Onderstaande uitwerking is een aanvulling op de fysiotherapeutische behandeling: de fysiotherapeut (online of in de praktijk) geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen voor u van belang zijn.
Zie boven afbeelding wervels, in rood mogelijke locaties botbreuk in wervel
In het kort
Andere benaming: Fractuur in de wervel
De wervelkolom bestaat uit 7 halswervels, 12 borstwervels, 6 lendenwervels. Zie boven de afbeelding en zie video website 'schooltv':wervelkolom
Een botbreuk kan ontstaan door krachten van buitenaf (trauma) of spontaan door een ziekte (osteoporose).
Na de botbreuk moeten de breukvlakken weer goed tegenover elkaar staan
Daarna moet door rust (brace of corset) of een operatie het gebroken bot herstellen.
Bot is levend weefsel en wordt voortdurend opgebouwd en weer afgebroken.
Bij een botbreuk wordt vanuit de botuiteindennieuw botweefsel gevormd, dit proces duurt ongeveer 6-8 weken
U heeft klachten thv de breuk en/of in het verloop van de uittredende zenuw
Herstel duurt lang: 6-18 maanden kan sprake zijn van klachten
De fysiotherapeut kan door uitleg, adviezen en oefeningen het herstel ondersteunen
Na herstel van de botbreuk kan er nog maanden sprake zijn van periodes van pijn en verminderde functie.
Anatomie, neem met de fysiotherapeut door welke afbeeldingen en video's voor u relevant zijn.
De wervelkolom bestaat uit 7 halswervels, 12 borstwervels, 6 lendenwervels, het heiligbeen en het staartbeen. Langs de wervels lopen spieren, pezen, bloedvaten en zenuwen. Tussen de wervels zitten tussenwervelschijven.
De behandeling van een wervelbreuk hangt af van het type botbreuk (stabiel of instabiel), de ernst en de plaats van de beschadiging van de wervel. Bij stabiele wervelbreuk zal vaak gekozen worden voor het stabiliseren (rust/ korset), bij een instabiele breuk voor een operatie. Zie aanvullende informatie 2.3.1 en 4
Vooral bij ouderen wordt een wervelbreuk vaak niet herkend
Vanuit de botuiteinden wordt nieuw botweefsel gevormd. Dit proces duurt ongeveer 6-8 weken (e.e.a. is afhankelijk van de leeftijd, de conditie en het soort breuk).
De meest voorkomende wervelbreuken zijn aan de bovenste lendenwervels, aan de borstwervels en aan de onderste halswervels
Het kan een hele tijd duren (6-18 maanden) voordat de rug weer pijnvrij is en dat deze weer normaal gebruikt kan worden. Dit geldt voor zowel operatief behandelde breuken, maar ook voor breuken die met een corset zijn behandeld.
Elke botbreuk is verschillend. Uw specialist (orthopeed) geeft aan welke richtlijn voor u geldt
Voor algemene en uitgebreide informatie over botbreuk zie de onderwerp 'botbreuk' op deze site
Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is
Krachten van buitenaf (een val/ een botsing): verkeersongevallen, paardrijden, vallen van een grote hoogte (bij bepaalde beroepen of sporten) en duiken in ondiep water.
Spontaan door een ziekte (osteoporose)
Bevalling (staartbeen)
Neem de oorzaak van uw klachten met de fysiotherapeut door
Zwelling
Blauwverkleuring door bloeduitstorting (zakt vaak naar onderen)
Pijn
Zenuwpijn of uitval van zenuw als sprake is van een ruggenmergzenuw beschadiging
Neem de verschijnselen die bij u aanwezig zijn met de fysiotherapeut door
Fysiotherapeut
De eigen fysiotherapeut geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen zinvol zijn, zie verder. Meestal zijn 4 - 6 behandelingen voldoende. Tijd is de belangrijkste factor bij herstel van de aangedane structuren. Fysiotherapie is van belang om de voorwaarden van het natuurlijke herstel te optimaliseren.
Eerste behandeling: Uitleg klachtenbeeld, informatie over behandelplan en eerste adviezen oefeningen
Tweede behandeling: Oefeningen en adviezen doornemen (e.v.t een opname hiervan maken die thuis bekeken kan worden)
Behandeling 3: Oefeningen doornemen en kijken of ze goed uitgevoerd worden
Behandeling 4 enige tijd na behandeling 3: evalueren stand van zaken.
Zo nodig nog 2 (of meer: e.e.a afhankelijk van herstel) behandelingen plannen
Immobiliseren bij stabiele botbreuk: Corset voor lage rug/ middenrug en nekkraag bij nek
Tractie bij wervelbreuk nek
Operatie bij instabiele botbreuk. Zie aanvullende informatie 2.3.1 en 4
Doorverwijzen: fysiotherapeut
Neem met de fysiotherapeut door welke hulpverleners een aanvulling kunnen zijn op de behandeling
Algemeen
Volg protocol specialist
Niet roken omdat herstel van een botbreuk bij rokers trager verloopt
Gebruik loophulpmiddel bij botbreuk middenrug of lage rug. (zie 'hulpmiddelen' op deze site en kijk bij 'lopen'. Neem met de fysiotherapeut door welk loophulpmiddel bij u nodig is. Ziefilmpje en onderstaande afbeelding van website 'samenbeterthuis.nl’.
Draag geen zware tassen of voorwerpen in periode botaanmaak
Ga zitten in een stoel die hoog genoeg is (als u met de billen tegen de rugleuning zit moet u nog met de voeten bij de grond kunnen) en armleuningen heeft. Een tuinstoel geeft vaak een prettige zithouding.
Voorkom uitglijden; haal losse kleden en snoeren weg en gebruik in de douche een antislipmat.
Het korset mag wat losser gemaakt worden voor de stoelgang. Letop het behoud van een rechte rug. Vraag hulp als het nietlukt om de billen af te vegen
Span regelmatig (ieder uur een paar minuten) de rompspieren aan.
Kom niet vanuit rug lig met de romp omhoog, maar draai bij in en uit bed gaan eerst op de zij
Plaats bij het op de zij liggen een dikkussen tussen de knieën. Vermijd buikligging.
Niet op '1 been hangen'
Dagelijkse activiteiten met 'stabiele lage rug' (= lage rug in neutrale stand) uitvoeren. Zie 'Voorkom overbelasting, thuis en op werk', klik op 'werk fysiek' of 'werk thuis' of 'bureauwerk'.
Vooral werkzaamheden waarbij u steeds moet bukken en draaien (bijvoorbeeld stofzuigen, schrobben, dweilen) zijn belastend voor uw rug. Het is verstandig om dit soort activiteiten de eerste drie maanden achterwege te laten.
Blijf niet langdurig in een licht voorovergebogen positie staan, bijvoorbeeld bij het aanrecht, het fornuis of de wastafel. Gebruik een hoge kruk om halfzittend/staand dit soort activiteiten te doen
Niet buigen in rug / nek. Aantrekken van sokken en schoenen kunt u het beste doen in een liggende positie of maak zo nodig gebruik van hulpmiddelen: lange schoenlepel, kousenaantrekker, ‘helping hand’, schoenen met klittenband en/of elastische veters.
Neem met de orthopeed door wanneer autorijden en fietsen weer mogelijk is en mag (ivm verzekering)
Werk- en sport hervatting bespreken met de specialist. E.e.a. hangt af van soort werk en sport
Het duurt vaak lang (enkele maanden) voordat de gewrichten en de spieren grenzend aan de breuk het oude belastingsniveau weer bereikt hebben.
Het is van belang na herstel bot, de belasting rustig op te bouwen! Signalen van te veel belasting: zwelling rond gewricht, gewricht voelt warm aan, spierpijn.
Bespreek samen met de fysiotherapeut welke sport/ activiteit voor u geschikt is: duurtraining (wandelen, fietsen, zwemmen) en/of intervaltraining (bijvoorbeeld inspanningsblokjes van 5 minuten) en/of krachttraining. zie 'bewegen, sporten en trainen' op deze site. Mogelijke activiteit is bijvoorbeeld trainen in het water, zie video's op website 'physiotec', Aquatherapie.
Bij lage rug en middenrug: korset
Volg protocol specialist
Korset moet 3 maanden gedragen worden. De specialist geeft aan vanaf wanneer het afbouwen van het korset mag beginnen
Draag een strak hemd onder het korset
Doe het korset om in liggende positie.
Draagt het korset in alle verticale posities: lopen, zitten en staan (hoeft dus niet in lig)
Maximaal twintig minuten zitten. Wissel het zitten, staan, lopen en liggen goed af.
Douchen mag zonder korset als een rechtopstaande / zittende houding gehandhaafd wordt
Bij nek: nekbrace
Volg protocol specialist
Zie onder afbeelding van 'bol.com' bij 'nekbrace'.
Bij operatie
Volg protocol specialist
Neem met de fysiotherapeut door welke adviezen voor u zinvol zijn
Punten die van belang zijn bij deze klacht
Volg protocol specialist
Houdings- en gewrichtsgevoeloefeningen
Losmaakoefeningen bij pijn of stijfheid
Krachtoefeningen en stabilisatieoefeningen
Opvoeren belasten pas toegestaan als de breuk al enigszins is vastgegroeid. De richtlijn van de specialist, de röntgenfoto's en de eventuele pijnklachten geven een indicatie wanneer de oefeningen verzwaard kunnen worden.
Functionele oefeningen zijn belangrijk omdat dit in het dagelijkse leven toegepast kan worden en omdat de te oefenen spier en/of gewricht dan deel uit maakt van een natuurlijke beweging
Neem met de fysiotherapeut door welke activiteit/sport u het beste kan doen
De fysiotherapeut kan (als zowel de fysiotherapeut en de patiënt er achter staan!) een opname maken van de oefeningen die voor u van belang zijn (met telefoon van fysiotherapeut en mailen of met telefoon/ ipad van patiënt), zodat u thuis dit terug kan zien)
De fysiotherapeut geeft aan welke adviezen en oefening voor u zinvol zijn
Websites
Nederlandse vereniging voor traumachirurgie subvereniging van de nederlandse vereniging voor heelkunde: wervel botbreuk
Minerva, Tijdschrift voor Evidence Based Medicine. Osteoporotische wervelcompressiefracturen: vertebroplastie of conservatieve behandeling? (2011; Volume 10; Nummer 5; Pagina 56 - 57)
Wat is de meerwaarde van vertebroplastie boven optimale pijnmedicatie voor de behandeling van acute osteoporotische wervelcompressiefracturen bij vijftigplussers? Deze open-label studie bij patiënten met een pijnlijke en duidelijk bewezen acute wervelcompressiefractuur toont aan dat vertebroplastie de pijn zowel na één maand als na één jaar meer verlicht dan alleen een conservatieve behandeling. Deze statistisch significante verbetering was echter klinisch minder relevant, waardoor de plaats van vertebroplastie ten opzichte van een conservatieve behandeling ook met deze studie onduidelijk blijft.
Pijn na een osteoporotische wervelfractuur (2010). Conclusie: Olthof M, Van Wijngaarden T, Dekker J.H. Pijn na een osteoporotische wervelfractuur. Huisarts Wet. 2010;53(8):442-5. Osteoporotische wervelfracturen kunnen hevige pijn veroorzaken. De NHG-Standaard Osteoporose adviseert deze pijn te bestrijden met medicatie. Sommige patiënten komen daarmee echter niet uit. In deze klinische les beschrijven wij twee patiënten die onvoldoende reageerden op de gebruikelijke pijnbestrijdingsschema’s en bij wie de vraag rees of een vertebroplastiek gerechtvaardigd zou zijn. Het aanvankelijk positieve oordeel over deze ingreep werd sterk gerelativeerd door twee recente onderzoeken. Een alternatieve behandeloptie is in ieder geval fysiotherapie. Nieuwe geneesmiddelen zijn het onderzoeksstadium nog niet voorbij.
Wervelkolomfractuur na gering trauma (2017). Bij patiënten met spondylitis ankylopoetica kan een triviaal trauma al resulteren in een fractuur van de wervelkolom die als ‘zeer instabiel’ moet worden beschouwd. Direct na het ongeval hoeft er geen neurologische uitval te zijn; deze kan in een later stadium optreden. Als patiënten met spondylitis ankylopoetica na een trauma pijn in de wervelkolom hebben, moeten ze daarom altijd met een ambulance naar de SEH worden gebracht. Aldaar dient spoeddiagnostiek naar traumatische afwijkingen van de wervelkolom ingezet te worden.
