Onderstaande uitwerking is een aanvulling op de fysiotherapeutische behandeling: de fysiotherapeut (online of in de praktijk) geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen voor u van belang zijn.
.
Zie boven afbeelding buitenzijde onderbeen, in rood de kuitspier
In het kort
Andere benaming: Coupe de Fouet
De kuitspier loopt van boven het kniegewricht met twee koppen naar de hak.
Functie is het buigen van de knie en het strekken van de voet
Spiervezels kunnen overrekken, gedeeltelijk of totaal inscheuren
De blessure ontstaat meestal bij de spier - peesovergang en aan binnenzijde kuitspier.
U voelt in 1 keer een scherpe pijn en kan niet doorlopen
Komt veel voor bij explosieve sporten (sprinten), maar kan ook tijdens wandeling ontstaan
Klachten zijn pijn bij aanspanning en rek
Blijf binnen mogelijkheden in beweging
Maak zo nodig gebruik van een loophulpmiddel
Herstel meestal vanzelf in 2 tot 8 weken
De fysiotherapeut geeft door uitleg, adviezen en oefeningen ondersteuning aan het herstel
Andere benaming: tennis leg of Calf strain of Calf pull of Coupe de Fouet of verrekking-scheur van de kuitspier
Anatomie
De kuitspier loopt van boven het kniegewricht met twee koppen naar het hielbot. Zijn voornaamste functie is het buigen van de knie en het strekken van de voet (voetrug van onderbeen af bewegen)
Zie google afbeeldingen: zweepslag. Neem met de fysiotherapeut door welke afbeeldingen voor u relevant zijn.
Spierbeschadigingen kunnen worden ingedeeld in drie gradaties, afhankelijk van de ernst
1e graad: verrekking van een aantal spiervezels met geringe zwelling en ongemak en geen, of slechts minimaal, verlies van kracht en bewegingsbeperking.
2e graad: grotere schade van de spier (spierscheur) met een duidelijk krachtverlies.
3e graad: een spierscheur die zich uitstrekt over de hele dwarsdoorsnede van de spier, resulterend in een totaal verlies van spierfunctie
Herstel zweepslag van 3 weken (graad 1) tot 3 maanden (graad 2 en 3). Bij een totale scheur meestal operatie noodzakelijk
Een spierverrekking of spierscheur kan in elke spier voorkomen, maar meestal vindt het plaats in de kuitspier, bovenbeenspieren of schouderspieren.
Boven de 35 jaar meer kans op een zweepslag
De blessure ontstaat meestal bij de spier - peesovergang (aan de beiden uiteinden van de spier, waar het stugge peesweefsel overgaat in het zachtere spierweefsel) en aan binnenzijde kuitspier.
Bij herstel is er sprake van vorming van bindweefsel in plaats van spierweefsel ter plaatse van het letsel; men noemt dit fibrose. Dit bindweefsel is minder belastbaar en blijft dan ook altijd een kwetsbareplek (kans op recidief!)
Intensieve sportactiviteiten (springen, sprinten) vragen een veel grotere belasting, die heel geleidelijk opgebouwd moet worden (het kan een jaar duren voordat de spier weer dezelfde belastbaarheid heeft van voor het letsel!).
Voor een uitgebreide en algemene informatie over een spierverrekking of spierscheur, zie het onderwerp ‘spierverrekking of spierscheur‘ op deze site
Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is
Slechte spierbalans, instabiliteit
Slechte beweeglijkheid in enkel / knie
Statiek variatie: platvoet, holvoet
Verlaagde belastbaarheid (oververmoeidheid, onvoldoende herstel van vorige sport inspanning, slechte conditie, stress) en daardoor eerder verkramping van de spier/ meer kans op blessure
Overbelasting
Slechte trainingsopbouw
Slechte warming-up (bij koud weer)
Eerdere blessure (herhaling van blessure door slechte opbouw belasting of littekenweefsel wat minder flexibel is)
Neem de oorzaak van uw klachten met de fysiotherapeut door
Pijn bij druk op de blessure plek
Bij aanspannen kuitspier een krampgevoel
Rekken van de kuitspier is pijnlijk
Pijn tijdens een inspanning.
Lokalisatie pijn: pijn over hele lengte van de spier.
Specifiek bij een spierverrekking
Er is geen zwelling en geen bloeduitstorting aanwezig.
Er is geen bewegingsbeperking of krachtverlies.
Specifiek bij een spierscheur
Gebruik van de spier is moeilijk en verhoogt de pijn
Bij een volledige scheur kan je op de plaats van de scheur een inkeping of holte zien
Inwendige zwelling / bloeding: blauwe donkere plek aan de achterzijde van het bovenbeen, die aanvoelt als een verdikking. Na verloop van tijd zal deze plek (door de zwaartekracht) naar beneden uitzakken.
Neem de verschijnselen die bij u aanwezig zijn met de fysiotherapeut door
Fysiotherapeut
De eigen fysiotherapeut geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen zinvol zijn, zie verder. Meestal zijn 2 - 4 behandelingen voldoende. Tijd is de belangrijkste factor bij herstel van de aangedane structuren. Fysiotherapie is van belang om de voorwaarden van het natuurlijke herstel te optimaliseren. Zie ook aanvullende informatie 2.2 en 2.9
Eerste behandeling: Diagnose stellen, uitleg klachtenbeeld, informatie over behandelplan en eerste adviezen oefeningen
Tweede behandeling: Oefeningen en adviezen doornemen (e.v.t een opname hiervan maken die thuis bekeken kan worden)
Behandeling 3: Oefeningen doornemen en kijken of ze goed uitgevoerd worden
Behandeling 4 enige tijd na behandeling 3: evalueren stand van zaken.
Zo nodig nog 2 (of meer: e.e.a afhankelijk van herstel) behandelingen plannen
Medicatie: NSAID gedurende maximaal 10 dagen, voornamelijk om pijn te bestrijden.
Doorverwijzen: onderzoek (echo) / fysiotherapeut / specialist bij uitgebreide klachten naar specialist
Specialist, orthopeed
Onderzoek: MRI / echo
Operatie: bij totale scheur (liefst binnen 1 week na blessure) of bij uitgebreide bindweefselvorming na zweepslagblessure die klachten blijft geven (weghalen bindweefselstrengen)
Neem met de fysiotherapeut door welke hulpverleners een aanvulling kunnen zijn op de behandeling
Een hakverhoging (beide hakken!) of tape kan (uitproberen of het helpt, anders niet doen) trek wegnemen bij het blessuregebied. Zie bol.com: zooltjes voor hakverhoging
In de eerste 48 uur treedt er altijd een ontsteking op. Deze ontsteking is voor het lichaam noodzakelijk om het wondgenezingsproces op gang te brengen. In verband met deze ontsteking en de ontstane bloeding niet doen: warme douche op aangedane plek / rekken / masseren (stevig masseren pas doen na 3-4 weken, oppervlakkige strijkingen en schuddingen mag wel)
Rust: relatieve rust, blijf in beweging: verbetert de doorbloeding van de aangedane spier en bevordert de genezing. Eventueel loophulpmiddel gebruiken om been te ontlasten. Zie onderwerp 'hulpmiddelen' op deze site, kijk bij 'lopen'. Neem met de fysiotherapeut door welk loophulpmiddel nodig is. Ziefilmpje en onderstaande afbeelding van website 'samenbeterthuis.nl. Zie bol.com: elleboogkrukken // rollator // looprekje
IJs / koude pakking: tien minuten, doekje tussen pakking en huid, twintig minuten tussen elke koudebehandeling. Voornamelijk zinvol als pijndemper. Zie bol.com: hot/coldpack
Compressie: Eventueel bandage / rekverband / tape/ compressiekous om tegendruk te geven in blessure gebied. Zie bol.com: drukverbanden ziebandage kuit
Elevatie: hoog leggen van het aangedane lichaamsdeel
Bij het lopen niet de voet naar buiten draaien om pijn te vermijden. Beter is om de voet recht neer te zetten, kleine pasjes te maken en langzaam te lopen
Bij herstel belasting op geleide van de pijn rustig opbouwen
Van kleine stapjes (gaat beter omdat dan minder rek ontstaat op kuitspier) naar grotere passen
Van langzaam lopen naar sneller lopen
Bij operatie
Volg protocol specialist, voor mogelijk protocol zie onder
Na operatie lopen met loophulpmiddel (zie onderwerp 'hulpmiddelen' op deze site): eerste week onbelast lopen met 2 elleboogkrukken, na 1 week onbelast afwikkelen voet, na 2 weken 50% belasten met 2 elleboogkrukken en na 3 weken met 1 kruk lopen
Rustige rekoefeningen.
Aandachtspunten bij sporten zijn
Algemeen
Te snelle sporthervatting geeft bij dit soort spierblessures een grote kans op herhalingen.
Probeer elke dag iets verder in beweging te komen. Stop als het pijn doet en probeer het later weer.
Bespreek met de trainer of fysiotherapeut de trainingsintensiteit tijdens de blessure
Bespreek met de trainer of fysiotherapeut de opvoering van de belasting als de klachten afnemen
Goede warming-up en cooling-down: rustig starten met de sport die u gaat doen en rustig eindigen
Als u een sport niet meer kunt uitoefenen, zoek dan naar alternatieven: fietsen, fitnessprogramma voor thuis (hometrainer, duotrainer, roeiapparaat etc.
Voorwaarden om weer te gaan sporten na ongeveer 6 weken:
Er mag dan geen pijn bij het aanspannen van de spier en / of bij het rekken van de spier zijn.
Niet met pijnstiller (door) sporten
De spanning in de spier mag niet hoger zijn van diezelfde spier in het andere been
De beweeglijkheid van het aangedane been moet gelijk zijn aan die van het gezonde been.
Sport/werk specifieke training
Sport/ werk specifiek oefenprogramma maken: opbouwen in snelheid bewegingen en in zwaarte.
Oefenprogramma van fysiotherapeut ondersteunen met enkele keren in de week trainen (bijvoorbeeld in een fitnesscentrum of joggen)
Juiste techniek sport of werk doornemen met de sporttrainer of fysiotherapeut. De techniek moet erop gericht zijn de uiterste grens van de belastbaarheid te vermijden. In sommige gevallen kan dit ten koste gaan van de geleverde prestatie
Sport: Techniek van sport die gedaan wordt. Bijvoorbeeld service bij tennis bij schouderklachten
Werk: Bijvoorbeeld tiltechniek
Mogelijk opbouw
Het ‘droog’ trainen van activiteit: eerst voorzichtig in ‘slow motion’ en later, als het goed gaat, sneller. De uitvoering mag geen pijn doen.
Uiteindelijk meer sportspecifiek (of werkspecifiek) trainen. Men mag daarbij pas voluit gaan als men zonder enig probleem een tijdje rustig de betreffende activiteit/beweging kan doen. Heel geleidelijk de belasting op te voeren
Neem met de fysiotherapeut door welke adviezen voor u zinvol zijn
Punten die van belang zijn bij deze klacht
Volg altijd het protocol van de specialist of fysiotherapeut
Voortgang evalueren dmv zgn 'stoplichten. Naar volgende fase (zie onder: fase 1,2,3) in revalidatie bij voldoen aan specifieke criteria (pijn, looppatroon...)
Losmaakoefeningen bij pijn en stijfheid
Rekoefeningen kuitspieren: Duur rekken tussen 5 en 15 seconden (bespreken met de fysiotherapeut)
Sport doornemen die gedaan wordt 'droog oefenen' zoals bijvoorbeeld tennis bewegingen met racket doornemen in oefenzaal) omdat dit aansluit bij het normale gebruik spieren en gewrichten
De fysiotherapeut kan (als zowel de fysiotherapeut en de patiënt er achter staan!) een opname maken van de oefeningen die voor u van belang zijn (met telefoon van fysiotherapeut en mailen of met telefoon/ ipad van patiënt), zodat u thuis dit terug kan zien)
Als het mogelijk is functioneel oefenen/trainen ( = traplopen, opstaan en gaan zitten, wandelen, hometrainer, tuinieren, fietsen, stofzuigen, sport doornemen die gedaan wordt 'droog oefenen' zoals bijvoorbeeld tennis bewegingen met racket doornemen in oefenzaal) omdat dit aansluit bij het normale gebruik spieren en gewrichten
De fysiotherapeut geeft aan welke oefeningen voor u geschikt zijn
Zweepslag van de kuit (2008). De zweepslag heeft vaak een typisch begin. Tijdens sporten is er plots het gevoel alsof er een tik tegen de kuit wordt gegeven, gevolgd door scherpe pijn. Het wordt veroorzaakt door een ruptuur van de mediale kop van de m. gastrocnemius. In verreweg de meeste gevallen verdwijnen de klachten zonder enige vorm van behandeling binnen enkele weken. Koelen (10-15oC, herhaalde periodes van 10 minuten) in de acute fase lijkt effectief voor pijndemping. Het oprekken van de kuitspier kan mogelijk bijdragen tot een sneller herstel. Van geen enkele (fysiotherapeutische) behandeling bij zweepslag is de effectiviteit aangetoond. Ervaring en gezond verstand bepalen het beleid, hetgeen een verwijzing bij sommige patiënten naar een fysiotherapeut kan rechtvaardigen. Er zijn geen aanwijzingen dat met stretchoefeningen voorafgaand aan het sporten of met opwarmingsoefeningen een zweepslag van de kuit kan worden voorkomen.
Boek: Onderzoek en behandeling van spieraandoeningen en kuitpijn H1 (Ruptuur van de m. gastrocnemius (zweepslag), Koos van Nugteren
Boek: Onderzoek en behandeling van spieraandoeningen en kuitpijn H2 (Chronisch recidiverende ruptuur in de mediale m. gastrocnemius), Koos van Nugteren
Boek: Onderzoek en behandeling van spieraandoeningen en kuitpijn H3 (Sinds vier jaar bestaande pijn in beide kuiten bij een 46-jarige sportieve voetballer), Koos van Nugteren
Zie boek 'onderzoek en behandeling van peesaandoeningen, Koos van Nugteren en Dos Winkel' , 2006, blz 55 en 56)
Uit onderzoek komen positieve resultaten t.a.v excentrische oefeningen bij achillespeesklachten, patella peesklachten en extensor carpi radialis brevis (ECRB) peesklachten. Voor andere peesklachten is het advies om excentrische oefeningen te doen, ondanks het feit dat daar geen onderzoeksresultaten voor zijn.
