Onderstaande uitwerking is een aanvulling op de fysiotherapeutische behandeling: de fysiotherapeut (online of in de praktijk) geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen voor u van belang zijn.
Zie boven afbeelding: mogelijke aanzezige pijnpunten bij fibromyalgie
Bij fibromyalgie is er sprake van pijn in bindweefsel en spieren
Zie filmpje op youtube van het reumafonds: fibromyalgie, wat is dat, zie onder afbeelding van filmpje
Inzicht in fibromyalgie is van belang omdat bij veel mensen met fibromyalgie de klachten in meer of mindere mate aanwezig blijven (aanhechtingen spieren zijn en blijven zwakke en kwetsbare plek in het lichaam).
Onderzoek geeft aan dat de begeleiding gericht moet zijn op 'het omgaan met de klachten' en het vergroten dan wel in stand houden van de belastbaarheid.
De laatste jaren is er wel een tendens de pijnen tgv fibromyalgie als een aandoening te zien
Volgens het Nationaal Reumafonds is reuma onder te verdelen in drie hoofdgroepen (niet iedereen is het echter eens met deze indeling, volgens sommige medici heeft fibromyalgie niets met reuma te maken).
Ontstekingsreuma
Artrose
Weke-delenreuma (o.a. fibromyalgie).
Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is
Klachten komen niet door afwijkingen in het spierweefsel zelf
De oorzaak van fibromyalgie is onbekend. Mogelijke oorzaken kunnen zijn
Foute prikkelverwerking: Normale onschadelijke prikkels worden door het lichaam waargenomen als pijnprikkels
Foute samenwerking hersenen met hormoonklieren en afweersysteem
Doordat de klachten niet objectiveerbaar zijn, wordt fibromyalgie vaak gezien als een 'psychische klacht'. Hier is geen bewijs voor!
Neem deze punten met uw fysiotherapeut door
Uiteenlopende verschijnselen zijn mogelijk (de verschijnselen kunnen per persoon verschillen en wisselend aanwezig zijn)
Klachten veroorzaken geen fysieke schade
Pijnpunten (tender points) over het hele lichaam: 18 plekken die symmetrisch over het lichaam voorkomen, en pijnlijk zijn als erop gedrukt wordt. Het aantal aanwezige punten die pijnlijk zijn kan wisselen
Symptomen
Slaapproblemen
Hoofdpijn
Vermoeidheid
Darmklachten
Ochtendstijfheid
Duizeligheid
Hartkloppingen
Gevoelens van angst en depressie
Transpireren
Overgevoelig zijn voor koude en warmte
Tintelingen in tenen en vingers
Er is sprake van fibromyalgie als (zie ook de 'fibromyalgietest')
de klachten drie tot zes maanden aanwezig zijn
Als van de 18 pijnpunten er 11 aanwezig zijn
Aanwezige symtomen (zie boven) scoren van 1-10 (1 is weinig en 10 heel veel last)
Neem de verschijnselen die bij u aanwezig zijn met de fysiotherapeut door
Fysiotherapeut
De eigen fysiotherapeut geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen zinvol zijn, zie verder
Begeleiden,stimuleren en coachen zodat cliënt activief blijft (of wordt) ondanks de fibromyalgieklachten. Zie aanvullende informatie Zie aanvullende informatie 2.11
Eventuele begeleiding door fysiotherapeut om activiteiten op te pakken (voor patiënten die het niet lukt zelfstandig een actieve leefstijl te ontwikkelen en/of te onderhouden) afstemmen op wensen patient:
Wil patient na de begeleiding naar een fitnessclub: beweegprogramma (oefeningen en activiteiten) laten plaatsvinden in fitnessruimte fysiotherapiepraktijk, zodat hij/zij bekend raakt met fitnessapparaten. Zie video 'Jeroen Bosch ziekenhuis' met impressie fysiofitness en zie onder afbeelding uit video.
Wil patient oefeningen en activiteiten zelf thuis oppakken: oefeningen en activiteiten doornemen die patient zelf kan doen (algemene oefeningen en oefeningen met elastische band/ gewichtjes)
Wil patient in een groep of individueel begeleid worden
Medicijnen hebben slechts een aanvullende rol naast het bewust omgaan met leefgewoonten, beweging en sporten. Het doel is dan om bij langdurige pijn de vicieuze cirkel te doorbreken. Het merendeel van de mensen met fibromyalgie heeft geen baat bij langdurig gebruik van pijnstillers (medicijngebruik altijd bespreken met uw huisarts!).
Leer omgaan met uw beperkingen, praat hierover met anderen om de fibromyalgie een plaats te geven
Maak zo nodig (bespreken met fysiotherapeut!) gebruik van een hulpmiddel. Zie hulpmiddelen op deze site, kijk bij 'lopen' (voor loophulpmiddel) en bij 'ondersteuning' (voor brace).
Beperk het gebruik van pijnstillers. Neem eventueel uw medicijngebruik door met uw huisarts
Zorg voor ontspanning van de spieren rond het gewricht en het aangedane gewricht door
Zelfmassage. Zie 'oefeningen divers' en kijk bij 'massagetechnieken'
Losmaakoefeningen: vaak en kort doen, zie verder
Ontspanningsoefeningen. Zie 'oefeningen divers' en kijk bij 'ontspanning'
Warmtepakking op spieren of koude pakking op gewricht. Zie 'hulpmiddelen' op deze site en kijk bij 'spieren'. Pijn dempen door koude pakking op het gewricht (tien minuten, doekje tussen pakking en huid, twintig minuten tussen elke koudebehandeling). Zie onder afbeelding van 'bol.com' bij 'coldpack'
Leer omgaan met uw klachten en stem de belasting af op uw mogelijkheden
Adviezen tav bewegen en sporten
Activiteiten bijhouden en bespreken eventueel bespreken met de fysiotherapeut of huisartsondersteuner
Als er sprake is van een in-actieve leefstijl kan fysiotherapie zinvol zijn om oefeningen aan te leren en adviezen te krijgen om te bewegen. Als er zelf voldoende motivatie is om de leefstijl aan te passen is therapie niet altijd nodig. Regelmatig bezoek aan een fitnesscentrum en/of dagelijkse lichaamsbeweging aangepast aan de eigen mogelijkheden en/of oefeningen, kunnen voldoende zijn.
Gedoseerd bewegen vermindert verstijving van het gewricht en verbetert de belastbaarheid: In beweging blijven (essentieel bij gewrichtsklachten!), maar overbelasting voorkomen.
Maak gebruik van pijnstillers om in beweging te kunnen blijven en goed te kunnen slapen (niet met pijndempers zwaar belasten!)
Bespreek samen met de fysiotherapeut welke sport/ activiteit voor u geschikt is: duurtraining (wandelen, fietsen, zwemmen) en/of intervaltraining (bijvoorbeeld inspanningsblokjes van 5 minuten) en/of krachttraining.
Doe functionele oefeningen: opstaan en gaan zitten, liggen en opstaan, iets zwaars (bv stofzuiger) optillen en wegleggen.
Zorg voor goede warming up en cooling down
Bespreek met de huisarts of fysiotherapeut of er beperkingen zijn.
Maak samen met de fysiotherapeut een trainingsschema
Fietsen / hometrainer is een goede activiteit bij kraakbeenletsels in de benen
Tai chi kan helpen bij fibromyalgie (zie aanvullende informatie: 2.8 en 1.4)
Trainen in het water is zinvol omdat de spieren versterkt worden, zonder dat gewrichten te zwaar belast wordt. Zie ook video's op website 'physiotec', aquatherapie.
Bij fitness: trainen zonder of met beperkte gewichten
Nadeel van fitnessen in club is dat er vaak te lang en te zwaar getraind wordt, wat overbelasting geeft. Beter vaak en kort trainen (gaat thuis met hometrainer, gewichtjes, dynaband makkelijker)
Als u een sport niet meer kunt uitoefenen, zoek dan naar alternatieven
Fitnessprogramma voor thuis of in fitnessclub: loopband waarbij de handen vastgehouden moeten kunnen worden aan de stangen / hometrainer/ duo trainer/ roeiapparaat.
Gebruik maken van DvD met 'virtuele wandelingen en fietstochten' (zieBol.com)
Gebruik maken van een spelcomputer: 'Wii training' (zie video op website 'gezondheidsplein': 'trainen met Wii').
Coaching door fysiotherapeut (om activiteit vol te houden!) door bijvoorbeeld eenmaal per maand af te spreken of contact te hebben via e-mail om af te stemmen wat mogelijk is en wat bij u pas. Begeleiding eventueel combineren met mentale begeleider (psycholoog of maatschappelijk werker) als klachten lang aanwezig blijven en het dagelijks leven gaan bepalen. (zie aanvullende informatie: 2.5.1 en 2.6.4)
Neem met de fysiotherapeut door welke adviezen voor u zinvol zijn
Punten die van belang zijn bij deze klacht
Combinatie van krachttraining voor de grote spiergroepen (hele lichaam) en duurtraining geeft vaak beste resultaat
Rustig belasting opbouwen in tijd, aantal en zwaarte (gradet activity principe)
Voor oefeningen en algemene informatie bij oefeningen
Kijk bij de klacht die ontstaan is tgv de fibromyalgie
Functionele oefeningen zijn belangrijk omdat dit in het dagelijkse leven toegepast kan worden en omdat de te oefenen spier en/of gewricht dan deel uit maakt van een natuurlijke beweging
De fysiotherapeut kan (als zowel de fysiotherapeut en de patiënt er achter staan!) een opname maken van de oefeningen die voor u van belang zijn (met telefoon van fysiotherapeut en mailen of met telefoon/ ipad van patiënt), zodat u thuis dit terug kan zien)
Maak met de fysiotherapeut een programma, wat thuis gedaan kan worden.
Websites
FES ( nationale vereniging voor Fibromyalgie patiënten Eendrachtig Sterk)
Trimbosinstituut, zelfhulpwijzer : online programma's bij stress klachten
Mentaal vitaal: Mentaal Vitaal is er voor iedereen die meer wil weten over mentale gezondheid en daar zelf mee aan de slag wil. Mentaal Vitaal geeft: informatie / mentale fitness tips & oefeningen / online cursussen & therapie / verwijzing naar hulp
Activiteiten weger app. Bij het werken met de Activiteitenweger, kiest u uw eigen manier van plannen. Naast de huidige manieren van plannen met activiteitenkaarten, dag- of weekschema’s, of het werken met een agenda, kunt u nu ook de Activiteitenweger-app gebruiken.
Fibromyalgie te lijf met aerobics of tai chi? (2018).Consequenties voor de praktijk: De onderzoekers denken dat hun resultaten betrouwbaar en generaliseerbaar zijn vanwege de consistentie van de resultaten bij drie verschillende instructeurs en vanwege de diversiteit van de studiepopulatie. Maar vanwege de uitsluitend academische setting, de relatieve onbekendheid met tai chi en het marginale verschil met de huidige aanpak zijn deze onderzoeksresultaten onvoldoende relevant voor de dagelijkse Nederlandse praktijk. Een ‘Bewegen op recept’-advies in een gematigde dosering blijft daarom een belangrijke pijler in de behandeling voor deze aandoening.
Huisarts en wetenschap: Toch nog een behandeling voor fibromyalgie? (2009). Deze systematische review van 34 onderzoeken met in totaal 2276 patiënten liet zien dat fibromyalgiepatiënten baat hebben bij conditietraining (20 minuten per dag onder leiding rennen op de loopband en steps) en krachttraining (2-3 maal per week trainen met gewichten en ‘kracht machines’) gedurende gemiddeld 12 weken. Van de twee helpt conditietraining het minst
Fibromyalgie: werkzaamheid van niet-medicamenteuze behandelingen op de pijn? (2012). Wat is de werkzaamheid van telefonische cognitieve gedragstherapie, van oefeningen en van de combinatie van beide interventies ten opzichte van de gebruikelijke zorg bij eerstelijnspatiënten met chronische diffuse pijn in het kader van fibromyalgie?
Deze RCT van beperkte methodologische kwaliteit toont aan dat bij patiënten met chronische, diffuse pijn in het kader van fibromyalgie, het toevoegen van telefonische cognitieve gedragstherapie, conditietraining of beide interventies samen aan de gebruikelijke zorg, na 6 en 9 maanden een gunstig effect heeft op de subjectieve verbetering van de gezondheid, maar niet op andere criteria zoals Quality Adjusted Life Years (QALY).
Fibromyalgie en antidepressiva (2009). Deze systematische review leert ons niets nieuws over het effect van antidepressiva op de symptomen van fibromyalgie, behalve dat amitriptyline op korte termijn een matig effect heeft.
Website van het Longfonds, video's: 'motivational interviewing'. Is hier beschreven voor COPD, maar kan toegepast worden voor alle klachtenbeelden waar gedragsverandering van belang is voor herstel. Motivational Interviewing (of motiverende gesprekstechnieken) is een gespreksmethode om tot gedragsverandering te komen. Vaak willen mensen met een (chronische) klacht wel iets veranderen, bijvoorbeeld hun voeding of beweegpatroon, maar lukt het niet. Met 'motivational interviewing' verandert de cliënt zijn gedrag zelf, vanuit de eigen motivatie, en niet vanuit een oplossing die door de zorgverlener wordt opgelegd. U geeft de cliënt meer verantwoordelijkheid over de eigen keuzes (= zelfmanagement).
