Onderstaande uitwerking is een aanvulling op de fysiotherapeutische behandeling: de fysiotherapeut (online of in de praktijk) geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen voor u van belang zijn.
Zie boven afbeelding van doorsnede huid, waar veranderingen plaatsvinden door CRPS
Andere benaming: CRPS type 1 of posttraumatische dystrofie of sudeckse dystrofie of sympathische reflexdystrofie
Het CRPS kent twee typen:
CRPS type 1. Deze aandoening wordt vaak aangeduid met de termen posttraumatische dystrofie, sudeckse dystrofie, systemische reflex dystrofie of algodystrofie. Er is niet sprake van aantoonbare (zenuw)schade.
Bij CRPS type 2 is sprake van zenuwschade. De pijnklachten lijken sterk op die van neuropathische pijn.
Zie google afbeeldingen:Complex Regionaal Pijnsyndroom. Bekijk met de fysiotherapeut welke afbeelding bij uw klachtenbeeld van toepassing zijn.
Komt 3 keer zo veel voor bij vrouwen voor dan bij mannen
Er is sprake van verstoorde functie van de doorbloeding en temperatuursregulatie.
Meer aanwezig bij mensen tussen de 50 en 70 jaar.
Meestal aanwezig in een van de ledematen.
Komt vaker voor aan de bovenste ledemaat en dan vooral na polsfracturen
De aard van het letsel of de operatie staat niet in verhouding tot de daarna ontstane klachten
Belangrijk: het is van belang dat zo snel mogelijk de diagnose gesteld wordt, zodat met de begeleiding begonnen kan worden (medicatie, oefeningen).
Recente inzichten geven aan dat pijn beschouwd moet worden als 'vals signaal', wat genegeerd moet worden: intensief oefenen is van belang (zie aanvullende informatie: 2.9)
De ziekte manifesteert zich in fasen
Fase 1, warmte fase of ontstekingsfase: duurt enkele weken tot maanden, aangedane lichaamsdeel voelt warm aan, vaak en kort bewegen binnen de pijn (niet overprikkelen)
Fase 2, koude fase: duurt 3-6 maanden, de huid wordt bleek en verschrompeld, de pijn is heviger en vager, de zwelling verspreid zich, vaak en kort bewegen binnen de pijn (niet overprikkelen)
Fase 3, stabilisatie fase: de pijn verdwijnt grotendeels of helemaal, spieren zijn verzwakt, er kan een onomkeerbare gewrichtsverstijving optreden, bewegen door de pijn heen, om de beweeglijkheid te optimaliseren
Factoren die het herstel negatief kunnen beïnvloeden
Persoonlijke factoren: onbegrip ten aanzien van oorzaak en gevolg, veel stress bij aanvang van het acute probleem, boosheid, ontwijken van activiteit uit angst voor pijn, bang zijn voor het ergste, passiviteit (verwachten dat anderen het probleem oplossen), ‘shoppen’ bij verschillende artsen en behandelvormen
Externe factoren: ziektewinst (uitkering), versterken ziektebeeld door familie en hulpverleners (versterken passiviteit van patiënt), passieve behandelvormen, aanbrengen van hulpmiddelen (braces, voorzieningen en aanpassingen), vertrouwen op (alleen) medicatie of natuurlijk herstel
Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is
Er bestaat nog geen eenduidige verklaring voor het ontstaan van CRPS type 1
Er is geen bewijs van psychologische risicofactoren voor het verkrijgen van CRPS type 1! (zie aanvullende informatie: 2.1.9 en 2.4.1). Recent onderzoek geeft echter aan dat bewegingsangst kan meespelen (zie aanvullende informatie: 2.9)
Genetische aanleg kan meespelen
Aanleiding (trigger) tot het ontstaan van CRPS type 1 kan zijn
Immobilisatie: bijvoorbeeld periode gips
Een klein letsel: verzwikking, prik van injectie naald etc.
Een zgn. trigger waardoor klacht ontstaat en die de klacht in stand houd: bv. geblokkeerde wervel
Chirurgische ingreep
Botbreuk
Neem de oorzaak van uw klachten met de fysiotherapeut door
Algemeen
Veranderde huidskleur (blauw of rood)
Veranderde temperatuur (warm of koud)
Zwelling (soms extreem)
Beperking van beweging (door pijn en stijfheid)
Diffuse pijn, vaak brandend, in een groter gebied dan het oorspronkelijke letsel
Naast de hierboven genoemde verschijnselen kan ook nog het volgende optreden
Een veranderde / versterkte nagelgroei met afbrokkelen van de nagels
Een versterkte haargroei op het aangetaste lichaamsdeel
Een verhoogde zweetproductie van b.v. een handpalm of voetzool
Als er sprake is van 4 van de bovenstaande 5 verschijnselen is er sprake van CRPS
Omdat CRPS als syndroom wordt gekenmerkt door diverse verschijnselen, die in wisselende combinaties kunnen voorkomen, blijft het lastig de diagnose CRPS met zekerheid te stellen. (langdurige pijn en vegetatieve ontregeling van een extremiteit kunnen ook bij veel andere aandoeningen voorkomen!).
Neem de verschijnselen die bij u aanwezig zijn met de fysiotherapeut door
Fysiotherapeut
De eigen fysiotherapeut geeft aan welke adviezen, oefeningen en informatie zinvol zijn, zie verder
Neem met de fysiotherapeut door welke hulpverleners een aanvulling kunnen zijn op de behandeling
Bij veel pijn kan een ‘Tens’ zinvol zijn (uitproberen, bij geen effect stoppen) (zie aanvullende informatie: 2.1.6)
Bespreek samen met de fysiotherapeut welke sport/ activiteit voor u geschikt is: duurtraining (wandelen, fietsen, zwemmen) en/of intervaltraining (bijvoorbeeld inspanningsblokjes van 5 minuten) en/of krachttraining. Zie ook video's op website 'physiotec', Aquatherapie.
Als het been aangedaan is, kan lopen met kruk(ken) nodig zijn. Zie 'hulpmiddelen' op deze site, kijk bij 'lopen'.
Ontspanning en pijn demping
Losmaakoefeningen, zie verder bij oefeningen
Door ontspanningstechnieken (autogene training) verlage temperatuur in aangedane hand. Zie 'oefeningen divers' op deze site en kijk bij ontspanningsoefeningen (zie aanvullende informatie: 2.1.7). Neem met de fysiotherapeut door welke oefeningen voor u zinvol zijn
Hoogritmische tractie (trek) aan de vingergewrichten (bespreken met de fysiotherapeut)
Zelfmassage (met handen of met foamrol) kan in een periode met veel klachten ontspanning geven. Zie oefeningen divers en kijk bij massage
Neem met de fysiotherapeut door welke adviezen voor u zinvol zijn
.
Punten die van belang zijn
Pas oefeningen aan bij de fase van het CRPS type 1
Fase 1 en 2: Pijnervaring is leidraad voor het oefenen (niet te veel met pijn rekening houden!, zie aanvullende informatie: 2.9)
Vaak en kort bewegen binnen de pijn: niet overprikkelen.
Gedoseerd bewegen en het weer leren inschakelen van het aangedane ledemaat is van belang. U oefent dan zo vaak en zoveel als u aankunt met de pijn. Als u veel pijn hebt oefent u minder en als de pijn afneemt weer vaker(pijncontingent oefenen). Een kortdurende toename van klachten wordt niet als schadelijk beschouwd. U kunt dan blijven oefenen.
Fase 3: Functieherstel is van belang: Bewegen door de pijn heen, om de beweeglijkheid te optimaliseren
Gebruik eventueel een spiegel of foto's bij het oefenen: niet-aangedane zijde voor de spiegel houden, terwijl de aangedane zijde niet zichtbaar is. Zelf in de spiegel kijken naar bewegingen van de niet-aangedane zijde en dan zich voorstellen de aangedane zijde te zien. Het oefenen in de spiegel heeft een trainingseffect, omdat het de hersenen activeert. Spiegeltherapie heeft vooral effect wanneer de oefeningen met grote regelmaat worden uitgevoerd (zie aanvullende informatie: 2.1.2 en 2.4.5). Zie ook website 'pijn.nl': spiegeltherapie
Voor oefeningen en algemene informatie bij oefeningen, zie 'adviezen en oefeningen’ voor ledemaat waar klachten aanwezig zijn.
Functionele oefeningen zijn belangrijk omdat dit in het dagelijkse leven toegepast kan worden en omdat de te oefenen spier en/of gewricht dan deel uit maakt van een natuurlijke beweging
Neem met de fysiotherapeut door welke activiteit/sport u het beste kan doen
Maak met de fysiotherapeut een programma, wat thuis gedaan kan worden.
Advies tav fysiotherapie: Van de fysiotherapeut krijgt u oefeningen voor uw arm of been. U leert uw arm of been weer zo goed mogelijk gebruiken. U verlegt uw pijngrens op een veilige manier. Soms geeft de fysiotherapeut nog een aanvullende behandeling. Bijvoorbeeld massage of elektrische stimulatie van de zenuwen (TENS).
Het is aannemelijk dat pijncontingente behandeling (fysiotherapie, en graded motor imagery) effectief is in het verminderen van klachten als gevolg van CRPS-I van de bovenste extremiteit.
Er zijn aanwijzingen dat spiegeltherapie effectief is in het verminderen van klachten als gevolg van CRPS-I van de bovenste extremiteit.
Er zijn aanwijzingen dat een tijdcontingente behandeling een afname van klachten laat zien, zowel bij CRPS-I van de bovenste extremiteit als ook van de onderste extremiteit.
Er zijn aanwijzingen dat een paramedische behandeling (oefentherapie, pain exposure physical therapy, graded exposure, stress loading, pijncontingente behandeling) ook zin heeft bij lang bestaande CRPS-I.
Er is geen bewijs voor de effectiviteit van manuele lymfe drainage bij CRPS-I.
Er zijn aanwijzingen dat TENS een pijndempend effect kan hebben bij CRPS-I.
Er zijn aanwijzingen dat autogene training behulpzaam is bij het verlagen van de temperatuur van de hand.
Er zijn aanwijzingen dat een multidisciplinair revalidatie programma een positief effect heeft op de functie van de hand.
Psychische en sociale aspecten
Er bestaat geen specifiek profiel binnen de SCL-90 (Symptom Check List-90) dat patiënten met CRPS-I onderscheidt van gezonde controles of andere pijnpatiënten.
Het is niet duidelijk wat de rol van life events is in het ontstaan van CRPSI.
Er lijkt geen verschil te zijn in copingstrategieën tussen patiënten met CRPS-I en een herstelde CRPS-I groep
Er zijn onvoldoende aanwijzingen dat depressie een rol speelt bij het ontstaan en/of in stand houden van CRPS-I
Er is geen verband gevonden tussen angst en het in stand houden van klachten bij CRPS-I.
Er bestaat geen aanwijzing voor een specifiek persoonlijkheidsprofiel van patiënten met CRPS-I.
Behandeling van CRPS-I patiënten met shockwave therapie wordt niet aanbevolen.
Angst voor pijn niet causaal bij complex regionaal pijnsyndroom (2015). Patiënten met complex regionaal pijnsyndroom (CRPS) ervaren hevige pijn in het aangedane lichaamsdeel zonder dat daar een sluitende verklaring voor is. Bewegingstherapie kan de pijnklachten verminderen, maar dat gunstige effect lijkt niet te berusten op een afname van de angst om pijn te voelen (PLoS ONE. 2015;10:e0123008).
De verklaring van chronische pijn, een toenemend probleem in onze maatschappij, wordt nog steeds vaak gezocht in ófwel somatische, ófwel psychische oorzaken.
Dit dualistisch concept blijkt te simpel en de erop gebaseerde therapieën stellen teleur.
Pijn kan echter ook veroorzaakt worden door veranderingen van het neurale pijnsysteem: neurale reorganisatie.
Dit concept opent nieuwe therapeutische wegen, die echter nog te weinig bewandeld worden.
Rustende arm traint gratis mee. Laat iemand één arm trainen en wek met een spiegel de illusie dat de andere arm ook traint. Dan neemt de kracht in de ongetrainde arm óók toe, Sander Voormolen 12 juni 201
Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is
