Onderstaande uitwerking is een aanvulling op de fysiotherapeutische behandeling: de fysiotherapeut (online of in de praktijk) geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen voor u van belang zijn.
Zie boven afbeelding voorzijde bekken, met in rood mogelijke locaties botbreuken
In het kort
Andere benaming: Fractuur thv het bekken.
Het bekken vormt een ring, die bestaat uit drie botstukken: linker- en rechterbekkenhelft en het heiligbeen. Deze botstukken worden verbonden door banden. Zie boven afbeelding
Een botbreuk kan ontstaan door krachten van buitenaf (trauma) of spontaan door een ziekte (osteoporose).
Na de botbreuk moeten de breukvlakken weer goed tegenover elkaar staan
Daarna moet door rust, door gips (bijna nooit) of door een operatie, het gebroken bot herstellen.
Bot is levend weefsel en wordt voortdurend opgebouwd en weer afgebroken.
Bij een botbreuk wordt vanuit de botuiteindennieuw botweefsel gevormd.
Dit proces duurt ongeveer 6-8 weken
In deze periode moet u een aantal weken lopen met een hulpmiddel: Krukken of looprekje.
De fysiotherapeut kan door uitleg, adviezen en oefeningen het herstel ondersteunen
Na herstel van de botbreuk kan er nog maanden sprake zijn van periodes van pijn en verminderde functie.
Andere benaming: fractuur bekken of gebroken bekken
Anatomie
Het bekken is samengesteld uit vier botten: het rechter- en linkerheupbeen, het heiligbeen en het staartbeen. Dit geheel van botten vormt de bekkenring, en verbindt de wervelkolom met de benen. Langs het bekken lopen spieren, banden en zenuwen.
Zie google afbeeldingen:anatomie bekken // bekken botbreuk. Neem met de fysiotherapeut door welke afbeeldingen en video's voor u relevant zijn.
Na de botbreuk moeten de breukvlakken weer goed tegenover elkaar staan (eventueel door tractie). Daarna moet zo nodig door gips (bijna nooit bij een bekken botbreuk) of door een operatie (fixatie met schroeven en/ of platen) het gebroken bot gefixeerd worden. Bij een bekkenbotbreuk is fixatie niet altijd nodig.
Vanuit de botuiteinden wordt nieuw botweefsel gevormd. Dit proces duurt ongeveer 6-8 weken (e.e.a. is afhankelijk van de leeftijd, de conditie en het soort breuk).
Elke botbreuk is verschillend. Uw specialist (orthopeed) geeft aan welke richtlijn voor u geldt
Stabiele fracturen zijn alle fracturen waarbij de bekkenring slechts op één plaats doorbroken is (bijvoorbeeld ramus inferior en/of superior os pubis). Deze fracturen worden conservatief behandeld. Instabiele fracturen (op twee of meer plaatsen) moeten meestal geopereerd worden. Instabiliteit wordt mede bepaald door de ernst van het ligamentaire letsel. Bij patiënt met bekkenfracturen altijd bedacht zijn op begeleidend letsel van blaas of urethra. Let op macroscopische hematurie of bloed uit meatus.
Conservatief
Bedrust en pijnstilling. Mobilisatie op geleide van de pijn met behulp van fysiotherapie. Na 6 weken wordt een controlefoto gemaakt en lichamelijk onderzoek verricht. Meestal kan de belastbaarheid worden opgevoerd. Fraxiparine wordt 6 weken gegeven. Arbeidsongeschiktheid is 3 maanden.
Operatief Open reductie en interne fixatie met plaat (meestal aan de voorzijde) en schroeven (via extraperitoneale benadering). Soms wordt een fixateur externe aangebracht (wordt na 6 weken verwijderd). Na operatie zo spoedig mogelijk belasten.
Acetabulumfractuur Weinig gedisloceerde fracturen met name in het niet belastbare deel worden conservatief behandeld. Ze zijn in principe stabiel en worden 4-6 weken niet belast. Daarna belasten op geleide van de pijn. Er bestaat zelden indicatie voor een acute operatieve behandeling. Daarom in eerste instantie bedrust. Operatie meestal na 7-10 dagen.
Voor algemene en uitgebreide informatie over botbreuk zie de onderwerp 'botbreuk' op deze site
Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is
Krachten van buitenaf (een val/ een botsing)
Spontaan door een ziekte (osteoporose)
Neem de oorzaak van uw klachten met de fysiotherapeut door
Zwelling
Blauwverkleuring door bloeduitstorting (zakt vaak naar onderen)
Standsverandering
Pijn
Neem de verschijnselen die bij u aanwezig zijn met de fysiotherapeut door
Fysiotherapeut
De eigen fysiotherapeut geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen zinvol zijn, zie verder. Meestal zijn 4 - 6 behandelingen voldoende. Tijd is de belangrijkste factor bij herstel van de aangedane botstructuren. Fysiotherapie is van belang om de voorwaarden van het natuurlijke herstel te optimaliseren.
Eerste behandeling: Uitleg klachtenbeeld, informatie over behandelplan en eerste adviezen oefeningen
Tweede behandeling: Oefeningen en adviezen doornemen (e.v.t een opname hiervan maken die thuis bekeken kan worden)
Behandeling 3: Oefeningen doornemen en kijken of ze goed uitgevoerd worden
Behandeling 4 enige tijd na behandeling 3: evalueren stand van zaken.
Zo nodig nog 2 (of meer: e.e.a afhankelijk van herstel) behandelingen plannen
Controle afspraken: rontgen. Zie ook website 'startpuntradiologie': Heup(ook bekken daarbij)
Doorverwijzen: fysiotherapeut
Neem met de fysiotherapeut door welke hulpverleners een aanvulling kunnen zijn op de behandeling
Volg protocol specialist. De arts beslist aan de hand van uw breuk of en hoe u mag gaan bewegen (mobiliseren). Het kan zijn dat u het been aan de kant waar uw bekkenbreuk zit niet mag belasten. Door middel van een röntgenfoto bepaalt de arts of u geen van beide, één of beide benen mag belasten (op gaan staan). Als u op één of beide benen mag gaan staan, loopt u op krukken afhankelijk van uw pijnklachten. De fysiotherapeut begeleidt u hierbij. Zie ook aanvullende informatie 1.4
Niet roken omdat herstel van een botbreuk bij rokers trager verloopt
Pijndempen en ontspanning lage rug, bekkenregio en benen door
Losmaakoefeningen, zie verder bij oefeningen
Massage, zie 'oefeningen divers' en kijk bij massage (lage rug en heup %2B bovenbeen). Neem met de fysiotherapeut door welke massagetechnieken zinvol zijn en wanneer dat gedaan kan worden
Ontspanningsoefeningen, zie 'oefeningen divers' en kijk bij ontspanning. Bespreek met de fysiotherapeut welke ontspanningsoefeningen zinvol zijn voor u
Ga niet in bad in periode herstel botbreuk in verband met het in- en uitstappen
Bij botbreuken aan de benen/ bekken/ rug is meestal tijdelijk een loophulpmiddel ( krukken/ looprekje/ rollator) noodzakelijk. Zie 'hulpmiddelen' op deze site en kijk bij 'lopen'. Neem met de fysiotherapeut door welk loophulpmiddel voor u geschikt is. Ziefilmpjeen onderstaande afbeelding van website 'samenbeterthuis.nl’.
Ga zitten in een stoel die hoog genoeg is (als u met de billen tegen de rugleuning zit moet u nog met de voeten bij de grond kunnen) en armleuningen heeft
De benen niet over elkaar leggen of kruisen
Letten op houding
Niet op 1 been hangen tijden het staan
Dagelijkse activiteiten met 'stabiele lage rug' (= lage rug in neutrale stand) uitvoeren
Voorkom uitglijden; haal losse kleden en snoeren weg en gebruik in de douche een antislipmat.
Maak zo nodig gebruik van hulpmiddelen: lange schoenlepel, kousenaantrekker, ‘helping hand’ en schoenen met klittenband en/of elastische veters. Zie 'hulpmiddelen' op deze site en kijk bij 'losse attributen'.
Neem met de orthopeed door wanneer autorijden weer mogelijk is en mag (ivm verzekering)
Het is van belang na herstel bot, de belasting rustig op te bouwen!
Als het bot herstelt is moet een oefenprogram (spieromvang neemt snel af in een periode van weinig bewegen!) gemaakt worden en er moet gekeken worden hoe de eventuele sport weer opgepakt kan worden. Bespreek samen met de fysiotherapeut welke sport/ activiteit voor u geschikt is: duurtraining (wandelen, fietsen, zwemmen) en/of intervaltraining (bijvoorbeeld inspanningsblokjes van 5 minuten) en/of krachttraining. Zie 'bewegen, sporten en trainen' op deze site. Zie o.a video's op website 'physiotec', Aquatherapie. Functioneel bewegen (stofzuigen, tuinieren, fietsen….) is belangrijk omdat dit in het dagelijkse leven toegepast kan worden en omdat de te oefenen spier en/of gewricht dan deel uit maakt van een natuurlijke beweging
Neem met de fysiotherapeut door welke adviezen voor u zinvol zijn
Punten die van belang zijn bij deze klacht
Volg altijd het protocol van de specialist en fysiotherapeut
Oefeningen mogen iets pijn/napijn veroorzaken. Eventuele pijn bespreken met fysiotherapeut
Losmaakoefeningen bij pijn of stijfheid
Rekoefeningen: door periode rust ivm herstel bot eventueel verkortingen spieren. Alleen als sprake is van verkorting rekoefening doen
Kracht- en stabiliteitsoefeningen voor romp en benen: op kracht brengen spieren na periode rust ivm herstel bot
Opvoeren belasten pas toegestaan als de breuk al enigszins is vastgegroeid. De richtlijn van de specialist, de röntgenfoto's en de eventuele pijnklachten geven een indicatie wanneer de oefeningen verzwaard kunnen worden.. Zie ook aanvullende informatie 2.7.2
Mogelijk oefenprogramma bij deze klacht en zie video 'oefeningen voor heupgewricht en beenspieren' waar meeste van onderstaande oefeningen in voorkomen. Meeste video's van onderstaande oefeningen van website 'rehab my patient'
Sport/ werk specifiek oefenprogramma maken: opbouwen in snelheid bewegingen en in zwaarte.
Oefenprogramma van fysiotherapeut ondersteunen met enkele keren in de week trainen (bijvoorbeeld in een fitnesscentrum of joggen)
Juiste techniek sport of werk doornemen met de sporttrainer of fysiotherapeut. De techniek moet erop gericht zijn de uiterste grens van de belastbaarheid te vermijden. In sommige gevallen kan dit ten koste gaan van de geleverde prestatie
Sport: Techniek van sport die gedaan wordt.
Werk: Bijvoorbeeld tiltechniek
Mogelijk opbouw
Het ‘droog’ trainen van activiteit: eerst voorzichtig in ‘slow motion’ en later, als het goed gaat, sneller. De uitvoering mag geen pijn doen.
Uiteindelijk meer sportspecifiek (of werkspecifiek) trainen. Men mag daarbij pas voluit gaan als men zonder enig probleem een tijdje rustig de betreffende activiteit/beweging kan doen. Heel geleidelijk de belasting op te voeren
Voor extra oefeningen en algemene informatie bij oefeningen
De fysiotherapeut kan (als zowel de fysiotherapeut en de patiënt er achter staan!) een opname maken van de oefeningen die voor u van belang zijn (met telefoon van fysiotherapeut en mailen of met telefoon/ ipad van patiënt), zodat u thuis dit terug kan zien)
De fysiotherapeut geeft aan welke adviezen en oefening voor u zinvol zijn
Andere websites
Nederlandse vereniging voor traumachirurgie subvereniging van de nederlandse vereniging voor heelkunde: gebroken bekken of heupkom
NtvG: Eerder belast mobiliseren na fractuurfixatie (2017). Na operatieve behandeling van een fractuur van het bekken of de onderste extremiteiten mogen patiënten de fractuur minstens enkele weken niet belasten. Dit is de algemene consensus, maar is dit strikte beleid wel gerechtvaardigd? In dit artikel beschrijven we drie casussen waarbij we bewust afweken van de vigerende protocollen en laten zien wat de gevolgen zijn van deze alternatieve benaderingswijze. Met deze klinische les wilden wij laten zien dat eerdere belasting van een operatief gefixeerde fractuur van het bekken of de onderste extremiteiten op geleide van de klachten mogelijk is. Wij stellen daarom voor de oude adviezen over langdurig onbelast mobiliseren te verlaten en open te staan voor een patiëntgerichtere nabehandeling.
Boek: Onderzoek en behandeling van het bekken H13 (avulsiefractuur van de spina iliaca anterior inferior) en 14 (avulsiefracturen van het jeugdige bekken), Koos van Nugteren
