Rug laag: Operatie, vastzetten wervels

Onderstaande uitwerking is een aanvulling op de fysiotherapeutische behandeling: de fysiotherapeut (online of in de praktijk) geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen voor u van belang zijn.
IMG 20200311 171048
  • Zie boven afbeelding zijaanzicht wervels, in zwart operatie (spondylodese) materiaal ivm vastzetten wervels ivm spondylolisthesis

In het kort

  • Andere benaming: Spondylodese
  • De lage rug bestaat uit vijf wervels. Zie video van website 'schooltv': de wervelkolom 
  • Door een operatie kunnen wervels vastgezet worden: zie boven afbeelding
  • De fysiotherapeut geeft door uitleg, adviezen en oefeningen ondersteuning aan het herstel na de operatie

  • Andere benaming: 
  • Anatomie
    • De lage rug (lendenwervelkolom) bestaat uit vijf wervels. Deze worden bij elkaar gehouden door banden en spieren. Tussen elke wervel zit een tussenwervelschijf, facetgewrichtjes en lopen er zenuwen langs de wervels.
    • Zie video van website 'schooltv': de wervelkolom 
    • Zie google afbeeldingen: spondylodese lage rug. Neem met de fysiotherapeut door welke afbeeldingen voor u relevant zijn.
    • Zie video op website 'Blausen': Anatomie van de wervelkolom, en zie onder afbeelding bekken en lage rug van filmpje

SAM 4750

  • Voor de periode voor de operatie, zie het onderwerp 'spondylolysis en spondylolisthesis' op deze site
  • Spondylodese betekent het vastzetten van wervels aan elkaar.
  • Elk ziekenhuis heeft een eigen protocol bij een lage rug spondylodese operatie. Het is zinvol om dit op te vragen bij uw neuroloog of neurochirurg en dit voor de operatie door te nemen met uw fysiotherapeut, zodat u goed voorbereid naar het ziekenhuis gaat. Een spondylodese kan op verschillende manieren worden uitgevoerd. Uw arts heeft in overleg met u besloten welke methode voor u het meest effectief is.
  • Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is

  •  Indicaties voor een operatie

    • Te veel beweeglijkheid (instabiliteit) van wervels ten opzichte van elkaar

    • Breuk (fractuur) van een of meerdere wervels

    • Ernstige pijnklachten

    • Voorkomen van (verdere) zenuwbeschadiging en mogelijke uitval van lichaamsfuncties,waardoor bijvoorbeeld een klapvoet kan ontstaan.

    • Ernstige slijtage van de wervels door veroudering

    • Tumor

    • Ontstekingsproces van de tussenwervelschijf of een wervel

    • Ernstige scoliose (een verkromming van de wervelkolom 

    • Neem met de fysiotherapeut door wat bij u de oorzaak is tot een operatie

  • Fysiotherapeut
    • Beleid van neurochirurg is soms om (de eerste weken) geen fysiotherapie voor te schrijven. Redenen kunnen zijn: (zie ook aanvullende informatie 1.3.5)
      • In beweging zijn is eigenlijk beste therapie
      • Bij fysiotherapeut wordt soms te veel gedaan: oefeningen, fitness, massage........
    • De eigen fysiotherapeut geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen zinvol zijn, zie verder. Meestal zijn 4 - 6 behandelingen voldoende. Tijd is de belangrijkste factor bij herstel na de operatie. Fysiotherapie is van belang om de voorwaarden van het natuurlijke herstel te optimaliseren.

      • Eerste behandeling: uitleg klachtenbeeld, informatie over behandelplan en eerste adviezen oefeningen

      • Tweede behandeling: Oefeningen en adviezen doornemen (e.v.t een opname hiervan maken die thuis bekeken kan worden)

      • Derde behandeling: Oefeningen doornemen en kijken of ze goed uitgevoerd worden

      • Vierde behandeling enige tijd na behandeling 3: evalueren stand van zaken.

      • Zo nodig nog 2 (of meer) behandelingen plannen. Eea is afhankelijk van uitgebreidheid blessure, het herstel, het oppakken van adviezen oefeningen en van de eventueel aanwezige 'bewegingsangst

  • Huisarts
    • Medicatie bij veel pijn. 
    • Doorverwijzen: fysiotherapeut
  • Specialist, neuroloog en neurochirurg: 
    • Controleafspraken na de operatie
  • Neem met de fysiotherapeut door welke hulpverleners een aanvulling kunnen zijn op de behandeling

  • Volg altijd het protocol van de eigen specialist.
  • Voor fysiotherapie begeleiding in ziekenhuis, zie website Diaconessnhuis: 'fysiotherapie na een spondylodese' (ook toe te passen na hernia operatie)
  • Voorkom overbelasting na de operatie (zie ook 'overbelasting thuis en op het werk' op deze site)
    • Maak zo nodig gebruik van een loophulpmiddel (zie 'hulpmiddelen' op deze site en kijk bij 'lopen'). Neem met de fysiotherapeut door welk loophulpmiddel bij u nodig is. Zie filmpje en onderstaande afbeelding van website 'samenbeterthuis.nl’.
    • Hqdefault

    • Kom niet vanuit rug lig met de romp omhoog, maardraai bij in en uit bed gaan eerst op de zij
    • Vermijd in de eerste twee weken na de operatie uiterste standen in de lage rug
    • Voorkom abrupte bewegingen de eerste 3 weken
    • Traplopen. (zie ook website 'samen beter thuis': traplopen)
      • Bij trap op: Zet als eerste uw ‘goede’ been omhoog, stap daarna met uw ‘slechte’ been bij, zorg dat uw rug gestrekt blijft en laat uw benen het werk doen.
      • Trap af: zet als eerste uw ‘slechte’ been omlaag, stap daarna met uw ‘goede’ been bij, zorg dat uw rug gestrekt blijft en laat uw benen het werk doen..
    • Ga regelmatig liggen
    • Doe bij het liggen op bed een paar kussens onder de knieën of bij zijligging een kussen tussen de knieën 
    • Til niet de beide benen tegelijkertijd gestrekt op. 
    • Zoek bij hoesten of niezen steun met de handen om de beweging naar voren te kunnen opvangen
    • Draag stevige schoenen (geen schoenen met hoge hakken!) of schoenen met demping (hardloopschoenen) om de schok van de stappen op te vangen
    • Maak eventueel gebruik van een rug brace de eerste twee weken na de operatie (bespreken met fysiotherapeut). Zie 'hulpmiddelen' op deze site, kijk bij 'ondersteuning' 
    • Sokken en schoenen aantrekken door zittend het ene been over het andere te kruisen, zodat de enkel op de knie rust of staand de voet op een stoel plaatsen. Zo nodig sokkenaantrekker of schoenlepel gebruiken.
    • Aankleden, (Onder)broek aantrekken. De (onder)broek kunt u liggend, zittend of staand aantrekken met een rechte rug, door uw voet naar u toe te trekken. Bij aantrekken (onder)broek staand: zoek steunpunt en begin eerst met het ‘slechte’ been.
    • In het algemeen geldt: Voorkom gelijktijdig bukken en draaien, houd de rug zoveel mogelijk recht, gebruik waar mogelijk steun met de hand, voorkom lang staan en zitten. 
    • Maak gebruik van een goede stoel: beide voeten op de grond, bovenbenen ondersteunt tot in de knie, armleuningen ivm makkelijk op kunnen staan, onderrug ondersteunt (een tuinstoel die verstelbaar is voldoet meestal goed.
    • Blijf niet te lang in een houding zitten of staan (meest belastend voor lage rug), maar wissel van houding of loop een stukje. 
    • Niet onderuit zitten 
  • Zie goed gebruik rug. (zie ook 'voorkomen overbelasting thuis en op het werk' op deze site)
  • Pijn dempen / ontspannen door

    • Losmaakoefeningen, zie verder bij oefeningen

    • Massage (van bijvoorbeeld de nek), zie 'oefeningen divers' en kijk bij massage / lage rug. Neem met de fysiotherapeut door welke massage voor u zinvol is en wanneer dat gedaan kan worden

    • Ontspanningsoefeningen, zie 'oefeningen divers' en kijk bij ontspanning. Neem met de fysiotherapeut door welke ontspanningstechniek bij u past

    • Koude pakking op pijnpunten. Gebruik hiervoor een cold-pack, een washandje met ijsklontjes of stromend koud water. Bij ijspakking altijd een theedoek of dunne handdoek tussen de huid en het ijs leggen. Doel van koelen: pijndemping. Zie 'hulpmiddelen' op deze site en kijk bij 'spieren'. 

  • Activiteiten en sporten. (zie ook 'bewegen, sporten en trainen' op deze site)
    • Dagelijks lopen is gedurende de eerste weken na de operatie de beste bewegingsactiviteit. Bouw dit rustig op
    • Lichte huishoudelijke activiteiten 2 weken na de operatie langzaam weer oppakken en daarna rustig uitbouwen op geleide van de pijn
    • Ongeveer 3 weken na operatie is fietsen op hometrainer, (brom)fietsen, auto rijden weer mogelijk, wel rustig opbouwen
    • Bespreek samen met de fysiotherapeut welke sport/ activiteit voor u geschikt is: duurtraining (wandelen, fietsen, zwemmen) en/of intervaltraining (bijvoorbeeld inspanningsblokjes van 5 minuten) en/of krachttraining. De meeste sporten zijn enkele maanden na het ontslag weer toegestaan. Over sporten waarbij de rug veel te lijden heeft zoals: wedstrijdroeien, judo, worstelen, boksen, gewichtheffen, squashen, golfen enz. is nader overleg met de arts nodig. U mag twee weken na de operatie - als de wond goed genezen is zwemmen (niet springen en duiken). Zwemmen op uw rug is over het algemeen minder belastend dan borstzwemmen. Zie ook video's op website 'physiotec', Aquatherapie.
  • Neem met de fysiotherapeut door welke adviezen voor u zinvol zijn

SAM 3813

  • Punten die van belang zijn
    • Volg altijd het protocol van de specialist
    • Houdings- en gewrichtsgevoeloefeningen
    • Losmaakoefeningen bij pijn of stijfheid 
    • Stabiliteitsoefeningen
      • Core stability oefeningen: Wel in reëel perspectief zien (niet overdrijven!), zie aanvullende informatie 2.7.2
    • Zo nodig rek-, kracht- en zenuwglijoefeningen als sprake is van een lange periode van klachten, zie hiervoor oefeningen bij lage rugklachtenZie ook aanvullende informatie 1.3.5 en 1.3.6
  • Voor een mogelijk basisoefenprogramma bij deze klacht, zie onderstaande oefeningen en zie video waar meeste van de onderstaande oefeningen op staan.

SAM 3818

  • De fysiotherapeut kan (als zowel de fysiotherapeut en de patiënt er achter staan!) een opname maken van de oefeningen die voor u van belang zijn (met telefoon van fysiotherapeut en mailen of met telefoon/ ipad van patiënt), zodat u thuis dit terug kan zien)
  • De fysiotherapeut geeft aan welke adviezen en oefening voor u zinvol zijn

  1. Websites
    1. Ziekenhuis.nl: Spondylodese
    2. Nederlandse Orthopaedische Vereniging (NOV), zorg voor beweging: wervelkolom, klik spondylodese
    3. RadboudUMC: spondylodese
    4. Diaconessenhuis: Fysiotherapie na een spondylodese
    5. Rijnstateziekenhuizen, video: Instructiefilm na een rughernia of kanaalstenose
    6. Zie ook op deze site de onderwerpen: Lage-rugkachten  / hulpmiddelen / goed gebruik rug / ontspanningsoefeningen
  2. Onderbouwing  
    1. Uniforme behandeling lage rugklachten ontbreekt (6 januari 2012). Spondylodese bij chronische lage rugklachten blijft een onvoorspelbare behandeling en dient derhalve niet meer als standaard behandeling voor chronische lage rugpijn aanbevolen te worden, stelt de promovendus.
    2. Anatomie
      1. Anatomie Lyon, video The intervertebral disc / the aging of the spinal column / arthrology of the spinal column: the ligaments /  the spinal cord and spinal nerves / position of the pelvis, lombosacral jonction / the lombar vertebra and the mobility of the lombar region
      2. eOrthopod, video: anatomie lage rug (engels gesproken)
    3. Prof Peter O'Sullivan
      1. Back pain - separating fact from fiction - Prof Peter O'Sullivan (2015) 
      2. Core Stability (2012)