Onderstaande uitwerking is een aanvulling op de fysiotherapeutische behandeling: de fysiotherapeut (online of in de praktijk) geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen voor u van belang zijn.
Zie boven afbeelding voorzijde linker knie, in geel de menisci
In het kort
Bij een kijkoperatie gaat de orthopeed met een camera in het gewricht
Zo nodig wordt er een behandeling uitgevoerd: herstellen meniscusbesschadigingen
De fysiotherapeut kan na de kijkoperatie uitleg, adviezen en oefeningen geven
In een knie zitten twee ringen van kraakbeen: de menisci. Eén meniscus zit aan de binnenzijde (binnenmeniscus) en één aan de buitenzijde (buitenmeniscus).
Zie google afbeeldingen: meniscusletsel. Neem met de fysiotherapeut door welke afbeeldingen voor u relevant zijn.
De meniscus kan op verschillende manieren scheuren: een dwarse scheur, flapscheur, vissenbekscheur of in zijn geheel losscheuren en omklappen
Bij een meniscusscheur wordt meestal alleen het gescheurde deel van de meniscus verwijderd, het onbeschadigde deel blijft op zijn plaats. Dit is beter voor het gewricht omdat verwijdering van de gehele meniscus tot slijtage van de knie kan leiden. Ook losse stukjes kraakbeen en bot kunnen worden verwijderd.
Voor de periode voor de operatie, zie het onderwerp 'meniscusletsel' op deze site. Zie ook aanvullende informatie 2.3: fysiotherapie niet slechter dan operatie bij meniscusscheur.
Als er sprake is van kraakbeenschade en kraakbeen behandeling tijdens operatie, zie het onderwerp'kijkoperatie kraakbeenherstel'
In sommige situaties wordt de meniscus gehecht. Dit heeft gevolgen voor de nabehandeling. De revalidatie hierna bestaat uit 6 weken aantippend belasten met krukken, een maximale buiging van 90 graden en langdurig vermijden van contactsporten
De menisci hebben een belangrijke functie bij het dragen van het gewicht op het onderbeen en als stootkussen bij alle bewegingen
Het herstel na een kijkoperatie hangt af van de complexiteit van de operatie:
De hoeveelheid van de meniscus die is weggehaald
De plaats waar meniscusweefsel is weggehaald
De algemene conditie van de knie (was er al langer sprake van klachten door bijvoorbeeld artrose of eerdere operatie aan de knie?).
Of er naast meniscusweefsel weghalen nog andere aspecten meegenomen zijn zoals weghalen slijtage weefsel of behandelen kraakbeenschade.
Het kan zes tot twaalf maanden duren tot de klachten ook bij maximale belasting (sporten) of bij maximaal buigen en strekken weg zijn. (Dit is afhankelijk van de operatie en de voorgeschiedenis).
Na een meniscus kijkoperatie is er meer kans op artrose in de knie. Een en ander is afhankelijk van de uitgebreidheid van de kijkoperatie (hoeveel weefsel is verwijderd, complicaties en dergelijke.)
Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is
Fysiotherapeut
De eigen fysiotherapeut geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen zinvol zijn, zie verder. Meestal zijn 4 - 6 behandelingen voldoende. Tijd is de belangrijkste factor bij herstel na de operatie. Fysiotherapie is van belang om de voorwaarden van het natuurlijke herstel te optimaliseren.
Eerste behandeling: uitleg klachtenbeeld, informatie over behandelplan en eerste adviezen oefeningen
Tweede behandeling: Oefeningen en adviezen doornemen (e.v.t een opname hiervan maken die thuis bekeken kan worden)
Derde behandeling: Oefeningen doornemen en kijken of ze goed uitgevoerd worden
Vierde behandeling: Enige tijd na behandeling 3: evalueren stand van zaken.
Zo nodig nog 2 (of meer) behandelingen plannen. E.e.a is afhankelijk van uitgebreidheid van de klacht, het herstel, het oppakken van adviezen /oefeningen en van de eventueel aanwezige 'bewegingsangst'
Huisarts:
Medicatie, pijndemper
Specialist, orthopeed, als klachten aanhouden, regelmatig terugkomen, erger worden ondanks adviezen en oefeningen
Zie bovenafbeelding kijkoperatie
Onderzoek: MRI. Zie ook startpuntradiologie.nl: knie
Operatie.
Kliniek Via San: video, wel of geen kijkoperatie bij een meniscusblessure
Neem met de fysiotherapeut door welke hulpverleners een aanvulling kunnen zijn op de behandeling
Algemeen
Volg protocol specialist
Bij veel pijn gebruik loophulpmiddel en/of kniebandage gebruiken, zie onderwerp 'hulpmiddelen' en kijk bij 'lopen' en 'ondersteuning'. Neem met de fysiotherapeut door welk loophulpmiddel en welke ondersteuning bij u nodig is. Zie filmpje en onderstaande afbeelding van website 'samenbeterthuis.nl. Zie bol.com: elleboogkrukken // rollator // looprekje
Neem als u thuis bent contact op met de orthopedisch chirurg wanneer uit de wond vocht of bloed gaat lekken; als de knie dik, rood of pijnlijk wordt; als u niet meer op het geopereerde been kunt staan terwijl het daarvoor wel
Losmaakoefeningen vaak en kort doen, zie verder bij oefeningen
Koude pakking (tien minuten, doekje tussen pakking en huid, twintig minuten tussen elke koudebehandeling). Zie 'hulpmiddelen' op deze site en kijk bij 'spieren'. Zie bol.com: hot/coldpack
Bij meniscushechting
6 weken met krukken aantippend lopen
Maximaal 90 graden buigen
Zonder meniscushechting
Lopen op geleide van de pijn en alleen als het nodig is elleboogkruk(ken gebruiken. Als u de elleboogkruk(ken) gebruikt, probeer dit dan na enkele dagen af te bouwen en probeer in huis in plaats van met twee elleboogkrukken met één elleboogkruk of zonder elleboogkruk te lopen.
Belangrijk is om gedurende 3 maanden na de operatie niet te knielen of te hurken om de meniscus te laten genezen
Binnen vier tot zes weken zijn werk, sport en hobby meestal weer mogelijk (een en ander is uiteraard afhankelijk van de zwaarte van werk, sport en de complexiteit van de operatie. Bespreek dit met uw orthopeed of fysiotherapeut)
Autorijden is meestal na drie tot vier weken weer mogelijk (bespreek dit met uw orthopeed)
Activiteiten en sporten
Bespreek samen met de fysiotherapeut welke sport/ activiteit voor u geschikt is:
Neem met de fysiotherapeut door welke adviezen voor u zinvol zijn
Punten die van belang zijn na een meniscusoperatie
Volg altijd instructies van de eigen fysiotherapeut
Losmaakoefeningen bij pijn en stijfheid
Rek-, kracht- en stabiliteitsoefeningen opbouwen op geleide van de pijn. Maak zo nodig gebruik van hulpmiddelen, zie bol.com: Oefenmat // gewicht om enkel//elastische banden
Voor mogelijk basis oefenprogramma bij deze klacht zie onder, en zie video waar de meeste van de onderstaande oefeningen in voorkomen.
De video's van onderstaande oefeningen komen van de website 'rehab my patient', 'sportzorg' en 'kniecare'.
Losmaakoefeningen voor beenspieren en knie gewricht, uitvoeren in buiklig of ruglig of zit of stand
Sport/ werk specifiek oefenprogramma maken: opbouwen in snelheid bewegingen en in zwaarte.
Eventueel oefenprogramma van fysiotherapeut ondersteunen met enkele keren in de week trainen (bijvoorbeeld in een fitnesscentrum of joggen)
Juiste techniek sport die gedaan wordt of werk (bijvoorbeeld tiltechniek) doornemen met de sporttrainer of fysiotherapeut. De techniek moet erop gericht zijn in eerste instantie de uiterste grens van de belastbaarheid te vermijden. In sommige gevallen kan dit ten koste gaan van de geleverde prestatie
Mogelijk opbouw
Het ‘droog’ trainen van activiteit: eerst voorzichtig in ‘slow motion’ en later, als het goed gaat, sneller. De uitvoering mag geen pijn doen.
Uiteindelijk meer sport-/ werkspecifiek trainen. Men mag daarbij pas voluit gaan als men zonder enig probleem een tijdje rustig de betreffende activiteit/beweging kan doen. Heel geleidelijk de belasting op te voeren
De fysiotherapeut kan (als zowel de fysiotherapeut en de patiënt er achter staan!) een opname maken van de oefeningen die voor u van belang zijn (met telefoon van fysiotherapeut en mailen of met telefoon/ ipad van patiënt), zodat u thuis dit terug kan zien)
Als het mogelijk is functioneel oefenen/trainen ( = traplopen, opstaan en gaan zitten, wandelen, hometrainer, tuinieren, fietsen, stofzuigen
De fysiotherapeut maakt een oefenprogramma van de oefeningen die voor u geschikt zijn
Websites
Nederlandse Orthopaedische Verenigng (NiOV), zorg voor beweging: knie, klik op 'kijkoperatie' of op meniscus
KNGF (beroepsvereniging fysiotherapie) richtlijn “menisectomie”. Relevante punten uit de richtlijn zijn
Wees terughoudend met elektrotherapie, eventueel toepassen bij veel pijn en bij patiënt die niet veel kan
Massage is niet van toegevoegde waarde
Na een menisectomie is er meer kans op artrose
NtvG:
Artroscopische meniscectomie, zinvol boven de 45 jaar? (2013). Met de recent verschenen publicaties lijkt een voorlopig antwoord gegeven op de vraag in de titel van dit artikel. Hoewel onderzoek met de hoogste bewijskracht – gerandomiseerde gecontroleerde klinische studies – de meerwaarde van artroscopische meniscusoperaties onvoldoende heeft onderbouwd,5,6 vinden deze operaties toch nog plaats. De cijfers van het CBS over de aantallen meniscusoperaties staan in schril contrast met het advies om terughoudend te zijn met opereren. Hoe is dat mogelijk? Allereerst wordt er in de financiering van zorg geen onderscheid gemaakt tussen de financiering van geëvalueerde en niet-geëvalueerde zorg.9 Een tweede oorzaak is de attitude van orthopedisch chirurgen. Een recent Europees onderzoek onder 170 ervaren orthopedisch chirurgen – die meer dan 100 scopieën per jaar verrichten – liet zien dat de resultaten van artroscopische partiële meniscectomie bij artrose door 75% van de chirurgen als goed, zeer goed of excellent werden beschouwd.10 Een logisch gevolg is dat deze operaties op grote schaal worden uitgevoerd, zolang de financiering het toestaat. Zolang orthopedisch chirurgen niet overtuigd lijken van het bewijs dat conservatieve behandeling net zo effectief is, de beroepsvereniging geen harde uitspraken doet en de financiering van zorg niet verandert, zullen deze operaties voorlopig onveranderd uitgevoerd worden.
Operatie voor degeneratief meniscusletsel verder in diskrediet (2014). Volgens een Finse studie in NEJM is het kijkoperatief verwijderen van een deel van de meniscus bij patiënten met degeneratieve letsels niet zinvol (2013;369:2515-24). Of orthopeden daadwerkelijk vaker van de veel uitgevoerde operatie zullen afzien is nog niet duidelijk.
Fysiotherapie niet slechter dan operatie bij meniscusscheur? (2018). De afgelopen jaren zijn er diverse studies gepubliceerd die de meerwaarde van APM ten opzichte van “sham”-operatie of fysiotherapie bij degeneratieve meniscusafwijkingen zonder slotklachten op zijn minst in twijfel trekken. Ook deze grote Nederlandse studie toont aan dat een oefentherapeutisch programma met kracht- en coördinatieoefeningen een goed alternatief blijkt voor een grote groep patiënten met degeneratieve meniscusafwijkingen. Door het zelf uitvoeren van oefeningen – en zeer waarschijnlijk ook door minder kniebelastende sport- en beweegactiviteiten te gaan doen – krijgen deze patiënten weer beter de regie over hun eigen gezondheid. Gelet op dit artikel zal de huisarts meer aansturen op een verwijzing naar de fysiotherapeut. Hij kan de patiënt voorlichten over het feit dat de snelheid en mate van herstel niet uitmaken. Helemaal optimaal lijkt het niet meer te worden, want een beetje pijn en een beetje functiebeperking blijft, ook na 2 jaar. Patiënten ouder dan 45 jaar met kniepijn en een aangetoonde meniscusscheur zonder slotklachten moeten dus eerst naar de fysiotherapeut. De vraag is of de meerwaarde van fysiotherapie hiermee is aangetoond, of dat we gewoon kijken naar het natuurlijk beloop van een (degeneratieve) meniscusscheur.
Boek: Onderzoek en behandeling van de knie, H3 (Perifeer mediaal meniscusletsel en mediaal bandletsel) en 3a (Addendum meniscuslaesies), Koos van Nugtere
De risico’s van een artroscopische meniscectomie zijn klein, maar niet verwaarloosbaar, vinden Simon Abram en collega’s van de University of Oxford. Voor iedere 1500 kijkoperaties die niet worden uitgevoerd, worden 1 longembolie en 2 knie-infecties voorkomen. Aangezien het klinische nut van de meniscusoperatie betwist wordt, is het extra belangrijk om bij deze complicaties stil te staan
