Onderstaande uitwerking is een aanvulling op de fysiotherapeutische behandeling: de fysiotherapeut (online of in de praktijk) geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen voor u van belang zijn.
Zie boven afbeelding longen
In het kort
Bij astma is sprake van benauwdheid, piepend ademen en hoesten.
De klachten kunnen ontstaan door bijvoorbeeld pollen, huisdieren, huisstofmijt, rook, actief bewegen, stress, kou of mist.
Een gezonde leefstijl is erg belangrijk: Stoppen met roken, bewegen en gezond eten
Medicijnen die u inademt kunnen helpen tegen de klachten.
De fysiotherapeut geeft door uitleg, adviezen en oefeningen ondersteuning om met astma om te gaan
U krijgt medicijnen die u inademt: alleen bij klachten of elke da
Allergisch astma: benauwdheid bij inademing prikkels waar allergie voor is (huismijt, pollen, huidschilfers van dieren). Het lichaam probeert deze stoffen tegen te houden door samentrekking van de spiertjes die om de luchtpijp lopen en het afscheiden van slijmvlies in de luchtpijp.
Intrinsiek astma: benauwdheid bij stoffen als uitlaatgassen, rook, benzine, parfum of schoonmaakmiddelen. Ook weersomstandigheden (mist, kou) kunnen problemen geven.
Inspanningsastma: benauwdheid bij inspanning
Ernstig astma. Ernstig astma is met medicatie maar moeilijk onder controle te houden.
Er is sprake van een chronische (niet te genezen) ontsteking van de longen.
Filmpje van 'de televisie dokter': astma, zie onder afbeelding van filmpje
Astmaklachten kunnen soms weken tot maanden aanwezig zijn, maar er zijn soms ook periodes waarin er weinig tot geen klachten zijn.
De longen zijn extra gevoelig voor prikkels waar andere mensen helemaal geen last van hebben
In Nederland hebben meer dan een half miljoen mensen de diagnose astma. Er zijn meer vrouwen dan mannen met de ziekte. Van deze groep mensen zijn er rond de 115.000 kind
Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is
Erfelijke aanleg
Zie bij blokje algemeen: verschillende soorten astma
Neem de oorzaak van uw klachten met de fysiotherapeut door
Benauwdheid
Kortademigheid
Ademnood bij inspanning
Piepende ademhaling
Hoesten met of zonder slijm
Allergische neus/ oog/ huidklachten
Het inademen, maar vooral het uitademen gaat met moeite.
Neem de verschijnselen die bij u aanwezig zijn met de fysiotherapeut door
De fysiotherapeut (eventueel met specialisatie longen)
De eigen fysiotherapeut geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen zinvol zijn.
Maak samen met de patient een behandelplan afgestemd op de ernst van de astma, de aanwezige klachten en de individuele behoefte.
Samen met de fysiotherapeut draagvlak creëren om activiteiten te ondernemen ondanks de ademhalingsklachten. Zie aanvullende informatie 2.10
Eventuele begeleiding door fysiotherapeut (voor patiënten die het niet lukt zelfstandig een actieve leefstijl te ontwikkelen en/of te onderhouden) afstemmen op wensen patient:
Wil patient na de begeleiding naar een fitnessclub: berweegprogramma laten plaatsvinden in fitnessruimte fysiotherapiepraktijk, zodat hij/zij bekend raakt met fitnessapparaten. Zie video website 'praktijk 27': fysio en COPD(vergelijkbaar bij astma)
Wil patient oefeningen en activiteiten zelf thuis oppakken: oefeningen en activiteiten doornemen die patient zelf kan doen (algemene oefeningen en oefeningen met elastische band/ gewichtjes)
Wil patient in groep of individueel begeleid worden
Huisartsondersteuner: contactpersoon om verloop van de astma te volgen
Longarts: longonderzoek, medicatie
Longverpleegkundige: adviezen rond astma
Longrevalidatie: Bij longrevalidatie in een astmacentrum zijn verschillende behandelaars betrokken. Een longarts, een fysiotherapeut, een psycholoog en een activiteitenbegeleider kijken samen welke mogelijkheden iemand heeft en hoe die het beste te benutten zijn.
Arboarts: als astma gevolgen heeft voor het werk of als de klachten met het werk samenhangen
Diëtiste: voedingsadviezen om gewicht op peil te houden (niet te veel afvallen!)
Ergotherapeut: advies over inrichting woning/ uitvoeren dagelijkse activiteiten
Apotheek: elk jaar bij uw apotheek uw inhalatietechniek controleren
Neem met de fysiotherapeut door welke hulpverleners een aanvulling kunnen zijn op de behandeling
Verkoudheid en griep kunnen de klachten van de astma verergeren. Signalen als vermoeidheid / temperatuursverhoging / minder eetlust / verandering van kleur van het opgehoeste slijm, moeten serieus genomen worden
Door gedoseerde inspanning (niet te veel en niet te weinig) de longen in actie (waardoor het slijm loskomt) houden
Liever een activiteit regelmatig dan 1 maal een activiteit lang volhouden.
Blijf fit door het doen van dagelijkse activiteiten: traplopen, afwassen, stofzuigen
Probeer de noodzakelijke activiteiten te verdelen over de dag.
Let op het eetpatroon.
Ga 1 maal per jaar naar de apotheek om 'inhalatie techniek' door te nemen
Ontspanning nek en middenrug door losmaakoefeningen, ontspanningstechnieken en zelfmassage. Zo angst momenten van kortademigheid opvangen
De eMate app helpt mensen met een chronische ziekte gezonder te eten, meer te bewegen en eventueel hun medicijninname bij te houden.
Wees assertief naar de omgeving. Als u bijvoorbeeld liever hebt dat er niet gerookt wordt bij u in de buurt, geeft u dit dan aan
Stel mensen in uw omgeving op de hoogte van uw ziekte. Men weet dan precies waarom u bepaalde dingen wel of niet kunt doen of verdragen. Bovendien wordt u niet onnodig in verleiding gebracht om over bepaalde grenzen heen te gaan.
Activiteiten en sporten
Bespreek samen met de fysiotherapeut welke sport/ activiteit voor u geschikt is: duurtraining (wandelen, fietsen, zwemmen) en/of intervaltraining (bijvoorbeeld inspanningsblokjes van 5 minuten) en/of krachttraining. Zie ook video's op website 'physiotec', Aquatherapie.
Als u dieper en vlugger gaat ademen, dan is dat goed, u moet echter voorkomen dat u gaat hijgen en echt buiten adem raakt.
Bespreek samen met de fysiotherapeut welke sport/ activiteit voor u geschikt is: duurtraining (wandelen, fietsen, zwemmen) of intervaltraining (bijvoorbeeld inspanningsblokjes van 5 minuten)
Warming up is belangrijk: bij mensen met astma is bij een korte en matige inspanning al sparake van bronchoconstrictie (samentrekking van de luchtpijp)
Sporten tijdens een exacerbatie (verergering van de ziekte) wordt afgeraden.
Coaching door fysiotherapeut door bijvoorbeeld 1 maal per maand af te spreken of contact via mail: afstemmen wat mogelijk is en wat bij u past
Als u een sport niet meer kunt uitoefenen, zoek dan naar alternatieven: fitness programma voor thuis of in fitness ruimte
Neem met de fysiotherapeut door welke adviezen voor u zinvol zijn
Punten die van belang zijn bij deze klacht
Losmaakoefeningen voor nek en middenrug zijn belangrijk omdat door astma spieren en gewrichten van nek en middenrug overbelast kunnen raken.
Krachttraining voor het hele lichaam is van belang om kracht en uithoudingsvermogen van de spieren te verbeteren waardoor inspanningsvermogen en effectiviteit van de ademhaling verbetert
Ademhalingsoefeningen. Patiënten met astma hebben vaak moeite om slijm (sputum) op te hoesten. Om goed te kunnen ademen, benauwdheid te verminderen en om longontstekingen te voorkomen is het belangrijk om slijm op te hoesten. De 'active cycle of breathing techniques' (ACBT) is een cyclus van ademhalingsoefeningen en hoesttechnieken die hierbij kan helpen.Uitgangshouding en duur van de onderdelen zijn afhankelijk van de individuele kenmerken van de patiënt.
Oefeningen
Ademhalingsoefeningen. Patiënten met astma hebben vaak moeite om slijm (sputum) op te hoesten. Om goed te kunnen ademen, benauwdheid te verminderen en om longontstekingen te voorkomen is het belangrijk om slijm op te hoesten. Neem met de fysiotherapeut door welke techniek voor u goed is. Voor meer ademhalingstechnieken, zie aanvullende informatie 2.29
Active Cycle of Breathing Techniques in ruglig en zit (van website ALS): Rustige ademhaling, diepe ademhaling, hoesten en huffen.
Rustig in- en uitademen
Enkele keren diep inademen, zo mogelijk 2-3 seconden vasthouden, en rustig en ontspannen uitademen (eventueel met getuite lippen of met klank o of a waardoor trilling in borstkast ontstaat)
Huffen. Diep inademen en vervolgens, met open mond en open keel, krachtig uitademen. Deze techniek helpt om sputum uit de hogere luchtwegen richting de keel te verplaatsen zodat het kan worden uitgehoest of doorgeslikt. Variatie's: Alsof je tegen spiegel uitademt= huf / pols op mond en los ploppen= huf / 3 maal kort huffen / handen in zij en onder druk in zij huffen
Inspiratoire spiertraining (IST): bij een selectie van patiënten (GOLD II-IV) met uitgesproken inspiratoire spierzwakte, vermoeidheid én klachten van kortademigheid in het dagelijks leven (zie aanvulende informatie: 2.2.13)
Losmaakoefeningen, oefeningen uitvoeren op tempo in- en uitademen
Zie'trainen' op deze site en kijk bij 'mogelijk trainingsschema voor conditieverbetering'.
Functionele oefeningen (stofzuigen, tuinieren, traplopen, fietsen….) zijn belangrijk omdat dit in het dagelijkse leven toegepast kan worden en omdat de te oefenen spier en/of gewricht dan deel uit maakt van een natuurlijke beweging. Zie website alles over sporten: Traplopen, bewegen en krachtoefening in éénen 'neem de trap, blijf vitaal'.
Neem met de fysiotherapeut door welke activiteit/sport u het beste kan doen
De fysiotherapeut geeft aan welke adviezen en oefening voor u zinvol zijn
Minerva, Tijdschrift voor Evidence Based Medicine. Ademtherapie bij astma (2009). Wat is het effect van het (opnieuw) aanleren van ademhalingstechnieken in vergelijking met een educatief programma bij astmapatiënten in de eerste lijn met een minder goede gezondheid?
Deze studie toont aan dat ademtherapie mogelijk een voordeel heeft bij licht tot matig, slecht gecontroleerd astma. Dit was reeds eerder aangetoond. Het bewijs blijft echter zwak en de klinische relevantie staat niet vast. De basisbehandeling van astma blijft een anti-inflammatoire en bronchodilataterende behandeling in functie van de symptoomcontrole en het stadium van de aandoening.
KNGF richtlijn astma bij kinderen
Doen
Informatie geven over roken
Testen. Kinderen van 4-12: Brucetest / Kinderen boven de 12: fietsergometer (of maximaaltest de shuttle run test)
Het gebruik van de piekstroommeter kan bevorderend werken op de therapietrouw en het verkrijgen van inzicht in de klachten.
Educatie in combinatie met regelmatige follow-up bevordert de therapietrouw
Het stimuleren van zelfmanagement gericht op preventie van en het omgaan met astma-aanvallen is effectief
Sputummobilisatie bij kinderen met astma heeft een positief effect op het sputumtransport
Massage door ouders geeft een verbetering van longfunctie en controle op het astma bij kinderen
Het is aannemelijk dat training van kinderen met astma een verbetering geeft van de inspanningstolerantie
Afgebakende periode doen
Actieve interventies ter verbetering van de thoraxmobiliteit (spierkracht en/of spierlengte) moeten binnen 6 weken tot een meetbare verbetering leiden om eventuele verdere behandeling te rechtvaardigen
Aandacht voor het adempatroon kan zinvol zijn, mits er binnen 6 weken een geobserveerde positieve verandering optreedt in het adempatroon
De werkgroep is van mening dat, als er na 3 maanden geen verbetering heeft plaatsgevonden, de therapie dient te worden beëindigd
Online zelfmanagement voor jongeren met astma (2013).Conclusie: Zelfmanagement via internet bij adolescenten met niet goed ingesteld astma verbetert de astmagerelateerde kwaliteit van leven en de astmacontrole na drie maanden. Om een langer durend effect te bewerkstelligen verdient het aanbeveling de adolescent zowel op internet als in de spreekkamer door hetzelfde team te laten coachen.
Zelfmanagementsupport bij volwassenen met astma (2014). Conclusie: Zelfmanagementondersteuning via internet leidt tot langdurige verbetering van astmagerelateerde kwaliteit van leven en astmacontrole. Deze houdt zelfs aan tot anderhalf jaar na beëindiging van de ondersteuning en geldt in het bijzonder voor patiënten met slecht gecontroleerd astma.
Website van het Longfonds, video's:'motivational interviewing'. Is hier beschreven voor COPD, maar kan toegepast worden voor alle klachtenbeelden waar gedragsverandering van belang is voor herstel. Motivational Interviewing (of motiverende gesprekstechnieken) is een gespreksmethode om tot gedragsverandering te komen. Vaak willen mensen met een (chronische) klacht wel iets veranderen, bijvoorbeeld hun voeding of beweegpatroon, maar lukt het niet. Met 'motivational interviewing' verandert de cliënt zijn gedrag zelf, vanuit de eigen motivatie, en niet vanuit een oplossing die door de zorgverlener wordt opgelegd. U geeft de cliënt meer verantwoordelijkheid over de eigen keuzes (= zelfmanagement).