Onderstaande uitwerking is een aanvulling op de fysiotherapeutische behandeling: de fysiotherapeut (online of in de praktijk) geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen voor u van belang zijn.
Zie boven afbeelding: als voorbeeld stand grote teen, wat aangedaan kan zijn tgv RA
In het kort
Andere benaming: Gewrichtsreuma of Reumatoïde artritis of RA of reuma
RA is een chronische ziekte (gaat niet meer over) waarbij de gewrichten ontstoken kunnen zijn en waarvan het kraakbeen aangetast kan raken (artrose)
In een gewricht komen (meestal) twee botten bij elkaar. Om de uiteinden van de botten ligt het gewrichtskraakbeen, rond de botuiteinden zit het kapsel en binnen het kapsel zit gewrichtsvloeistof. In sommige gewrichten zit een meniscus. Langs het gewricht lopen er bandjes (die botten met elkaar verbinden), spieren, pezen, zenuwen, bloedvaten en lymfevaten. Zie video gezondheidsplein:kijkoperatie ivm uitleg anatomie gewricht
Zie google afbeeldingen:Reumatoïde artritis. Neem relevante afbeeldingen samen met de fysiotherapeut door.
Er zijn verschillende vormen van reuma. Zie website 'reumafonds: Vormen van reuma. Neem met de reumatoloog door van welk type reuma bij u sprake is
RA is een auto-immuunziekte (het afweersysteem keert zich tegen het eigen lichaam), waarbij gewrichtsontstekingen (ook pezen rond gewricht en slijmbeurzen) op de voorgrond staan. De ontstekingen kunnen schade veroorzaken aan de gewrichten.
Zie video van Maastricht UMC tv over reuma, zie onder afbeelding van filmpje
RA kan sluipend beginnen of plotseling ontstaan.
Het is een chronische aandoening (gaat niet over)
RA kan op iedere leeftijd ontstaan, maar begint meestal tussen de 40 en 60 jaar
Reumatoïde artritis komt vaker bij vrouwen voor dan bij mannen.
Meestal zijn de verschijnselen zowel links als rechts in dezelfde gewrichten aanwezig.
RA kan in alle gewrichten voorkomen, maar vooral de hand-, pols- en voorvoetgewrichten zijn aangedaan
Zie video op website 'blausen': Chronisch reuma van de knie en van de hand
Meer dan de helft van de patiënten met RA ontwikkelt schouderklachten
Mensen met reumatoïde artritis hebben een verhoogde kans op het krijgen van hart- en vaatziekten.
Er is bij RA sprake van perioden met meer en minder klachten
Soms duurt het even voor de definitieve diagnose gesteld wordt omdat onderzoek en testen niet altijd sluitend zijn
Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is
Oorzaak is onduidelijk
Perioden met pijnlijke/ gezwollen/ warme gewricht(en).
Pijnklachten bij beweging en in rust
Vermoeidheid
Stijfheid in gewrichten (vooral in de ochtend)
Reumaknobbeltjes in de huid, meestal aan de elleboog of onderarm.
Neem de verschijnselen die bij u aanwezig zijn met de fysiotherapeut door
Fysiotherapeut
De eigen fysiotherapeut geeft aan welke adviezen, oefeningen en informatie zinvol zijn, zie verder
Begeleiden,stimuleren en coachen zodat cliënt activief blijft (wordt) ondanks de pijnklachten. Zie aanvullende informatie 2.8 en 2.9. Zie ook website 'reuma nederland': Zelfmanagementtrainingn en 'online begeleiding'
Eventuele begeleiding door fysiotherapeut (voor patiënten die het niet lukt zelfstandig een actieve leefstijl te ontwikkelen en/of te onderhouden) afstemmen op wensen patient.
Wil patient na de begeleiding naar een fitnessclub: beweegprogramma (oefeningen en activiteiten) laten plaatsvinden in fitnessruimte fysiotherapiepraktijk, zodat hij/zij bekend raakt met fitnessapparaten en daarna zelf kan trainen bij fitnessclub in de omgeving. Zie video 'Jeroen Bosch ziekenhuis' met impressie fysiofitness en zie onder afbeelding van video. Zie ook aanvullende informatie 2.19
Wil patient oefeningen en activiteiten zelf thuis oppakken: oefeningen en activiteiten doornemen die patient zelf kan doen (algemene oefeningen en oefeningen met elastische band/ gewichtjes)
Wil patient in een groep of individueel begeleid worden: doornemen activiteiten die mogelijk zijn
Medicatie, zie ook 'de thuisarts': reumatoïde artritis. Medicatie zorgt voor pijndemping, remming van de ontstekingen en voorkomen / vermindering beschadeging gewrichten.
Nederlandse Orthopaedische Vereniging (NOV), zorg voor beweging: Gewrichtsreuma
Reumaverpleegkundige: advies / begeleiding
Revalidatiecentrum: begeleiding door deskundig team (revalidatiearts/ fysiotherapeut/ psycholoog/ orthopeed) als klachten het dagelijkse leven te veel gaan bepalen. Zie filmpje over revalidatieprogramma
Mentale begeleiders (maatschappelijkwerk/ psycholoog/ haptonoom): Als stress/ spanningen mee gaan spelen bij de klachten t.g.v. RA
Neem met de fysiotherapeut door welke hulpverleners een aanvulling kunnen zijn op de behandeling
Maak zo nodig gebruik van een loophulpmiddel. Zie onderwerp 'hulpmiddelen' en kijk bij 'lopen'. Neem met de fysiotherapeut door welk loophulpmiddel bij u nodig is. Ziefilmpje en onderstaande afbeelding van website 'samenbeterthuis.nl’.
Zorg voor een goede conditie en een optimale spierbalans. Meer kracht en een goede conditie betekenen dat u met minder inspanning meer kan doen.
Leer omgaan met uw beperkingen. RA betekent verlies van gezondheid en om dit een plek te geven is het belangrijk hierover te praten met anderen.
Hou een dag/ week overzicht bij. Zijn er activiteiten die te belastend zijn, en zo ja zijn er alternatieven. Neem eventueel belastende situaties door met uw fysiotherapeut.
Gebruik (zo nodig) hulpmiddelen om het dagelijkse leven te vergemakkelijken: hulpmiddelen voor het openen van schroefdeksels, een flessenopener, schrijfdriehoekjes om pennen te verdikken, tape om handvatten van messen/ vorken/ lepels te verdikken, stoffer en blik met een lange steel, schuine lessenaar. Maak zonodig een afspraak met de ergotherapeut. Zie ook het onderwerp 'hulpmiddelen' op deze site en kijk bij 'attributen'.
Maak zo nodig gebruik van een polsbrace of een brace voor de vingers. Zie 'hulpmiddelen' op deze site en kijk bij 'ondersteuning'. Zie ook aanvullende informatie 2.2.6 en 2.4.1
Zorg voor een goed matras ( stevig matras dat niet inzakt)/ kussen ( dat ruimte opvult tussen hoofd en matras).
Neem het medicijngebruik regelmatig door met uw huisarts of reumatoloog.
Ontspannen spieren en gewrichten door
Warmtepakking ( bv. warmte pakking voor de nek) voor spieren en koudepakking voor gewrichten: leg om een warm gewricht koude kompressen of ijspakkingen (niet langer dan tien minuten per keer. Doe een doekje tussen de ijspakking en de huid). Zie onder afbeelding van 'bol.com' bij 'coldpack'
Massage (als dat mogelijk is mat de handen!). Zie 'oefeningen divers' op deze site en kijk bij 'massage'.
Losmaakoefeningen, zie verder
Ontspanningsoefeningen. Zie 'oefeningen divers' op deze site en kijk bij 'ontspanning'.
Draag schoenen met schokabsorberende zolen
Bewegen / sporten
Functioneel bewegen is belangrijk omdat dit in het dagelijkse leven toegepast kan worden en omdat de te oefenen spier en/of gewricht dan deel uit maakt van een natuurlijke beweging
Beweeg zo veel als mogelijk verspreid over de hele dag. Bij lang zitten regelmatig opstaan of oefeningen doen. Activiteiten bijhouden en eventueel bespreken met de fysiotherapeut of huisartsondersteuner
Bespreek samen met de fysiotherapeut welke sport/ activiteit voor u geschikt is: duurtraining (wandelen, fietsen, zwemmen) en/of intervaltraining (bijvoorbeeld inspanningsblokjes van 5 minuten) en/of krachttraining
Als er sprake is van gewrichtsontstekingen, dan mogen de gewrichten niet te veel en niet te lang belast worden. Is de ontsteking rustig (zwelling, warmte en roodheid verdwenen), dan is dagelijks bewegen en oefenen juist weer belangrijk om uw gewrichten zo goed mogelijk te kunnen blijven gebruiken
Als een sport niet meer uitoefend kan worden, zoek dan naar alternatieven: fitness programma voor thuis (hometrainer/ duo trainer/ roeiapparaat), wandelen, fietsen, etc. Zie ook trainen met video of (spel)computer
Maak gebruik van dvd: 'virtuele wandelingen en fietstochten', zie Bol.com
Contactsporten (voetbal, volleybal) en sporten waarbij sprake is van een grote belasting op heupen en knieën, zijn niet voor iedereen goed om te doen.
Oefenen in water is minder belastend voor de gewrichten. Zie ook video's op website 'physiotec', Aquatherapie.
Ga niet over de pijngrens tijdens het sporten: sport regelmatig met matige intensiteit
Neem met de fysiotherapeut door welke adviezen voor u zinvol zijn
Punten die van belang zijn bij deze klacht. Zie aanvullende informatie 2.2.1 en 2.4.2 en 2.4.4
Houdingsgevoel en gewrichtsgevoel oefeningen zijn van belang om een stand in de gewrichten te handhaven die het minste overbelasting geven
Losmaakoefeningen bij pijn en stijfheid, vooral in periodes van ontstekingen om mobiliteit in stand houden
Kracht- stabiliserende oefeningen omdat door periodes pijn spieren kunnen verslappen en omdat een gewricht met geoefende spieren en een optimale stabiliteit meer vertdraagd
Een oefenprogramma dat gericht is op het verbeteren van uithoudingsvermogen, stabiliteit rond gewrichten, spierkracht en spieruithoudingsvermogen (ook bij patiënten met een hoge mate van ziekteactiviteit) is van belang bij RA .(zie aanvullende informatie 2.2.1).
Matig tot hoog intensieve training vergrootte bij mensen met reuma het uithoudingsvermogen op de langere termijn. Zie aanvullende informatie 1.14
Voor oefeningen en algemene informatie bij oefeningen
Bij elke patiënt dient individueel gekeken te worden met welke intensiteit en frequentie de behandeling gestart kan worden. De duur van de behandeling is afhankelijk van de behandeldoelen. Zodra de behandeldoelen zijn behaald, dient de behandeling te worden gestopt, er is geen bewijs voor het permanent behandelen van patiënten met RA. Wel dient de fysiotherapeut de patiënt te informeren over hoe bereikte behandeldoelen zelf kunnen worden gehandhaafd of mogelijk verder bevorderd.
Op basis van huidig bewijs en best practice wordt een actief beleid sterk aanbevolen. In individuele gevallen kan een passief beleid kortdurend worden toegepast
Meetinstrumenten die gebruikt kunnen worden bij RA
Activiteiten en participatie: Health Assessment Questionnaire (HAQ) / patiënt specifieke klachten (PSK)
Pijn en ochtendstijfheid: visuele analog schaal (VAS)-pijn / VAS-ochtendstijfheid
Spierkracht, aeroob vermogen, gewrichtsmobiliteit: Hand-held dynamometer / 6-minuten looptest / Ästrand-fietstest (inclusief Borg) / Escola Paulista de Medicina Range of Motion (EPM-ROM)
Dynamische oefentherapie, gericht op verbetering van spierkracht en conditie, is effectiever ten aanzien van het verbeteren van spierkracht, lichamelijke conditie en dagelijks functioneren dan geen oefentherapie of oefentherapie bestaande uit ‘range of motion’- of isometrische spierkrachtoefeningen bij personen met reumatoïde artritis, zonder nadelige effecten op de ziekteactiviteit.
Er is te weinig onderzoek om een uitspraak te kunnen doen over de effectiviteit van massage, elektrotherapie, TENS en ultrageluid bij patiënten met reumatoïde artritis. Er is beperkt bewijs dat lasertherapie, toegepast op de hand, een gunstig effect op pijn en stijfheid heeft.
Op basis van best practice is de werkgroep van mening dat massage gericht op pijnvermindering, verbetering van slaappatroon en psychisch welbevinden bij patiënten met RA noch kan worden aanbevolen noch afgeraden
Het is aannemelijk dat inlegzooltjes en speciaal geselecteerd schoeisel een gunstig effect hebben op pijn bij patiënten met reumatoïde artritis en voetklachten.
Het wordt aanbevolen leefstijladviezen, bestaande uit gewrichtsbeschermende en energiebesparende maatregelen op geleide van klachten, bewegingsmogelijkheden en hulpvraag van de patiënt, deel te laten uitmaken van de behandeling van patiënten met reumatoïde artritis. Timing van deze interventie is van belang.
Polsspalken zijn een belangrijk therapeutisch middel om pijnklachten in een acute fase van het ziekteproces te verminderen. Bij polsklachten ten gevolge van reumatoïde artritis kunnen patiënten baat hebben van een elastische dan wel rigide polsbrace ter ondersteuning van dagelijkse activiteiten. • Bij instabiele vingergewrichten dan wel deformiteiten van de vingers kan de advisering van ringorthesen worden overwogen. • Bij (beginnende) ulnaire deviatie kan worden overwogen een functionele antiulnaire deviatieorthese tijdens dagelijkse activiteiten uit te proberen. • Het aanmeten van orthesen dient te gebeuren door ervaren therapeuten en/of instrumentmakers. Bij het aanmeten van de orthesen moet er aandacht zijn voor musculaire disbalans en mogelijke overbelasting van aangrenzende gewrichten en meer proximaal gelegen spieren. • Patiënten die een orthese krijgen aangemeten, moeten gemotiveerd zijn deze te dragen. Ook moet de patiënt worden geattendeerd op het feit dat niet kan worden gegarandeerd dat alle activiteiten met een orthese probleemloos kunnen worden uitgevoerd. Patiënten die een orthese krijgen aangemeten, moeten goede instructies krijgen voor oefeningen ter behoud van mobiliteit en spierkracht.
Op geleide van de hulpvraag van de patiënt kunnen de interventies ‘trainen van activiteiten’ en ‘advies en instructie ten aanzien van het gebruik van hulpmiddelen en aanpassingen’ deel uitmaken van de behandeling van patiënten met reumatoïde artritis.
Boek: Onderzoek en behandeling van artrose en artritis H4 (Artritis van het proximale tibiofibulaire gewricht bij ziekte van Sjögren), Koos van Nugteren, Dos Winkel
Boek: Onderzoek en behandeling van artrose en artritis H8 (Reumatische atlantoaxiale anterieure subluxatie), Koos van Nugteren, Dos Winkel
Website van het Longfonds, video's: 'motivational interviewing'. Is hier beschreven voor COPD, maar kan toegepast worden voor alle klachtenbeelden waar gedragsverandering van belang is voor herstel. Motivational Interviewing (of motiverende gesprekstechnieken) is een gespreksmethode om tot gedragsverandering te komen. Vaak willen mensen met een (chronische) klacht wel iets veranderen, bijvoorbeeld hun voeding of beweegpatroon, maar lukt het niet. Met 'motivational interviewing' verandert de cliënt zijn gedrag zelf, vanuit de eigen motivatie, en niet vanuit een oplossing die door de zorgverlener wordt opgelegd. U geeft de cliënt meer verantwoordelijkheid over de eigen keuzes (= zelfmanagement).
Context Zelf Management Programma’s (ZMP’s) zijn bedoeld om patiënten met een chronische aandoening te stimuleren een actieve(re) rol aan te nemen in hun medische behandeling.
Bij artrose zijn ZMP’s vooral gericht op voorlichting en gedragsaanpassingen en worden ze aanvullend gegeven op de gangbare medische behandeling. Via verbetering van zelfmanagement wil men pijn, functiebeperking en overige algemene klachten verminderen, en de kwaliteit van leven verbeteren. Klinische vraag: 'Dragen ZMP’s bij aan de effectiviteit van zelfmanagement bij patiënten met artrose'? Conclusie auteurs:Er is kwalitatief matig bewijs dat ZMP’s niet of nauwelijks effectief zijn bij de behandeling van patiënten met artrose.
In de huidige richtlijnen over artrose (NHG-Standaarden Niet-traumatische knieproblemen bij volwassenen; Hand- en polsklachten) bestaat de behandeling met name uit het geven van goede voorlichting, desgewenst voorschrijven van pijnstillers en het geven van bewegingsadvies.
Ik kan me vinden in de conclusie van de auteurs, dat het geen toegevoegde waarde heeft om patiënten met chronische pijnklachten door knie-, heup- of handartrose tijd, moeite en geld te laten investeren in het volgen van een ZMP
In de beginfase van reumatoïde artritis (RA) lijkt het ziekteproces het best modificeerbaar. Deze periode van ongeveer 12 weken wordt daarom de ‘window of opportunity’ (kansrijke periode) genoemd.
Indien de behandeling wordt gestart binnen 12 weken na het ontstaan van de klachten ontwikkelen patiënten minder gewrichtsschade en hebben ze een grotere kans op remissie.
Momenteel komt maar 31% van de nieuwe RA-patiënten binnen 12 weken na het ontstaan van de klachten bij een reumatoloog.
Herkenning van artritis gebeurt middels gewrichtspalpatie; om subtiele artritis van kleine gewrichten te herkennen is ervaring in het gewrichtsonderzoek vereist.
Er zijn diverse predictiemodellen ontwikkeld om tussen alle patiënten met een nieuw ontstane gewrichtsontsteking de patiënten met RA in een vroege fase te identificeren.
Een vroege herkenning van artritis en RA is onontbeerlijk voor een vroege behandeling en het verbeteren van de toekomstverwachtingen van RA-patiënten.
