Band: Instabiliteit tussen bootvormig - en maanvormig botje
Onderstaande uitwerking is een aanvulling op de fysiotherapeutische behandeling: de fysiotherapeut (online of in de praktijk) geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen voor u van belang zijn.
Zie boven afbeelding linker hand: links handrug en rechts handpalm. In rood os lunatum en os scaphoid (is locatie instabilitiet)
In het kort
Andere benaming: Instabiliteit tussen os scaphoid en os lunatum of DISI-deformiteit of SL instabiliteit
De pols wordt gevormd door 8 botjes, waarbij de bandjes vooral voor stabiliteit zorgen.
Bij SL instabiliteit is er sprake van een overrekking of scheur van het bandje tussen het maanvormige bot (os lunatum) en het scheepvormige bot. (os scaphoid). Zie boven afbeelding
Bij een instabiel gewricht zijn de banden te ruim en/of de spieren verzwakt
Oorzaak kan zijn door trauma, slijtage of genetisch (hypermobiel)
U heeft pijn rond de pols en problemen met iets vastgrijpen
Er is sprake van regelmatige verzwikkingen en daardoor pijn, zwelling en instabiel gevoel
De fysiotherapeut kan begeleiding geven door uitleg, adviezen en oefeningen
Van belang is o.a het leren stabiliseren van de pols bij dagelijkse activiteiten
Zo nodig kijken welke hulpverlener zinvol is als klachten blijven of erger worden
Andere benaming: DISI-deformiteit of SL instabiliteit of SLI of DISI instabiliteit of SL dissociatie of SL-leasie
Anatomie
De pols wordt gevormd door
8 botjes die liggen in 2 rijen:
1 rij die tegen de onderarm aanligt (hierin liggen het os lunatum en os scaphoid)
Bij SL instabiliteit is er sprake van een overrekking of scheur van het bandje (ligament) tussen het maanvormige bot (os lunatum) en het scheepvormige bot. (os scaphoid).
Er kan sprake zijn van 2 typen instabiliteit
Dynamisch: Standsverandering tussen botjes (os lunatum en os scaphoid) vind alleen plaats tijdens het bewegen van de pols
Statisch: Standsverandering botjes ook in rust (= ernstiger en alleen met brace of operatie te behandelen)
Voor uitgebreide en algemene informatie over instabiliteit, zie het onderwerp 'instabiliteit' op deze site
Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is
Regelmatige ontstekingen doorreuma (zie reuma op deze site)
Trauma, bijvoorbeeld val op de gestrekte pols
Overrekking of scheur van het bandje (ligament) tussen het maanvormige bot (os lunatum) en het scheepvormige bot. (os scaphoid).
Botbreuk scaphoidbotje (zie botbreuk scaphoidbotje op deze site) in cominatie met scheur / overrekking bandje
Neem de oorzaak van uw klachten met de fysiotherapeut door
Pijn aan de duimzijde van de pols
Pijn bij strekken (steun op leuning stoel bij opstaan, opdrukken) en/of in rust.
Drukpijn thv scapholunaire gewricht
Soms schietende pijn
Soms is er een klik voelbaar in de pols.
Krachtsverlies handspieren
Soms verstoorde grijpfunctie
Neem de verschijnselen die bij u aanwezig zijn met de fysiotherapeut door
Fysiotherapeut / handfysiotherapeut
De eigen fysiotherapeut geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen zinvol zijn, zie verder. Meestal zijn 2-4 behandelingen voldoende. Tijd is de belangrijkste factor bij herstel van de aangedane structuren. Fysiotherapie is van belang om de voorwaarden van het natuurlijke herstel te optimaliseren.
Eerste behandeling: diagnose stellen, uitleg klachtenbeeld, informatie over behandelplan en eerste adviezen oefeningen
Tweede behandeling: Oefeningen en adviezen doornemen (e.v.t een opname hiervan maken die thuis bekeken kan worden)
Behandeling 3: Oefeningen doornemen en kijken of ze goed uitgevoerd worden
Behandeling 4 enige tijd na behandeling 3: evalueren stand van zaken.
Zo nodig nog 2 (of meer) behandelingen plannen. Eea is afhankelijk van uitgebreidheid blessure, het herstel, het oppakken van adviezen oefeningen en van de eventueel aanwezige 'bewegingsangst'
Huisarts
Medicatie: pijndemper
Doorverwijzen: (hand)fysiotherapeut / orthopeed als klachten aanwezig blijven, regelmatig terugkomen, erger worden ondanks de adviezen en oefeningen
Specialist, orthopeed (eventueel met specialisatie handen)
Neem met de fysiotherapeut door welke hulpverleners een aanvulling kunnen zijn op de behandeling
Algemeen
Relatieve rust: bewegen binnen mogelijkheden en overbelasting voorkomen
Steunen niet op handpalm maar op vuist
Ontspannen / pijndempen door
Losmaakoefeningen (vaak en kort doen) bij pijn of stijfheid in de pols
Zelfmassage van spieren / pezen onderarm en pols. Zie 'oefeningen divers' op deze site en kijk bij 'massage/ regio pols'
Koude pakking op het gewricht (tien minuten, doekje tussen pakking en huid, twintig minuten tussen elke koudebehandeling). Zie 'hulpmiddelen' op deze site en kijk bij 'spieren'.
Stabiliseren pols
Door polsbrace of spalk. Zie 'hulpmiddelen' op deze site en kijk bij 'ondersteuning'. Zie ook aanvullende informatie 2.2.2
Zelf, door pols in ‘middenstand’ (hand iets naar achteren en middelvinger in het verlengde van de pols) te houden
Bewegen, sporten en werken
Niet met medicatie / pijndempers sporten of belastend werk doen
Als de eigen sport / werk niet meer uitgeoefend kan worden, zoek dan naar alternatieven
Onderzoeken sportmateriaal, sportomstandigheden, trainingsbelasting (frequentie, duur en intensiteit aanpassen, stoppen is vaak niet nodig) en techniek.
Neem met de fysiotherapeut door welke adviezen voor u zinvol zijn
Punten die van belang zijn bij deze klacht. Zie aanvullende informatie 2.2
Houdingsoefening om pols in neutrale positie te brengen die minste overbelasting geeft
Losmaakoefeningen bij pijn en stijfheid
Krachtoefeningen en stabilisatieoefeningen. Zie aanvullende informatie 2.2.3 en 2.2.4
Haltertraining, trainen met elastische banden en vormen van ‘trekken’ en ‘hangen’ brengen minder compressie in de pols met zich mee: versterken spieren en op lange termijn ook het kapselbandapparaat (zie aanvullende informatie)
Krachtoefening voor spieren rond pols heeft beperkingen omdat er rond de pols geen spieren zijn die de functie van kapselbandstructuren kunnen overnemen (zie aanvullende informatie)
Sport- en werkspecifiekeoefeningen
Mogelijk basis oefeningprogramma bij deze klacht en zie video behorende bij onderstaande oefeningen. Onderstaande video's komen van website 'xpertclinic' en 'rehab my patient', tenzij anders vermeld
Houdingsoefeningen / lig of zit of stand / elleboog licht gebogen
Aannemen neutrale positie pols: Midden handrug in rechte lijn met onderarm (of middelvinger in het verlengde van de pols en onderarm) en hand in lichte stand naar achteren.
Losmaakoefeningen / lig of zit of stand / elleboog licht gebogen / beweging eventueel ondersteunen met andere hand
Krachtoefeningen / lig of zit of stand / oefening zo mogelijk verzwaren met gewichtje (flesje) of elastiek of andere hand of handknijper / oefeningen uitvoeren met 'neutrale pols'
Handhaven neutrale positie pols bij dagelijkse activiteiten: kopje pakken / pan pakken / roeren in pan........
Sport- en werkspecifiekeoefeningen
Sport/ werk specifiek oefenprogramma maken: opbouwen in snelheid bewegingen en in zwaarte.
Juiste techniek sport die gedaan wordt of werk (bijvoorbeeld tiltechniek) doornemen met de sporttrainer of fysiotherapeut. De techniek moet erop gericht zijn in eerste instantie de uiterste grens van de belastbaarheid te vermijden. In sommige gevallen kan dit ten koste gaan van de geleverde prestatie
Mogelijk opbouw
Het ‘droog’ trainen van activiteit: eerst voorzichtig in ‘slow motion’ en later, als het goed gaat, sneller. De uitvoering mag geen pijn doen.
Uiteindelijk meer sportspecifiek (of werkspecifiek) trainen. Men mag daarbij pas voluit gaan als men zonder enig probleem een tijdje rustig de betreffende activiteit/beweging kan doen. Heel geleidelijk de belasting op te voeren
Voor extra oefeningen en algemene informatie bij oefeningen, zie
Neem met de fysiotherapeut door welke activiteit/sport u het beste weer kan doen. Rustig opbouwen van dagelijkse activiteiten (afwassen, stofzuigen, deur openen, tas tillen....) met 'stabiele pols' is belangrijkste oefening (= functioneel trainen).
Bij alle activiteiten stabiel houden pols
Voorkomen te veel zwelling rond pols (iets mag)
Voorkomen van te veel pijn (iets mag)
De fysiotherapeut kan (als zowel de fysiotherapeut en de patiënt er achter staan!) een opname maken van de oefeningen die voor u van belang zijn (met telefoon van fysiotherapeut en mailen of met telefoon/ ipad van patiënt), zodat u thuis dit terug kan zien)
De fysiotherapeut geeft aan welke adviezen en oefening voor u zinvol zijn.
Het boekje ‘Oefentherapie voor chronische polsklachten’ is niet in de boekhandel verkrijgbaar. Het is tegen contante betaling te verkrijgen bij 'TheHandClinic'. De kosten bedragen €15
Boek: Onderzoek en behandeling van de hand en de pols H5 (hevige pijn in de pols bij een 26-jarige man, als gevolg van een hyperextensietrauma tijdens een volleybalwedstrijd) en 5a (addendum: ‘Dorsal Intercalated Segment Instability’ (DISI-instabiliteit), K. van Nugteren, D. Winkel
Diagnostische testen: Watson test en Apprehensiontest ( beiden niet 100% betrouwbaar!)
De behandeling van chronische polsinstabiliteit is in principe dezelfde als van acute instabiliteit, met dien verstande dat veel meer patiënten van operatie afzien, omdat zij met een brace weinig klachten hebben en redelijk goed kunnen functioneren in het dagelijks leven.
Bij geleidelijk ontstane polsinstabiliteit: immobilisering door middel van een polsbrace of gips. Deze behandelingsvorm moet worden gezien als een manier om de hypermobiliteit te bestrijden. Het omringende weefsel adapteert aan de verminderde beweeglijkheid. Het kapsel reageert door het zogenaamde ‘cross linking’, de vorming van collageenvezels, waardoor de stijfheid van het kapsel toeneemt en de beweeglijkheid van het gewricht afneemt. Voorzichtig opgebouwde oefentherapie zal daarna nodig zijn om de verzwakte musculatuur (maar zeker ook pezen en banden) weer te versterken.
De ervaringen van de IAOM (Internationale Academie voor Orthopedische Geneeskunde) met betrekking tot de toepassing van oefentherapie bij polsinstabiliteit zijn in het algemeen teleurstellend. Alleen lichte vormen van dynamische instabiliteit kan men proberen te verbeteren door oefentherapie
Boek: Onderzoek en behandeling van de hand en de pols H4 (Scaphoid Nonunion Advanced Collaps (snac-)pols), K. van Nugteren, D. Winkel
Carpale instabiliteit: een classificatie, klinisch beeld en diagnose (2010). Hogeschool van Amsterdam, ASHP domein Fysiotherapie
Conclusie: Carpale instabiliteit blijft een ingewikkeld klachtenpatroon die onbehandeld tot ernstige gevolgen kan leiden. Daarom is het belangrijk voor fysiotherapeuten om dit klachtenpatroon te kunnen herkennen en vroegtijdig te handelen daar waar nodig. Ons doel was om een evidence-based weergave te geven van de klinische beelden bij de drie meest voorkomende vormen van carpale instabiliteit en de klimimetrische eigenschappen van de polstesten in kaart brengen. Dit is bij de klinische beelden deels gelukt, omdat wij hier een aantal artikelen voor hebben gevonden. De andere symptomen en tekens zijn alleen benoemd in artikelen zonder een verwijzing naar een onderzoek. Over de klinimetrische eigenschappen van de pols testen hebben we maar één artikel gevonden die we bovendien niet konden verkrijgen. Dit maakt het voor ons moeilijk om een uitspraak te doen over de waarde van deze testen. Vooralsnog worden deze testen door verschillende auteurs en specialisten in het werkveld geadviseerd om uit te voeren. Samen met het verhaald van de patiënt kunnen deze testen de hypothese carpale instabiliteit bevestigen. Fysiotherapeuten dienen daarom deze symptomen en tekens te herkennen, zodat patiënten vroegtijdig geadviseerd of doorverwezen kunnen worden om ernstige complicaties te voorkomen. In de toekomst moet in ieder geval meer onderzoek gedaan worden naar de epidemiologie, klinisch beeld en de waarde van de testen.
