Onderstaande uitwerking is een aanvulling op de fysiotherapeutische behandeling: de fysiotherapeut (online of in de praktijk) geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen voor u van belang zijn
Zie boven afbeelding: Duizeligheid tgv BPPD
In het kort
Bij BPPD is sprake van draaiduizeligheid of positieduizeligheid
Deze duizeligheid hangt samen met het evenwichtsorgaan
Steentjes in het evenwichtsorgaan kunnen losraken en gaan rondzwerven. Het evenwichtsorgaan krijgt dan verkeerde informatie waardoor duizeligheid ontstaat
U heeft klachten wanneer uw hoofd snel van houding verandert: draaien in bed, vooroverbuigen, omhoog- of achteromkijken.
De aanvallen duren ongeveer een minuut.
Probeer tijdens een aanval gewoon door te gaan met wat u doet.
De aanvallen gaan meestal binnen 4 weken vanzelf over.
Zie video op de website 'thuisarts.nl' van de huisarts
De huisarts of de fysiotherapeut kan met u de Epley-beweging (zie video op de website 'thuisarts.nl') doen. Dan gaan de aanvallen van draaiduizeligheid vaak sneller over.
Anatomie
Zie google afbeeldingen:middenoor / BPPD. Neem met de fysiotherapeut door welke afbeeldingen voor u relevant zijn.
Draaiduizeligheid of positieduizeligheid: Deze duizeligheid hangt samen met het evenwichtsorgaan (vestibulaire duizeligheid).
BPPD: wordt hier besproken
Neuritis vestibularis: is meestal in 1 week over. Zie de thuisarts: neuritis vestibularis
De ziekte van Ménière. Komt zelden voor: 5% van de duizeligheidsklachten (zie aanvullende informatie 7.4). Zie 'ziekte van Ménière' op deze website.
Een licht gevoel in het hoofd: door emoties, spanningen en vermoeidheid. Zie op deze website ‘stress gerelateerde klachten’
Bewegingsonzekerheid: meestal bij mensen boven de 70 jaar. Zie op deze website: duizeligheid bij ouderen
Bij BPPD is het evenwichtsorgaan betrokken. Het evenwichtsorgaan bestaat uit drie cirkelvormige buisjes in het binnenoor. In die buisjes beweegt een vloeistof mee met de bewegingen die plaatsvinden. In deze vloeistof zitten kleine steentjes (calciumcarbonaatkristallen) die informatie geven om het evenwicht te kunnen bewaren. De steentjes kunnen losraken en gaan rondzwerven. Het evenwichtsorgaan krijgt dan verkeerde informatie waardoor duizeligheid ontstaat.
Diagnose BPPD stellen door middel van de zogenaamde kiepproef: hoofd en het bovenlichaam vanuit zittende houding plotseling achterover kiepen en zo draaiduizeligheid opwekken (= tevens ook oefening voor herstel, zie onder bij oefeningen: de 'Empley manouvre')
Draaiduizeligheid bij BPPD heeft een spontane genezing bij 20-30% in enkele weken, en bij 85% na 3 maanden
Door oefeningen (zie verder) kunnen los zwevende oorsteentjes verplaatst worden naar een ander deel van het evenwichtsorgaan waar ze geen duizeligheid meer veroorzaken.
De symptomen van BPPD hebben de neiging om plotseling te komen en weer even plotseling te verdwijnen.
Bij één op de drie patiënten keert de BPPD binnen het eerste jaar terug. Binnen vijf jaar is dit zelfs het geval bij 50%.
Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is
Losgeraakte oorsteentjes (gruis) in evenwichtsoorgaan door
Meestal laten de steentjes uit zichzelf los.
Soms is er een oorzaak zoals een oorinfectie, een hoofd trauma, ouderdom (meestal klachten boven de 50jaar), langdurige bedrust, tandartsen bezoek, komt meer voor bij migraine, tekort vitamine D, komt meer voor bij vrouwen
Neem de oorzaak van uw klachten met de fysiotherapeut door
Plotselinge draaiduizeligheid bij het bewegen van het hoofd: bijvoorbeeld bij het gaan liggen, opstaan of bij omrollen in bed
Duur van de klachten: van een paar seconden tot een paar minuten
Soms een misselijk gevoel
Neem de verschijnselen die bij u aanwezig zijn met de fysiotherapeut door
Fysiotherapeut
De eigen fysiotherapeut geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen zinvol zijn, zie verder. Meestal zijn 4 - 6 behandelingen voldoende. Tijd is de belangrijkste factor bij herstel van de aangedane structuren. Fysiotherapie is van belang om de voorwaarden van het natuurlijke herstel te optimaliseren.
Eerste behandeling: Diagnose stellen, uitleg klachtenbeeld, informatie over behandelplan en eerste adviezen oefeningen
Tweede behandeling: Oefeningen en adviezen doornemen (e.v.t een opname hiervan maken die thuis bekeken kan worden)
Behandeling 3: Oefeningen doornemen en kijken of ze goed uitgevoerd worden
Behandeling 4 enige tijd na behandeling 3: evalueren stand van zaken.
Zo nodig nog 2 (of meer: e.e.a afhankelijk van herstel) behandelingen plannen
Diagnose stellen: bepalen type duizeligheid, zie boven bij 'wat is BPPD'. Zie ook aanvullende informatie 3.1
Doorverwijzen: fysiotherapeut / weer contact opnemen met huisarts als de klachten ondanks de oefeningen na twee weken nog niet minder zijn of als de klachten na een maand nog niet over zijn / specialist als klachten aanwezig blijven ondanks de oefeningen na ongeveer 3 maanden
Specialist / keel-, neus-, en oorarts (KNO arts): onderzoek / operatie als klachten lang aanhouden
Neem met de fysiotherapeut door welke hulpverleners een aanvulling kunnen zijn op de behandeling
Houd een 'duizeligheidsdagboek' bij en bespreek dat met de huisarts of fysiotherapeut.
Het algemene advies bij draaiduizeligheid is: probeer gewoon door te gaan met wat u doet.
Neem de tijd bij het uit bed gaan: draai rustig via de goede zijde tot zit en wacht dan even
Voorkom te ver voorover buigen en te ver naar achteren bewegen van het hoofd
Houd een hand in de nek bij bijvoorbeeld het scheren, haarwassen, iets hoog pakken of bij de kapper: voorkom zo het naar achteren bewegen van het hoofd
Gebruik een krukje als u iets hoog moet pakken. Dit om naar achteren bewegen in de nek te voorkomen
Buig door de knieën om vooroverbuigen te voorkomen
Nekspieren ontspannen door
Ontspanningsoefeningen, zie 'oefeningen divers' op deze site en kijk bij 'ontspanning'
Warmtepakking. Zie onder afbeelding van website 'bol.com'
Losmaakoefeningen, zie verder.
Door zo genaamde ‘Epley beweging’ of de 'brand dorff beweging' (zie onder bij oefeningen) de steentjes naar een ander deel van het evenwichtsorgaan verplaatsen naar een plek waar ze minder klachten geven, waardoor sneller herstel
Bewegingen gedurende 2 weken 5 maal per dag uitvoeren
De oefeningen roepen de duizeligheid op, waardoor ze in het begin moeilijk vol te houden zijn
Meestal binnen 10 dagen effect
Neem met de fysiotherapeut door welke adviezen voor u zinvol zijn
Punten die van belang zijn
Bij BPPD heeft 'de empley beweging' de voorkeur. Zie aanvullende informatie 2.5 en 2.12
Bij gevoeligheid voor nekklachten (artrose nek, ziekte van Bechterew) of vaatproblemen in nek, niet het hoofd naar achteren bewegen. Empley beweging kan dan niet gedaan worden. Beste is dan het natuurlijke herstel af te wachten of de beweging maken zonder nekbewegingen (zie uitvoering op video van website 'de thuisarts.nl' over BPPD)
Oefeningen bij BPPD
‘Epley manoeuvre’. Zie aanvullende informatie 2.5 en 7.6. Zie 'empley beweging' op website 'thuisarts.nl' en zie website 'Rijnstate ziekenhuizen', oefeningen voor BPPDenbijbehorende folder.
Behandeling voor het rechter evenwichtsorgaan
U gaat zitten op bed met het hoofd 45 graden naar rechts gedraaid. Plaats het kussen zo dat dit zich onder uw schouders (middenrug) bevindt, wanneer u ligt
Laat u snel achterovervallen met de schouders op het kussen zodat uw hoofd achterover helt op het bed. Blijf zo liggen gedurende 30 seconden.
Draai uw hoofd 90 graden naar links zonder het op te tillen van het bed. Blijf zo liggen gedurende 30 seconden.
Ga op de linker zij liggen en hou het hoofd naar links gedraaid. Blijf zo liggen gedurende 30 seconden.
Kom overeind aan de linkerzijde van het bed en hou het hoofd recht (eventueel nek buigen paar tellen). Wacht tot duizeligheid weg is.
Behandeling voor het linker evenwichtsorgaan
U gaat zitten op bed met het hoofd 45 graden naar links gedraaid. Plaats het kussen zo dat dit zich onder uw schouders bevindt, wanneer u ligt
Laat u snel achterovervallen met de schouders op het kussen zodat uw hoofd achterover helt op het bed. Blijf zo liggen gedurende 30 seconden.
Draai uw hoofd 90 graden naar rechts zonder het op te tillen van het bed. Blijf zo liggen gedurende 30 seconden.
Ga op de rechter zij liggen en hou het hoofd naar rechts gedraaid. Blijf zo liggen gedurende 30 seconden.
Kom overeind aan de rechterzijde van het bed en hou het hoofd recht (eventueel nek buigen paar tellen). Wacht tot duizeligheid weg is.
Positie 1: U begint zittend op de rand van het bed. Blijf, voordat u begint, even rustig zitten gedurende 30 seconden.
Positie 2: Draai het hoofd een halve slag naar rechts (doe bijvoorbeeld net alsof u iemand aankijkt die ongeveer een meter van uw bed vandaan staat) en ga van zit naar lig op de linkerzij. Belangrijk is dat u deze beweging snel, binnen twee seconden, uitvoert. Houd deze houding, met gedraaid hoofd, 30 seconden aan.
Positie 3: Ga na 30 seconden weer rechtop zitten.
Positie 4: Draai het hoofd een halve slag naar links (doe bijvoorbeeld net alsof u iemand aankijkt die ongeveer een meter van uw bed vandaan staat) en ga van zit naar lig op de rechterzij. Belangrijk is dat u deze beweging snel, binnen twee seconden, uitvoert. Houd het hoofd een halve slag gedraaid. Houd deze houding, met gedraaid hoofd, 30 seconden aan.
U doet de oefeningen twee weken lang, driemaal per dag. Van positie 1 naar positie 4 en weer terug naar positie 1 neemt ongeveer twee minuten in beslag. Herhaal de hele cyclus per keer oefenen vijfmaal. In de meeste gevallen hebben de oefeningen na ongeveer 10 dagen effect.
Neem met de fysiotherapeut door welke oefeningen voor u zinvol zijn
Serie therapie van alledaagse klachten: Behandeling van draaiduizeligheid (2018). Er komen geregeld patiënten op het huisartsenspreekuur die last hebben van draaiduizeligheid. In de meeste gevallen is er sprake van benigne paroxismale positieduizeligheid (BPPD), kortdurende aanvallen van draaiduizeligheid bij hoofdbewegingen. Verschillende specifieke manoeuvres en oefeningen, door een arts of de patiënt zelf uitgevoerd, kunnen de klachten verminderen. Het meest effectief bij BPPD is de epleymanoeuvre. Er zijn geen medicijnen die effectief zijn tegen draaiduizeligheid.
Behandeling langdurige draaiduizeligheid (2016). Conclusie: Vestibulaire revalidatie is een veilige en effectieve behandeling voor draaiduizeligheid als gevolg van een verstoorde functie van het evenwichtsorgaan. Deze behandeling is nog onbekend bij veel Nederlandse huisartsen, maar blijkt als zelfhulpmethode effectief te zijn in boek- en internetvorm. Het meeste onderzoek naar langdurige draaiduizeligheid is verricht in de tweede lijn
Duizeligheid bij ouderen (2015). Langetermijnvoorspellers van duizeligheid bij ouderen zijn alleen wonen, duizeligheid in de voorgeschiedenis, angst of depressie, artrose, gebruik van nitraten, visusproblemen en verminderde functie van de onderste extremiteiten. Duizeligheid bij ouderen is dus multifactorieel bepaald. De auteurs bevelen aan om duizeligheid als geriatrisch syndroom te zien, omdat dat beter past bij een multifactoriële aanpak en het je alert maakt op kwetsbaarheid in het algemeen. Het lijkt beter om alle factoren samen te bekijken en de potentieel modificeerbare factoren (zoals visusproblemen) aan te pakken dan om naar één onderliggende diagnose te zoeken
Acute duizeligheid (2014). Acute draaiduizeligheid wordt meestal veroorzaakt door neuritis vestibularis of door benigne paroxismale positieveranderingsduizeligheid (BPPD). Andere perifere oorzaken zijn de ziekte van Ménière (zeldzaam) en beschadiging van het labyrint door infarct, infectie of trauma (zeldzaam). Centrale oorzaken van draaiduizeligheid zijn onder meer vestibulaire migraine (soms), aandoeningen van hersenstam of cerebellum (ischemie/bloeding/tumor: zeldzaam) en een brughoektumor (zeer zeldzaam). Bedenk dat, gezien de anatomie van hersenstam en cerebellum (alle structuren zitten dicht op elkaar), een centrale oorzaak van draaiduizeligheid in afwezigheid van neurologische klachten onwaarschijnlijk is.
De meest voorkomende oorzaak van duizeligheid bij ouderen is een cardiovasculaire aandoening (57% van de patiënten), gevolgd door een aandoening van het evenwichtsorgaan (14%) en een psychiatrische aandoening (10%. Deze uitkomsten zijn in tegenspraak met eerder wetenschappelijk onderzoek dat aandoeningen aan het evenwichtsorgaan als belangrijkste oorzaak aanwijst. Ook komt naar voren dat bij meer dan de helft van de ouderen met duizeligheid sprake is van twee of meer bijdragende oorzaken van duizeligheid. Daarnaast levert medicatie bij één op de vier duizelige ouderen mogelijk een bijdrage aan de klacht
Wat is het effect van het Epley manoeuvre in vergelijking met andere therapeutische manoeuvres voor de behandeling van (posterieur semicirculair kanaal) benigne paroxismale positieduizeligheid? Deze systematische review van goede methodologische kwaliteit toont aan dat het Epley manoeuvre meer effect heeft dan een sham manoeuvre voor de behandeling van BPPD. We kunnen geen besluit formuleren over de plaats van het Epley manoeuvre ten opzichte van andere therapeutische manoeuvres en zelf uitgevoerde oefeningen.
