Onderstaande uitwerking is een aanvulling op de fysiotherapeutische behandeling: de fysiotherapeut (online of in de praktijk) geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen voor u van belang zijn.
Zie boven afbeelding buitenzijde rechter voet, bij inkeping locatie scheur achillespees.
In het kort
De achillespees is een stevige pees in het onderbeen die gevormd wordt door de lange kuitspier en korte kuitspier
Een achillespeespees kan gedeeltelijk of volledig ingescheurd zijn
Sommige mensen horen de pees ‘knappen’
Locatie scheur meestal 2-6 centimeter boven hak
Komt veel voor tussen de 30 en 45 jaar en tussen 70 en 80 jaar
Komt meer voor bij mannen dan bij vrouwen (6 : 1)
Behandel mogelijkheden: conservatief of operatie
De fysiotherapeut kan uitleg, adviezen en oefeningen geven
Zo nodig ook samen kijken welke hulpverlener zinvol is als klachten blijven of erger worden
Andere benaming: gescheurde achillespees of achillespees ruptuur
Anatomie
De achillespees is een stevige pees in het onderbeen die de kuitspieren (lange kuitspier of gastrocnemicus en korte kuitspier of soleus en m. plantaris) met de hiel verbindt. De pees is 11 - 15 cm lang, en begint dicht bij het midden van het been. Het smalste deel bevindt zich ongeveer 4 cm boven de aanhechting met het hielbeen
Trauma: verkeersongeval (val van grote hoogte), sport (komt veel voor bij badminton, tennis, voetbal)
Te snelle/ te intensieve trainingsopbouw
Een snelle en plotselinge spieractie: De achillespees scheurt meestal wanneer u plotseling hard afzet met het been.
Medicijngebruik: bijvoorbeeld prednison en corticosteroïden
Aanwezigheid ziekte: bijvoorbeeld reuma (medicijngebruik daarbij) en andere systeemziekten
Neem de oorzaak van uw klachten met de fysiotherapeut door
Diagnose stellen
Buiklig : Bij knijpen in de kuit beweegt de voet niet mee als er sprake is van een totale scheur (= belangrijkste verschijnsel bij totale peesscheur)
In achillespees is een duidelijke onderbreking (gap) zichtbaar en voelbaar
Soms nog wel beweging voet (voet van onderbeen af) mogelijk door activiteit andere spieren
U heeft dan een hevige, brandende pijn in uw been.
Sommige mensen horen de pees ‘knappen’
Bij ontstaan: Hevige pijn laag achter op de kuit of enkel
De hiel kan niet meer van de grond getild worden: U kunt ook niet goed op uw tenen staan.
Uw been voelt zwak en u kunt moeilijk lopen.
Neem de verschijnselen die bij u aanwezig zijn met de fysiotherapeut door
Fysiotherapeut
De eigen fysiotherapeut geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen zinvol zijn, zie verder. Meestal zijn 6-12 behandelingen voldoende.
Eerste behandeling: uitleg klachtenbeeld, informatie over behandelplan en eerste adviezen %2B oefeningen
Tweede behandeling: Oefeningen en adviezen doornemen (e.v.t een opname hiervan maken die thuis bekeken kan worden)
Derde behandeling: Oefeningen doornemen en kijken of ze goed uitgevoerd worden
Behandeling 4-6: Enige tijd na behandeling 3: evalueren stand van zaken / volgen.
Zo nodig nog 6 (of meer) behandelingen plannen. E.e.a is afhankelijk van het herstel, het oppakken van adviezen /oefeningen en van de eventueel aanwezige 'bewegingsangst'
Onderzoek: Röntgen / MRI / echo (artrose/kalkafzetting oorzaak peesscheur?) bij twijfel over de aard van de afwijking, om zicht te krijgen op de uitgebreidheid van de afwijking of bij verdenking rupturen.
Geen operatie: gips. U krijgt eerst een paar weken gips waarin uw voet naar beneden wijst. Hierdoor komen de uiteinden van de pees tegen elkaar te liggen en groeit de pees aan elkaar.Het is belangrijk om uw voet snel weer te gaan bewegen. Het eind-resultaat is dan beter. Dit kan door afneembaar gips of een brace.
Operatie: Voor een operatie wordt u in slaap gebracht of alleen uw benen worden verdoofd. Tijdens de operatie hecht de arts de uiteinden van de achillespees aan elkaar. Dit kan via één grotere snee (afbeelding), of via verschillende kleine sneetjes. Dit ligt aan de chirurg die u opereert. Op de dag van de operatie gaat u weer naar huis
Neem met de fysiotherapeut door welke hulpverleners een aanvulling kunnen zijn op de behandeling
Volg protocol specialist, zie aanvullende informatie 2.12 voor mogelijk te volgen protocol
Niet opereren: gips / brace. Het behandelschema verschilt per ziekenhuis. Voor mogelijk protocol zie 2.8
Week 1 en 2: gips, steunen op been, niet lopen
Week 3 tot en met week 8: afneembaar loopgips of een brace met verhoging onder de hak (hakverhoging)
Ontspanning / pijndemping
Losmaakoefeningen, vaak en kort doen, zie verder bij oefeningen
Koude pakking (tien minuten, doekje tussen pakking en huid, twintig minuten tussen elke koudebehandeling). Zie 'hulpmiddelen' op deze site en kijk bij 'spieren'. Zie bol.com: hot/coldpack
Massage. Zie 'oefeningen divers' op deze site en kijk bij massage enkel %2B voet
Gebruik loophulpmiddel. Zie het onderwerp'hulpmiddelen' op deze site, kijk bij 'lopen'). Neem met de fysiotherapeut door welk loophulpmiddel voor u geschikt is. Zie filmpje en onderstaande afbeelding van website 'samenbeterthuis.nl.
Ga zitten in een stoel die hoog genoeg is (als u met de billen tegen de rugleuning zit moet u nog met de voeten bij de grond kunnen) en armleuningen heeft
Leg aangedane been hoog als deze gezwollen is
Voorkom uitglijden; haal losse kleden en snoeren weg en gebruik in de douche een antislipmat.
Maak zo nodig gebruik van hulpmiddelen: lange schoenlepel, kousenaantrekker, ‘helping hand’ en schoenen met klittenband en/of elastische veters.
Neem met de orthopeed door wanneer autorijden weer mogelijk is en mag (ivm verzekering)
Bij activiteiten / sporten
Niet met medicatie / pijndempers sporten of belastend werk doen
Als na herstel de eigen sport niet meer uitgeoefend kan worden, zoek dan naar alternatieven
Een goede warming-up en cooling-down (rustig starten met de sport die u gaat doen en rustig eindigen). Doe eventueel rekoefeningen
Schoeisel: Maak eventueel gebruik van een hakverhoging (visco elastische heelpads) of van schoenen met een zachte achterhiel (hardloopschoen)
Het is van belang na herstel, de belasting rustig op te bouwen! Signalen van te veel belasting: zwelling rond gewricht, gewricht voelt warm aan, spierpijn.
Het duurt vaak lang (enkele maanden) voordat de achillespees het oude belastingsniveau weer bereikt heeft.
Kijk met de fysiotherapeut welke sport/ activiteit nog mogelijk is als de eigen sport niet meer gedaan kan worden.
Neem met de fysiotherapeut door welke adviezen voor u zinvol zijn
Punten die van belang zijn bij deze klacht
Volg altijd het protocol van de eigen specialist / fysiotherapeut. Zie aanvullende informatie 2.8 voor een mogelijk te volgen protocol
Opbouw training: Belangrijk is om de belasting aan te passen aan de belastbaarheid van de achillespees. In eerste instantie kan gekozen worden voor statische oefeningen voor de achillespees, gecombineerd met laag belastende alternatieve training zoals fietsen. In de volgende fase kan de belasting opgebouwd worden door te starten met concentrische en excentrische oefeningen, gecombineerd met een crosstrainer. In de fase erna kan gestart worden met dynamische beweging vanwaar uiteindelijk overgegaan kan worden naar sprongvormen en hardlopen
Losmaakoefeningen
Doel
Bij pijn en stijfheid
'Slanker maken' aangedane pees
Activiteit
Beweging aangedane spier uitvoeren
Variatie: bewegingsuitslag vergroten of versnellen beweging
Aan- en ontspannen van aangedane spier zonder dar er beweging plaatsvind (= isometrisch trainen spier)
Activiteit doen waarbij spier rustig gebruikt wordt
Rekoefeningen na herstel pees: Rustig uitvoeren
Krachtoefeningen
Vooral excentrische oefeningen (zie aanvullende informatie: 2.2.1 en 2.4
Als het mogelijk is functioneel oefenen/trainen ( = traplopen, opstaan en gaan zitten, wandelen, hometrainer, tuinieren, fietsen, stofzuigen) omdat dit aansluit bij het normale gebruik van spieren en gewrichten
Sport- / werkspecifiekeoefeningen / training
De fysiotherapeut kan (als zowel de fysiotherapeut en de patiënt er achter staan!) een opname maken van de oefeningen die voor u van belang zijn (met telefoon van fysiotherapeut en mailen of met telefoon/ ipad van patiënt), zodat u thuis dit terug kan zien)
Onderstaande video's zijn van website 'rehab my patient' en de website 'sportzorg', tenzij anders vermeld.
Losmaakoefeningen, ruglig of langzit of zit of stand
Sport/ werk specifiek oefenprogramma maken: opbouwen in snelheid bewegingen en in zwaarte.
Eventueel oefenprogramma van fysiotherapeut ondersteunen met enkele keren in de week trainen (bijvoorbeeld in een fitnesscentrum of joggen)
Juiste techniek sport die gedaan wordt of werksituaties die problemen geven doornemen met de sporttrainer of fysiotherapeut. De techniek moet erop gericht zijn in eerste instantie de uiterste grens van de belastbaarheid te vermijden. In sommige gevallen kan dit ten koste gaan van de geleverde prestatie
Mogelijk opbouw
Het ‘droog’ trainen van activiteit: eerst voorzichtig in ‘slow motion’ en later, als het goed gaat, sneller. De uitvoering mag geen pijn doen.
Uiteindelijk meer sport-/ werkspecifiek trainen. Men mag daarbij pas voluit gaan als men zonder enig probleem een tijdje rustig de betreffende activiteit/beweging kan doen. Heel geleidelijk de belasting op te voeren
Voor extra oefeningen (bijvoorbeeld voor 'voorste scheenbeenspier of tibialis anterior') en algemene informatie bij oefeningen
Zie 'oefeningen per lichaamsdeel' en kijk bij enkel/ kuitspier
Mogelijk te volgen protocol bij conservatief beleid
Week 1 en 2
Enkel vastgezet in 20-30 graden plantairflexie door middel van de orthese
Gedeeltelijk belast (20%) lopen met krukken. Tijdens het lopen mag een lichte rek in de achillespees voelbaar zijn. .
Week 3
Orthese: De voet wordt van 30 graden plantairflexie in 5-10 graden plantairflexie vastgezet.
Oefenen: Voorzichtig onbelast optrekken voet tot 0 graden en naar beneden bewegen voet
Fietstraining op hometrainermet minimale weerstand
Lopen: De belasting tijdens het lopen wordt opgevoerd naar ongeveer 50%, op geleide van de de pijn. Bij elke stap mag een lichte rek in de achillespees te voelen zijn (geen pijn!), om de pees voor te bereiden op de volgende periode. Pijn geeft aan dat de pees te zwaar belast wordt. Indien mogelijk mag met 1 kruk gelopen worden, maar nog wel met de voet in 30 graden plantairflexie. Het doel is om aan het eind van deze week een neutrale stand van de enkel te krijgen.
Week 4 en 5
Orthese: De voet wordt vastgezet in de neutrale positie
Oefenen: Er worden passieve rekoefeningen uitgevoerd met de knie in zowel extensie (accent op de m. gastrocnemius) als met de knie in flexie (accent op de m. soleus). Er wordt begonnen met isometrische weerstandsoefeningen in 4 richtingen; plantairflexie, dorsaalflexie, inversie en eversie. Deze oefeningen kan de patiënt ook thuis uitvoeren met behulp van een dynaband. Het fietsen wordt vervolgd als in week 3.
Lopen: De belasting wordt opgevoerd, zodat aan het eind van week 5 volledige belasting tijdens het lopen mogelijk is met de enkel in neutrale positie
Week 6 t/m 12
Orthese: Na 6 weken wordt de orthese verwijderd en krijgt de patiënt een intensief programma.
Oefenen:
Er wordt begonnen met het actief trainen van de range of motion.
Voorzichtig rekken. De voet mag nu boven de neutrale stand komen.
Krachtsoefeningen (evt. met dynaband).
Staan / lopen:
Volledige belasting is toegestaan.
De conditietraining wordt uitgebreid met gebruik van een loopband.
Dorsaalflexie (heffen voet) oefenen bij het nemen van opstapjes / traplopen.
Balance trainen dmv kantelplank
Op tenen gaan staan met beide voeten / op tenen staan met aangedane been / lopen op de tenen (om bijvoorbeeld te kunnen hardlopen)
Week 12 en verder
Na gemiddeld 13 weken hervatten de meeste patiënten hun werk. Na 12 weken is joggen op de loopband toegestaan. Normale sportactiviteiten mogen hervat worden. Zware sporten mogen pas na 6 maanden weer uitgevoerd worden. Het doel na 12 weken is dat de patiënt zo functioneel mogelijk op het niveau van voor de ruptuur terugkeert.
Neem met de fysiotherapeut door welke informatie zinvol is
