naar pink zijde
            2. Vingers gestrekt en duim voor handpalm, beweeg hand zijwaarts naar pinkzijde
            3. Duim voor handpalm en vingers om duim, beweeg hand zijwaarts naar pinkzijde 
          4. Peesglijden quervain: Elleboog op tafel, hand en vingers gestrekt, beweeg hand naar pinkzijde en daarna hand naar achteren (strekking pols) met spreiding in duim. 
      3. Krachtoefeningen,  zo mogelijk verzwaren met elastiek of klei of andere hand of handknijper
        1.  Spreiden en buigen duimtegen weerstand elastiekje
      4. Stabiliteitsoefeningen
        1. Handhaven neutrale positie duim
        2. Handhaven neutrale positie duim vanuit open duimpositie
        3. Handhaven neutrale positie duim vanuit gesloten duimpositie
        4. Handhaven neutrale positie duim bij dagelijkse activiteiten 
    • Mogelijk basis oefenprogramma bij verzwikking vinger en bijbehorende video waar de meeste van de onderstaande oefeningen op staan
      1. Losmaakoefeningen / lig of zit of stand / elleboog licht gebogen / beweging eventueel ondersteunen met andere hand
        1. Vuist maken met vingers en duim en strekken vingers en duim
        2. Met hand niet aangedane zijde vinger fixeren onder het te oefenen gewrichtje en bewegen (buigen en strekken) in bovenliggende gewrichtje(s) van de vinger. Zie website 'xpertclinic': buigen vinger / strekken basis gewricht / strekken middengewricht / strekken topje
        3. Peesglijoefeningen
          1. Peesglijden strekpezen duim, wijsvinger en pinkHandpalm plat op tafel, til achtereenvolgens de wijsvinger en de pink maximaal op (peesglijden strekpezen vingers).  

          2. Peesglijden vingers, maximale bewegingElleboog op tafel, hand en vingers gestrekt, vingers buigen (vuist maken) en pols buigen, daarna pols strekken en vingers maximaal strekken. 
          3. Peesglijden vingers vanuit verschillende vuistpositiesPeesglijden vingers vanuit verschillende vuistposities: Elleboog op tafel,  pols in neutrale positie en vingers gestrekt. 

            1. Vuist maken

              1. vingers buigen, vingers strekken maximaal en daarna vingers spreiden

            2. Gehoekte (of gehaakte) vuist maken: vingers buigen in eerste en tweede kootje
              1. vingers buigen in eerste en tweede kootje, en daarna vingers strekken
              2. vingers buigen in eerste en tweede kootje, en vingers naar achteren bewegen (toppen goed gebogen houden)
            3. Dakje: vingers buigen in derde kootje
              1. vingers buigen in derde kootje en en vingers strekken
              2. vingers buigen in derde kootje en vingers buigen en strekken
            4. Platte vuist: vingers buigen in tweede en derde kootje
              1. vingers buigen in tweede en derde kootje en vingers weer strekken
      2. Kracht- en stabiliteitsoefeningen / oefening zo mogelijk verzwaren met gewichtje (flesje) of elastiek of klei of andere hand of handknijper
        1. Kracht vingerspierenTegendruk geven met hand niet aangedane zijde 
        2. Met hand niet aangedane zijde de verstoren positie vinger aangedane zijde
        3. Strekken lange vingerstrekkers: Handpalm op tafel, strek vingers vanuit knokkels hand.
        4. Knijpen in klei en knijpen in schuimrubber
      3. Sport- en werkspecifiekeoefeningen

        1. Sport/ werk specifiek oefenprogramma maken: opbouwen in snelheid bewegingen en in zwaarte.
        2. Juiste techniek sport die gedaan wordt of werk (bijvoorbeeld tiltechniek) doornemen met de sporttrainer of fysiotherapeut. De techniek moet erop gericht zijn in eerste instantie de uiterste grens van de belastbaarheid te vermijden. In sommige gevallen kan dit ten koste gaan van de geleverde prestatie
        3. Mogelijk opbouw
        4. Het ‘droog’ trainen van activiteit: eerst voorzichtig in ‘slow motion’ en later, als het goed gaat, sneller. De uitvoering mag geen pijn doen.
        5. Uiteindelijk meer sportspecifiek (of werkspecifiek) trainen. Men mag daarbij pas voluit gaan als men zonder enig probleem een tijdje rustig de betreffende activiteit/beweging kan doen. Heel geleidelijk de belasting op te voeren
    • Voor extra oefeningen en algemene informatie bij oefeningen, zie
    • Rustig opbouwen van dagelijkse activiteiten (afwassen, stofzuigen, deur openen....) is belangrijkste oefening (= functioneel trainen). Bij alle activiteiten/ sporten stabiel houden vinger/duim

      • Voorkomen te veel zwelling rond vinger/duim (iets mag)

      • Voorkomen van te veel pijn (iets mag)

        • SAM 3936 1
    • De fysiotherapeut kan (als zowel de fysiotherapeut en de patiënt er achter staan!) een opname maken van de oefeningen die voor u van belang zijn (met telefoon van fysiotherapeut en mailen of met telefoon/ ipad van patiënt), zodat u thuis dit terug kan zien)

    De fysiotherapeut geeft aan welke adviezen en oefening voor u zinvol zijn.

    1. Websites
      1. Nederlandse vereniging voor traumachirurgie subvereniging van de nederlandse vereniging voor heelkunde: Gebroken vingers of (midden) hand
      2. Hand en polscentrum: botbreuken in de hand
      3. Orthopedie.nl: gebroken vinger
      4. Zie ook op deze website: botbreuk
    2. Onderbouwing
      1. Google scholar: fractuur vinger / duim
      2. Anatomie
      3. Oefeningen

        1. Website 'xpertclinic'

        2. Website 'hand&polstherapiecentrum'

    Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is