Compartiment: Compartimentsyndroom onderbeen

Onderstaande uitwerking is een aanvulling op de fysiotherapeutische behandeling: de fysiotherapeut (online of in de praktijk) geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen voor u van belang zijn. 
SAM 5538
  • Zie boven dwarsdoorsnede onderbeen, in bruin links tibia (scheenbeen) en rechts fibula (spaakbeen)

In het kort

  • Een compartiment is een spiergroep die wordt omgeven door bot en stugge bindweefselstructuren (fascie)
  • In het onderbeen zijn 4 compartimenten, waarvan meestal het voorste compartiment  is aangedaan: wordt hier besproken
  • Oorzaken kunnen zijn: Regelmatige aanspanning spieren onderbeen, verkeerde techniek, na operatie botbreuk onderbeen
  • Spieromvang neemt toe waardoor spieren strakker in het compartiment komen te zitten.
  • Gevolg is dat uittredende zenuwen en bloedvaatjes worden afgeknepen: pijn, bleekheid, gevoelsstoornis
  • Komt veel voor bij duursporten: schaatsen, fietsen
  • De fysiotherapeut kan het herstel ondersteunen met uitleg, adviezen en oefeningen

  • Andere benaming: Chronisch Inspanningsgebonden Compartiment Syndroom (CICS) van het onderbeen of logesyndroom
  • Anatomie
    • Een compartiment (of loge) is een spiergroep die wordt omgeven door bot en stugge bindweefselstructuren (fascie).
    • In het onderbeen zijn er 4 compartimenten, waarvan meestal het voorste compartiment (met daarin de spieren tibialis anteriorspier, extensor hallucis longusspier, extensor digitorum longusspier) is aangedaan: wordt hier besproken
    • Zie google afbeeldingen: compartimenten onderbeen. Neem met de fysiotherapeut door welke afbeeldingen voor u relevant zijn.
    • Zie website 'Anatomy Lyon': compartimenten onderbeen
  • Door regelmatige aanspanning van de spieren gaat de spieromvang toenemen waardoor die strakker in zijn compartiment komt te zitten. Gevolg kan zijn dat uittredende zenuwen en bloedvaatjes afgeknepen worden.
  • Vaak wordt de term shin splints gebruikt bij het compartimentssyndroom. Shin Splints is echter een verzamelwoord voor diverse klachten aan het onderbeen 
  • Komt veel voor bij schaatsen, skeeleren, fietsen (duursport: zich herhalende spieractiviteit)
  • Klacht is conservatief (zonder operatie) vaak moeilijk behandelbaar. Bij wens met sporten door te gaan is meestal een operatie noodzakelijk 
  • Voor uitgebreide en algemene informatie over een compartimentssyndroom, zie het onderwerp 'compartimentssyndroom' op deze site

Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u van belang is

  • Anatomische oorzaak: standsafwijking, strakke kapsels, grote spieromvang van de spieren in het compartiment, klein compartiment
  • Na operatie
  • Na een fractuur
  • Ontstekingsreacties
  • Zich steeds herhalende spieractiviteit (duursport)
  • Te snel te intensief trainen
  • Verkeerde techniek, slecht schoeisel bij sport 
  • Na blessure (bv. enkelverzwikking)
  • Neem de oorzaak van uw klachten met de fysiotherapeut door

  • Klachten ontstaan bij inspanning (bijvoorbeeld hardlopen). Algemeen dagelijkse activiteiten geven meestal geen klachten. Wanneer de activiteit stopt worden de symptomen minder. Mogelijke klachten zijn:
    • Bleke voeten. Soms juist paarse voeten tgv. de veneuze stuwing.
    • Pijn
      • Kan uitstralen naar de enkel
      • Begint binnen 30 minuten na start inspanning
    • Gevoelsstoornis ter hoogte van de eerste en tweede teen
    • De pulsaties verdwijnen als laatste.
    • Drukpijn op aangedane fascie (meestal voor/buitenzijde onderbeen)
  • Test: op hakken lopen geeft pijn, op tenen lopen niet
  • Neem de verschijnselen die bij u aanwezig zijn met de fysiotherapeut door

  • Fysiotherapeut
    • De eigen fysiotherapeut geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen zinvol zijn, zie verder. Meestal zijn 4 - 6 behandelingen voldoende. Tijd is de belangrijkste factor bij herstel van de aangedane structuren. Fysiotherapie is van belang om de voorwaarden van het natuurlijke herstel te optimaliseren.
      • Eerste behandeling: Diagnose stellen, uitleg klachtenbeeld, informatie over behandelplan en eerste adviezen oefeningen
      • Tweede behandeling: Oefeningen en adviezen doornemen (e.v.t een opname hiervan maken die thuis bekeken kan worden)
      • Behandeling 3: Oefeningen doornemen en kijken of ze goed uitgevoerd worden
      • Behandeling 4 enige tijd na behandeling 3: evalueren stand van zaken.
      • Zo nodig nog 2 (of meer: e.e.a afhankelijk van herstel) behandelingen plannen
  • Huisarts:
    • Onderzoek: druk meten van het compartiment d.m.v. naaldje
    • Medicatie ( ontstekingsremmers)
    • Doorverwijzen: fysiotherapeut, specialist als klachten aanwezig blijven of regelmatig terugkomen ondanks de adviezen en oefeningen
  • Specialist, orthopeed:  
    • Onderzoek: Dopplertest. De provocerende inspanning kan uitgevoerd worden totdat de bekende pijn aanwezig is. De druk kan vervolgens in rust en na inspanning worden gemeten. Alleen een drukmeting in rust is onvoldoende om de diagnose te bevestigen
    • Operatie als klachten terug blijven komen, klieven spier fascie: meestal noodzakelijk
  • Neem met de fysiotherapeut door welke hulpverleners een aanvulling kunnen zijn op de behandeling

  • Algemeen
    • Draag goede schoenen
    • Volg het protocol van de specialist bij een operatie
    • Als er een operatie heeft plaatsgevonden: snel weer gaan lopen zodat het kapsel niet weer dichtgroeit in de oorspronkelijk te strakke omvang     
    • Relatieve rust. Voor gebruik loophulpmiddel, zie het onderwerp 'hulpmiddelen' op deze site, kijk bij 'lopen' . Neem met de fysiotherapeut door welk loophulpmiddel voor u nodig is. Zie filmpje en onderstaande afbeelding van website 'samenbeterthuis.nl. Zie bol.com: elleboogkrukken //  rollator  // looprekje

Hqdefault

  • Ontspannen / pijndempen
  • Bewegen, werken, sporten

      • Hervat het hardlopen als je weer pijnvrij kunt wandelen: bijvoorbeeld 1-2 minuten hardlopen afwisselen met wandelen
      • Niet met medicatie sporten of zwaar werk doen
      • Als de eigen sport niet meer uitgeoefend kan worden, zoek dan naar alternatieven. Bespreek samen met de fysiotherapeut welke sport/ activiteit voor u geschikt is:
      • Probeer in plaats van te lopen meer te fietsen. Een snorfiets of een fiets met een lage instap is ideaal voor mensen met knieklachten.
      • Zorg voor goede warming up en cooling down
      • Lange afstanden in eerste instantie liever met fiets afleggen ipv wandelen
      • Wandelen: liever vaak en korte afstanden dan 1 maal een lange afstand 
  • Neem met de fysiotherapeut door welke adviezen voor u zinvol zijn  

SAM 3759

  • Punten die van belang zijn bij een compartimentsyndroom aan het onderbeen
    • Volg altijd instructies van de eigen specialist en fysiotherapeut
    • Losmaakoefeningen bij pijn en stijfheid
    • Rekoefeningen kuitspieren (de aangedane voetheffers hoeven minder aan te spannen als de kuitspieren goed op lengte zijn) (zie ook aanvullende informatie: 2.2 en 2.3 en 2.4)
    • Sport/ werk specifiekeoefeningen en training

SAM 2242 1

  • De fysiotherapeut maakt een oefenprogramma van de oefeningen die voor u geschikt zijn

  1. Websites
    1. Zie video sportzorg.nl: compartimentsyndroom
    2. Scheen.nl: chronisch compartimentssyndroom
    3. Zie ook op deze site: Klacht voorzijde onderbeen //  hulpmiddelen
  2. Onderbouwing  
    1. VSG (Vereniging voor Sport Geneeskunde): Chronisch compartimentsyndroom van het onderbeen (2010) 
    2. Boek: Onderzoek en behandeling van spieraandoeningen en kuitpijn H5 (Compartimentsyndroom van het anterieure compartiment van het onderbeen), Koos van Nugteren
    3. Boek: Onderzoek en behandeling van spieraandoeningen en kuitpijn H6 (Chronisch diep posterieur compartimentsyndroom), Koos van Nugteren
    4. Boek, onderzoek en behandeling van sportblessures van de onderste extremiteit, H12. Een 18-jarige voetballer met laterale kuitpijn, auteur:  Koos van Nugteren (2012)
    5. Google scholar: Compartimentsyndroom van het onderbeen
    6. Anatomie
      1. Anatomy Animated Tutorial: youtube filmpje, de knie
      2. Anatomy Lyon: compartimenten onderbeen
      3. Nabil Ebraheim: Muscle Compartments Of The Leg
      4. CanadaQBank: Compartimenten onderbeen
    7. Onderzoek / meetinstrumenten
      1. Test: op hakken lopen geeft pijn, op tenen lopen niet
      2. Minstens 30 minuten rennen
    8. Knee resource: Acute extremity compartiment syndrome 
    9. Artsen 
      1. NtvG: 1 t/m 10 van 49 zoekresultaten voor 'compartimentsyndroom onderbeen'
      2. Compartimentsyndroom na laparoscopische ingrepen in lithotomiepositie (2010). Leerpunten: Een compartimentsyndroom van de onderste extremiteiten is een bekende complicatie bij trauma’s, fracturen en revascularisatie-ingrepen. Na laparoscopische ingrepen is het een bekende, maar zeldzame complicatie. Meestal gaat het om patiënten die 5-6 h in lithotomiepositie hebben gelegen. Wij zagen een gezonde, 31-jarige vrouw, die een compartimentsyndroom ontwikkelde na een laparoscopische ingreep in lithotomiepositie van slechts 1 h. Aangezien in lithotomiepositie de druk in een compartiment met de tijd blijft stijgen, ongeacht welke beensteun wordt gebruikt, is het belangrijk de positie slechts zo lang te handhaven als voor de ingreep noodzakelijk is. De benen moeten zo snel mogelijk uit de lithotomiepositie worden gehaald, waarna de positie eventueel kan worden hervat als de houding later tijdens de ingreep weer nodig is. Dit kan heel makkelijk worden bereikt met gasgestuurde beensteunen.
      3. Onopgemerkt acuut compartimentsyndroom van het onderbeen (2004). oals Verleisdonk en Van der Werken in hun klinische les stellen (2004:2205-9), is vroegtijdige diagnostiek de sleutel tot het succesvol behandelen van een acuut compartimentsyndroom. Een alerte screening op spontane pijn, pijn bij rek, parese, paresthesieën en een afwezige pols distaal bij patiënten met een ongevals- of operatietrauma of na langdurige ligging in de beensteunen is letterlijk van vitaal belang. Dat wordt in de literatuur, maar ook in de klinische les nog eens duidelijk onderstreept omdat in de drie genoemde casussen de diagnose respectievelijk na 3 dagen, na 48 uur en na 24 uur werd gesteld.2 Een screeningsmethode moet dan ook de benadering zijn om een acuut compartimentsyndroom in een heelkundige kliniek in een vroeg stadium bij risicopatiënten op te sporen en te behandelen.