Longen: Astma

Onderstaande uitwerking is een aanvulling op de fysiotherapeutische behandeling: de fysiotherapeut (online of in de praktijk) geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen voor u van belang zijn. 
IMG 20200311 110041
  • Zie boven afbeelding longen

In het kort

  • Bij astma is sprake van benauwdheid, piepend ademen en hoesten.

  • De klachten kunnen ontstaan door bijvoorbeeld pollen, huisdieren, huisstofmijt, rook, actief bewegen, stress, kou of mist.

  • Een gezonde leefstijl is erg belangrijk: Stoppen met roken, bewegen en gezond eten 

  • Medicijnen die u inademt kunnen helpen tegen de klachten.

  • De fysiotherapeut geeft door uitleg, adviezen en oefeningen ondersteuning om met astma om te gaan

  • U krijgt medicijnen die u inademt: alleen bij klachten of elke da

  • Zie video's op de website 'thuisarts.nl' van de huisarts: astma bij volwassenen en astma bij kinderen

    • Zie video van website 'schooltv': ademhaling
    • Er zijn verschillende soorten astma, namelijk
      • Allergisch astma: benauwdheid bij inademing prikkels waar allergie voor is (huismijt, pollen, huidschilfers van dieren). Het lichaam probeert deze stoffen tegen te houden door samentrekking van de spiertjes die om de luchtpijp lopen en  het afscheiden van slijmvlies in de luchtpijp. 
      • Intrinsiek astma: benauwdheid bij stoffen als uitlaatgassen, rook, benzine, parfum of schoonmaakmiddelen. Ook weersomstandigheden (mist, kou) kunnen problemen geven. 
      • Inspanningsastma: benauwdheid bij inspanning
      • Ernstig astma. Ernstig astma is met medicatie maar moeilijk onder controle te houden.
    • Er is sprake van een chronische (niet te genezen) ontsteking van de longen.
    • Zie video's op website 'gezondheidsplein': astma
    • Filmpje van 'de televisie dokter': astma, zie onder afbeelding van filmpje

    Hqdefault

    • Astmaklachten kunnen soms weken tot maanden aanwezig zijn, maar er zijn soms ook periodes waarin er weinig tot geen klachten zijn.
    • De longen zijn extra gevoelig voor prikkels waar andere mensen helemaal geen last van hebben
    • In Nederland hebben meer dan een half miljoen mensen de diagnose astma. Er zijn meer vrouwen dan mannen met de ziekte. Van deze groep mensen zijn er rond de 115.000 kind

    Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is

    • Erfelijke aanleg
    • Zie bij blokje algemeen: verschillende soorten astma

    Neem de oorzaak van uw klachten met de fysiotherapeut door

    • Benauwdheid
    • Kortademigheid
    • Ademnood bij inspanning
    • Piepende ademhaling
    • Hoesten met of zonder slijm
    • Allergische neus/ oog/ huidklachten
    • Het inademen, maar vooral het uitademen gaat met moeite.

    Neem de verschijnselen die bij u aanwezig zijn met de fysiotherapeut door

    • De fysiotherapeut (eventueel met specialisatie longen)
      • De eigen fysiotherapeut geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen zinvol zijn.
      • Maak samen met de patient een behandelplan afgestemd op de ernst van de astma, de aanwezige klachten en de individuele behoefte.
      • Samen met de fysiotherapeut draagvlak creëren om activiteiten te ondernemen ondanks de ademhalingsklachten. Zie aanvullende informatie 2.10
      • Eventuele begeleiding door fysiotherapeut (voor patiënten die het niet lukt zelfstandig een actieve leefstijl te ontwikkelen en/of te onderhouden) afstemmen op wensen patient:
        • Wil patient na de begeleiding naar een fitnessclub: berweegprogramma laten plaatsvinden in fitnessruimte fysiotherapiepraktijk, zodat hij/zij bekend raakt met fitnessapparaten. Zie video website 'praktijk 27': fysio en COPD (vergelijkbaar bij astma)
        • Wil patient oefeningen en activiteiten zelf thuis oppakken: oefeningen en activiteiten doornemen die patient zelf kan doen (algemene oefeningen en oefeningen met elastische band/ gewichtjes)
        • Wil patient in groep of individueel begeleid worden

    • Huisarts
    • Huisartsondersteuner: contactpersoon om verloop van de astma te volgen
    • Longarts: longonderzoek, medicatie
    • Longverpleegkundige: adviezen rond astma
    • Longrevalidatie: Bij longrevalidatie in een astmacentrum zijn verschillende behandelaars betrokken. Een longarts, een fysiotherapeut, een psycholoog en een activiteitenbegeleider kijken samen welke mogelijkheden iemand heeft en hoe die het beste te benutten zijn.
    • Arboarts: als astma gevolgen heeft voor het werk of als de klachten met het werk samenhangen
    • Diëtiste: voedingsadviezen om gewicht op peil te houden (niet te veel afvallen!)
    • Ergotherapeut: advies over inrichting woning/ uitvoeren dagelijkse activiteiten
    • Apotheek: elk jaar bij uw apotheek uw inhalatietechniek controleren

    Neem met de fysiotherapeut door welke hulpverleners een aanvulling kunnen zijn op de behandeling

    • Algemeen
      • Stoppen met roken is een noodzaak. Zie stivoro.nl
      • Verkoudheid en griep kunnen de klachten van de astma verergeren. Signalen als vermoeidheid /  temperatuursverhoging / minder eetlust / verandering van kleur van het opgehoeste slijm, moeten serieus genomen worden
      • Door gedoseerde inspanning (niet te veel en niet te weinig) de longen in actie (waardoor het slijm loskomt) houden 
      • Liever een activiteit regelmatig dan 1 maal een activiteit lang volhouden.
      • Blijf fit door het doen van dagelijkse activiteiten: traplopen, afwassen, stofzuigen
        • SAM 3836
      • Probeer de noodzakelijke activiteiten te verdelen over de dag.
      • Let op het eetpatroon.
      • Ga 1 maal per jaar naar de apotheek om 'inhalatie techniek' door te nemen
      • Ontspanning nek en middenrug door losmaakoefeningen, ontspanningstechnieken en zelfmassage. Zo angst momenten van kortademigheid opvangen
      • De eMate app helpt mensen met een chronische ziekte gezonder te eten, meer te bewegen en eventueel hun medicijninname bij te houden.
      • Wees assertief naar de omgeving. Als u bijvoorbeeld liever hebt dat er niet gerookt wordt bij u in de buurt, geeft u dit dan aan
      • Stel mensen in uw omgeving op de hoogte van uw ziekte. Men weet dan precies waarom u bepaalde dingen wel of niet kunt doen of verdragen. Bovendien wordt u niet onnodig in verleiding gebracht om over bepaalde grenzen heen te gaan.
    • Activiteiten en sporten
      • Bespreek samen met de fysiotherapeut welke sport/ activiteit voor u geschikt is: duurtraining (wandelen, fietsen, zwemmen) en/of intervaltraining (bijvoorbeeld inspanningsblokjes van 5 minuten) en/of krachttraining. Zie ook video's op website 'physiotec', Aquatherapie.
      • Als u dieper en vlugger gaat ademen, dan is dat goed, u moet echter voorkomen dat u gaat hijgen en echt buiten adem raakt.
      • Bespreek samen met de fysiotherapeut welke sport/ activiteit voor u geschikt is: duurtraining (wandelen, fietsen, zwemmen) of intervaltraining (bijvoorbeeld inspanningsblokjes van 5 minuten)
      • Warming up is belangrijk: bij mensen met astma is bij een korte en matige inspanning al sparake van  bronchoconstrictie (samentrekking van de luchtpijp) 
      • Sporten tijdens een exacerbatie (verergering van de ziekte) wordt afgeraden.
      • Coaching door fysiotherapeut door bijvoorbeeld 1 maal per maand af te spreken of contact via mail: afstemmen wat mogelijk is en wat bij u past
      • Als u een sport niet meer kunt uitoefenen, zoek dan naar alternatieven: fitness programma voor thuis of in fitness ruimte      

    Neem met de fysiotherapeut door welke adviezen voor u zinvol zijn  

    SAM 3813

    •  Punten die van belang zijn bij deze klacht
      • Losmaakoefeningen voor nek en middenrug zijn belangrijk omdat door astma spieren en gewrichten van nek en middenrug overbelast kunnen raken.
      • Krachttraining voor het hele lichaam is van belang om kracht en uithoudingsvermogen van de spieren te verbeteren waardoor inspanningsvermogen en effectiviteit van de ademhaling verbetert
      • Ademhalingsoefeningen. Patiënten met astma hebben vaak moeite om slijm (sputum) op te hoesten. Om goed te kunnen ademen, benauwdheid te verminderen en om longontstekingen te voorkomen is het belangrijk om slijm op te hoesten. De 'active cycle of breathing techniques' (ACBT) is een cyclus van ademhalingsoefeningen en hoesttechnieken die hierbij kan helpen. Uitgangshouding en duur van de onderdelen zijn afhankelijk van de individuele kenmerken van de patiënt.
    • Oefeningen

    • Zie 'trainen' op deze site en kijk bij 'mogelijk trainingsschema voor conditieverbetering'. 
    • Functionele oefeningen (stofzuigen, tuinieren, traplopen, fietsen….) zijn belangrijk omdat dit in het dagelijkse leven toegepast kan worden en omdat de te oefenen spier en/of gewricht dan deel uit maakt van een natuurlijke beweging. Zie website alles over sporten: Traplopen, bewegen en krachtoefening in één en 'neem de trap, blijf vitaal'.
    • Neem met de fysiotherapeut door welke activiteit/sport u het beste kan doen

    SAM 3822

    De fysiotherapeut geeft aan welke adviezen en oefening voor u zinvol zijn

    1. Websites
      1. Longfonds: astma
      2. Dokterdokter: astma
      3. Kiesbeter.nl: astma
      4. Sportzorg.nl: astma en sporten / inspanningsastma en sporten
      5. Gezondheidsplein: astma
      6. Alles over sporten:
        1. Astma
        2. Beweeg- en sportgedrag van mensen met een chronische aandoening of lichamelijke beperking
      7. Medicinfo: Astma en COPD en sporten / inspanningsastma
      8. Zie ook op deze site: oefeningen divers: ontspanning 
    2. Onderbouwing  
      1. Med info: astma
      2. Richtlijn: ernstig astma
      3. Beroepsziekten: beroepsastma  
      4. Wetenschappelijke artikelen, NIVEL: Preventie en gezond gedrag van mensen met astma
      5. Fysio Forum
        1. Zoekresultaten bij astma
        2. Nederlanders met astma lopen marathon (2007)
      6. Minerva, Tijdschrift voor Evidence Based Medicine.  Ademtherapie bij astma (2009). Wat is het effect van het (opnieuw) aanleren van ademhalingstechnieken in vergelijking met een educatief programma bij astmapatiënten in de eerste lijn met een minder goede gezondheid?
        • Deze studie toont aan dat ademtherapie mogelijk een voordeel heeft bij licht tot matig, slecht gecontroleerd astma. Dit was reeds eerder aangetoond. Het bewijs blijft echter zwak en de klinische relevantie staat niet vast. De basisbehandeling van astma blijft een anti-inflammatoire en bronchodilataterende behandeling in functie van de symptoomcontrole en het stadium van de aandoening.  
      7. KNGF richtlijn astma bij kinderen
        • Doen
          • Informatie geven over roken
          • Testen. Kinderen van 4-12: Brucetest / Kinderen boven de 12: fietsergometer (of maximaaltest de shuttle run test)
          • Het gebruik van de piekstroommeter kan bevorderend werken op de therapietrouw en het verkrijgen van inzicht in de klachten.
          • Educatie in combinatie met regelmatige follow-up bevordert de therapietrouw 
          • Het stimuleren van zelfmanagement gericht op preventie van en het omgaan met astma-aanvallen is effectief
          • Sputummobilisatie bij kinderen met astma heeft een positief effect op het sputumtransport
          • Massage door ouders geeft een verbetering van longfunctie en controle op het astma bij kinderen
          • Het is aannemelijk dat training van kinderen met astma een verbetering geeft van de inspanningstolerantie
        • Afgebakende periode doen
          • Actieve interventies ter verbetering van de thoraxmobiliteit (spierkracht en/of spierlengte) moeten binnen 6 weken tot een meetbare verbetering leiden om eventuele verdere behandeling te rechtvaardigen
          • Aandacht voor het adempatroon kan zinvol zijn, mits er binnen 6 weken een geobserveerde positieve verandering optreedt in het adempatroon
          • De werkgroep is van mening dat, als er na 3 maanden geen verbetering heeft plaatsgevonden, de therapie dient te worden beëindigd  
      8. Huisarts en wetenschap / NtvG
      9. Google scholar: astma
      10. Website van het Longfonds, video's: 'motivational interviewing'. Is hier beschreven voor COPD, maar kan toegepast worden voor alle klachtenbeelden waar gedragsverandering van belang is voor herstel. Motivational Interviewing (of motiverende gesprekstechnieken) is een gespreksmethode om tot gedragsverandering te komen. Vaak willen mensen met een (chronische) klacht wel iets veranderen, bijvoorbeeld hun voeding of beweegpatroon, maar lukt het niet. Met 'motivational interviewing' verandert de cliënt zijn gedrag zelf, vanuit de eigen motivatie, en niet vanuit een oplossing die door de zorgverlener wordt opgelegd. U geeft de cliënt meer verantwoordelijkheid over de eigen keuzes (= zelfmanagement).
      11. AIR Louisville: Addressing Asthma With Technology, Crowdsourcing, Cross-Sector Collaboration, And Policy (2018)
      12. Patiënten met astma en COPD minder therapietrouw  (2018)

    Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is