Onderstaande uitwerking is een aanvulling op de fysiotherapeutische behandeling: de fysiotherapeut (online of in de praktijk) geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen voor u van belang zijn.
Zie boven afbeelding voorzijde linker knie, in groen binnenste knieband
Verbind het onderbeen met het bovenbeen (zie boven tekening)
Stabiliseert het kniegewricht
Voorkomt X stand knie
Letsel binnste knieband treedt vaak op in combinatie met letsels aan kraakbeen in knie, meniscus of andere banden in knie
Er kan sprake zijn van een oprekking of gedeeltelijke inscheuring
Kan ontstaan door trauma: b.v trap tegen binnenzijde onderbeen of bij verdraaiing knie
Er kan sprake zijn van pijn, zwelling en instabiliteit
Advies bij vermoedelijk letsel: binnen 1-2 weken via huisarts naar orthopeed
Herstel duurt van enige maanden tot langer dan 1 jaar.
De fysiotherapeut geeft door uitleg, adviezen en oefeningen ondersteuning aan herstel
Andere benaming:mediaal kniebandletsel
Anatomie
In het kniegewricht komen twee botten (bovenbeen en onderbeen) bij elkaar. Tussen deze 2 botten zitten twee halve ringen van kraakbeen: de menisci. Om de uiteinden van de botten ligt het gewrichtskraakbeen en rond het gewricht zit gewrichtskapsel met daarbinnen gewrichtsvocht. Langs het kniegewricht lopen bandjes en pezen van spieren. Binnen in het gewricht lopen de kruisbanden. De binnenste knieband bevind zich aan de binnenzijde van de knie en verbind de zijkant van het bot van het bovenbeen met de zijkant van het bot van het onderbeen.
Functie van binnenste knie gewrichtsband
Voorkomen dat de knie in een X stand komt te staan
Binnenste knie band kan verrekken, inscheuren of afscheuren (gebeurd zelden). Indeling in ernst van het letsel
Graad 1: Geen instabiliteit aantoonbaar bij op rek brengen binnenste knieband, beperking en pijn van de maximale buig- of strekbeweging, verstoord looppatroon
Graad 2: Instabiliteit en pijn bij op rek brengen binnenste knieband bij knie in 20-30°
Graad 3: Instabiliteit zonder eindweerstand en pijn bij op rek brengen binnenste knieband, speling bij volledige kniestrekking
Advies is om bij verdenking binnenste kniebandletsel binnen 1 weken (!!) een afspraak te hebben bij de orthopeed (via huisarts). Zie aanvullende informatie 2.9
De binnenste knieband kan in combinatie met een meniscus (meestal buitenste) en/of een kruisband en/of kraakbeen beschadigd raken. Zie ook het onderwerp 'trauma knie' op deze site
Herstel van een knieband letsel duurt van enige maanden tot langer dan 1 jaar. Eea is afhankelijk van de situatue van de knie voor de blessure (was er sprake van slijtage?), de ernst van de blessure en of andere structuren (meniscus, kraakbeen, kapsel) erbij betrokken zijn.
Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u van belang is
Trauma waarbij er draaiing van de knie naar binnen plaatsvindt
Klap/ trap tegen binnenzijde onderbeen of tegen de buitenzijde van de knie
Neem de oorzaak van uw klachten met de fysiotherapeut door
Pijn
Bij belasten
Bij druk op aanhechting (boven kniespleet: aanhechting band) binnenste knieband
Bij hurken
Bij op rek brengen band: rug lig en been in ’X been’ richting brengen
In nacht:
Beenspieren ontspannen waardoor de stabiliteit van de knie volledig is aangewezen op de banden (bijvoorbeeld in zijlig op niet aangedane zijde: been kan naar beneden uithangen waardoor trek op aangedane band ontstaat)
Zijlig; als de knieën op elkaar liggen geeft dit mechanische druk op de plaats van het letsel
Zwelling binnenzijde knie
Instabiliteit / een gevoel van 'erdoorheen zakken' (bv bij trap af lopen)
Volledig buigen en/ of strekken is niet mogelijk
Neem de verschijnselen die bij u aanwezig zijn met de fysiotherapeut door
Fysiotherapeut
De eigen fysiotherapeut geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen zinvol zijn, zie verder.
Doorverwijzen: fysiotherapie / orthopeed als klachten aanwezig blijven ondanks de adviezen en oefeningen
Beleid verschilt tav een kruisbandletsel
Richtlijn huisartsen (NHG): Een afwachtend beleid bij een vermoedelijk bandletsel is het beste in de eerste weken na de blessure (zie aanvullende informatie 1.1 en 2.8)
Richtlijn fysiotherapie (KNGF): Binnen 1 week naar huisarts bij een vermoedelijk bandletsel en via huisarts naar orthopeed (zie aanvullende informatie 2.9)
Specialist, orthopeed, voor
Onderzoek: MRI, artrogram of kijkoperatie, , zie ook startpuntradiologie.nl: knie
Gewrichtsondersteuning: Brace bij graad 2 en 3
Operatie: eventueel bij chronische klachten tgv bandletsel. Zie aanvullende informatie 2.1
Binnen 2 weken moet gestart worden met deze richtlijn!
Aangemeten brace door orthopeed, met 'full range of motion' die 24 uur per dag gedragen wordt (dus ook niet af ivm douchen!) gedurende 6 weken. Ipv een brace kan ook gekozen worden voor gips.
Lopen met 2 elleboogkrukken
Lopen op geleide pijn
Na 6 weken langzaam weer opbouwen belasting
Bij ernstig letsel en veel pijn: Gebruik loophulpmiddel en/of knie brace. Zie onderwerp'hulpmiddelen' op deze site, kijk bij 'lopen' en 'ondersteuning'. Zo nodig (of tijdelijk) loophulpmiddel gebruiken. Zie het onderwerp 'hulpmiddelen' op deze site, kijk bij loophulpmiddellen. Neem met de fysiotherapeut door welk loophulpmiddel voor u geschikt is. Zie filmpje en onderstaande afbeelding van website 'samenbeterthuis.nl. Zie bol.com: elleboogkrukken // rollator // looprekje
Maak bij het traplopen een aansluitpas
Voorkom lang staan
Zo mogelijk slapen op rug: zij lig geeft of druk, of trekpijn (aangedane been boven).
Voorkom over strekking in de knie bij staan en lopen
Bij het in en uit de auto stappen over de zitting draaien en met handen steun zoeken
Losmaakoefeningen vaak en kort doen, zie verder bij oefeningen
Koude pakking (tien minuten, doekje tussen pakking en huid, twintig minuten tussen elke koudebehandeling). Zie 'hulpmiddelen' op deze site en kijk bij 'spieren'. Zie bol.com: hot/coldpack
Warmtepakking op spieren bovenbeen. Zie bol.com: hot/coldpack
Als pijn minder wordt
Wandelen, eerst met krukken en daarna zonder
Fietsen of hometrainer: als 100 graden buiging mogelijk is
Zwemmen. Geen schoolslag ivm trek op binnenste band
Bij gips of spalk of brace
Graad 1: 1 week bovenbeengipsspalk en daarna belasting opbouwen op geleide van de pijn.
Graad 2 en 3: 1 week bovenbeengipsspalk gevolgd door 3 weken brace en daarna belasting opbouwen op geleide van de pijn.
Bij operatie (zelden nodig)
1 week bovenbeen gipsspalk gevolgd door 3 weken brace en daarna belasting opbouwen op geleide van de pijn.
In periode gebruik brace: De knie niet overstrekken (een maximale strekking van 0 graden is toegestaan) en niet verder buigen dan 90 graden. Als deze hoeken overschreden worden komt er rek op de band! Het is belangrijk dat de band tot rust komt en er geen stress op de binnenste knieband komt.
Bewegen, werken, sporten
Niet met medicatie sporten of zwaar werk doen
Als de eigen sport niet meer uitgeoefend kan worden, zoek dan naar alternatieven. Bespreek samen met de fysiotherapeut welke sport/ activiteit voor u geschikt is:
Trainen in het water is zinvol omdat de spieren versterkt worden, zonder dat kniegewrichten te zwaar belast wordt. Zie ook video's op website 'physiotec', aquatherapie.
Oefenen op geleide van de pijn. Eventuele pijn bespreken met de fysiotherapeut.
Aandachtspunten bij het oefenen de eerste 6 weken:
Been niet naar binnen bewegen: geeft trek band binnenzijde knie
Voorkom overstrekking in de knie tijdens het oefenen
Knie niet geforceerd buigen
Krachttraining door veel herhalingen en een lage belasting
Gesloten-ketenoefeningen (van 0°-60°buiging) zijn veiliger en effectiever. Voorbeelden gesloten ketenoefeningen zijn de ‘leg press’, de ‘squat’ en de ‘step-up’
Voortgang evalueren dmv zgn 'stoplichten'. Naar volgende fase in revalidatie bij voldoen aan specifieke criteria (bepaald de fysiotherapeut!): vocht in knie, beweeglijkheid knie, pijn, controle quadriceps, looppatroon. Zie ook aanvullende informatie: 2.13
Losmaakoefeningen bij pijn en stijfheid
Krachtoefeningen bovenbeenspieren (dus ook de niet aangedane zijde!), de romp (core stability)
Stabiliteitsoefeningen (balans en coordinatie)
Kracht- en uithoudingsvermogen: Hometrainer, crosstrainer, looptraining
Als het mogelijk is functioneel oefenen/trainen ( = traplopen, opstaan en gaan zitten, wandelen, hometrainer, tuinieren, fietsen, stofzuigen
Sportspecifieke oefeningen
De fysiotherapeut kan (als zowel de fysiotherapeut en de patiënt er achter staan!) een opname maken van de oefeningen die voor u van belang zijn (met telefoon van fysiotherapeut en mailen of met telefoon/ ipad van patiënt), zodat u thuis dit terug kan zien)
Video's van onderstaande oefeningen komen van de website 'rehab my patient' en de website 'sportzorg' tenzij anders vermeld
Voor mogelijk basis oefenprogramma bij deze klacht zie onder
Losmaakoefeningen voor beenspieren en knie gewricht, uitvoeren in buiklig of ruglig of zit of stand
Stand, springen naar verschillende richtingen en op aangedane been neerkomen: naar links en terug, naar rechts en terug, schuin naar links en terug, schuin naar rechts en terug, naar voren en terug
Kracht & uithoudingsvermogen
Fietsen op hometrainer / lopen op loopband / lopen met elleboogkrukken/ crosstrainen / fietsen / wandelen / hardlopen
Het ‘droog’ trainen van activiteit: eerst voorzichtig in ‘slow motion’ en later, als het goed gaat, sneller. De uitvoering mag geen pijn doen.
Uiteindelijk meer sport-/ werkspecifiek trainen. Men mag daarbij pas voluit gaan als men zonder enig probleem een tijdje rustig de betreffende activiteit/beweging kan doen. Heel geleidelijk de belasting op te voeren
Sport/werk specifiek trainen
Sport/ werk specifiek oefenprogramma maken: opbouwen in snelheid bewegingen en in zwaarte.
Eventueel oefenprogramma van fysiotherapeut ondersteunen met enkele keren in de week trainen (bijvoorbeeld in een fitnesscentrum of joggen)
Juiste techniek sport die gedaan wordt of werk (bijvoorbeeld tiltechniek) doornemen met de sporttrainer of fysiotherapeut. De techniek moet erop gericht zijn in eerste instantie de uiterste grens van de belastbaarheid te vermijden. In sommige gevallen kan dit ten koste gaan van de geleverde prestatie
Voor mogelijk trainingsschema bij deze klacht, zie het onderwerp 'trainen' op deze site. Neem met de fysiotherapeut door welke training bij uw klacht aansluit
De fysiotherapeut maakt een oefenprogramma van de oefeningen die voor u geschikt zijn
Voor het beleid zijn het klachtenbeloop en de functiebeperkingen van de knie van grotere waarde dan bevindingen van lichamelijk onderzoek.
De meerwaarde van door de huisarts aangevraagd MRI-onderzoek is niet aangetoond.
Indicaties voor directe verwijzing zijn: een vermoedelijke kniefractuur, een slotstand en een patellaluxatie met ernstige klachten.
Leg uit dat bij een (vermoedelijk) kruisband-, meniscus-, of collateralebandletsel de klachten in de meeste gevallen in de loop van drie maanden kunnen verminderen of verdwijnen.
Er is, met uitzondering van een slotstand, in de acute fase bij bovengenoemde letsels geen indicatie voor een verwijzing naar een orthopedisch chirurg omdat dit het beleid in de eerste weken niet beïnvloedt.
Adviseer bij veel pijn rust en laat de patiënt in de eerste dagen, afhankelijk van de ernst van de klachten bij het lopen, elleboogskrukken gebruiken.
De knie mag, zodra de pijn dat toelaat, worden belast en worden gestrekt en gebogen. Adviseer de belasting op te voeren (bijvoorbeeld door te fietsen of te wandelen) als de pijn en zwelling zijn afgenomen.
Adviseer ter voorkoming van spieratrofie de musculus quadriceps regelmatig aan te spannen. Als voorbeeld van een quadricepsoefening kan de huisarts de volgende instructie geven: houd in zittende houding het been gedurende tien seconden gestrekt boven de grond. Herhaal dit tien maal achter elkaar met pauzes van tien seconden en doe deze oefening drie tot vier maal per dag.27)
Adviseer bij een distorsie, contusie of (gereponeerde) patellaluxatie (zonder vermoeden van intra-articulair letsel) de knie op geleide van de pijn zo normaal mogelijk te gaan belasten.
De werkgroep adviseert om bij patienten met acuut knieletsel diagnostische en evaluatieve klinimetrie uit te voeren zoals in tabel 4 (en bijbehorende noten) staat beschreven. De werkgroep is van mening dat diagnostische tests altijd kunnen worden uitgevoerd tijdens het eerste patiëntcontact, ondanks verminderde betrouwbaarheid gedurende de eerste dagen na het trauma. Uitgestelde diagnostiek of hertesten na afname van zwelling en pijn is noodzakelijk om de conclusie en de daaraan verbonden consequenties te verifiëren, dan wel bij te stellen (Henry et al., 1991; Rossi et al., 2011).
Vermoeden van VKB-letsel: De werkgroep is van mening dat het, bij een vermoeden van VKB-letsel, noodzakelijk is om de patiënt na het acute letsel door te verwijzen naar de huisarts voor mogelijke doorverwijzing naar de tweede lijn om deze diagnose te bevestigen, waarbij tegelijkertijd een fysiotherapeutische behandeling gestart kan worden. Bij blijvende functionele instabiliteit ondanks de fysiotherapeutische behandeling, dient de patiënt doorverwezen te worden naar de huisarts voor mogelijk operatief ingrijpen.
Letsel van het LCL en/of PLC (postero laterale complex)(graad B, C en D): De werkgroep is van mening dat het bij letsel van het LCL en/of PLC (graad B, C en D) noodzakelijk is om de patiënt binnen één week na het acute letsel te verwijzen naar de huisarts voor mogelijke doorverwijzing voor gipsbehandeling of strekbrace.
Letsel van het sMCL en/of het PMC (postero nediale complex) (graad B, C en D): De werkgroep is van mening dat het bij letsel van het sMCL en/of het PMC (graad B, C en D) noodzakelijk is de patiënt binnen één week na het acute knieletsel te verwijzen naar de huisarts voor mogelijke doorverwijzing voor het aanmeten van een brace.
Letsel van het LCL (laterale coll. band) en/of PLC (postero laterale complex) (graad B, C en D): De werkgroep is van mening dat het bij letsel van het sMCL en/of het PMC (graad B, C en D) noodzakelijk is de patiënt binnen één week na het acute knieletsel te verwijzen naar de huisarts voor mogelijke doorverwijzing voor het aanmeten van een brace.
Meniscusletsel: De werkgroep is van mening dat bij een meniscusletsel oefentherapie de behandeling van eerste keuze is. Bij onvoldoende resultaat van de fysiotherapeutische behandeling dient de patiënt verwezen te worden naar de huisarts voor mogelijke doorverwijzing voor operatief ingrijpen.
Kraakbeenletsel: De werkgroep is van mening dat een kraakbeenletsel zeer moeilijk te diagnosticeren is; vaak lijkt de aandoening op een meniscusletsel. Bij een verdenking op kraakbeenletsel is oefentherapie de behandeling van eerste keuze. Bij onvoldoende resultaat van de fysiotherapeutische behandeling dient de patiënt verwezen te worden naar de huisarts voor mogelijke doorverwijzing voor operatief ingrijpen.
Functionele prestatie van de onderste extremiteit kan worden vastgelegd middels verschillende testen (o.a. figure-of-8-hoptest, sidehoptest, single-leg triple hoptest), waarbij de single-leg triple hoptest (SLTH) het meest bruikbare instrument is
In onze sportkliniek zagen wij een 22-jarige man 3 dagen na een voetbaltrauma. Toen hij de bal met zijn rechter been wilde schieten werd de bal geblokkeerd, waarna hij kortstondig veel pijn had aan de binnenzijde van de rechter knie en een instabiel gevoel. Bij lichamelijk onderzoek had hij een vrijwel ongestoord looppatroon en was er nauwelijks hydrops van de knie. Bij valgusstress van de rechter knie was er bij 20° flexie sprake van instabiliteit graad 3 van het oppervlakkige mediale collaterale ligament (sMCL), zonder weerstand of rekpijn; bij 0° flexie was de posteromediale hoek stabiel. Op de MRI-scan zagen we een tibiale totaalruptuur van het sMCL met retractie tot over de pes anserinus (figuur). We verrichtten een reconstructie van het sMCL. Patiënt herstelde postoperatief goed en kon na 5 maanden het voetballen hervatten. In de acute fase kunnen bij een totaalruptuur de collaterale banden vrijwel altijd betrouwbaar worden getest, in tegenstelling tot de kruisbanden. Bij verdenking op een totaalruptuur van het sMCL dient het type letsel geobjectiveerd te worden met MRI. De witte raaf is de tibiale ruptuur van het sMCL. Dit is vaak een indicatie voor operatie, die de beste resultaten geeft wanneer ze binnen 2 weken na het trauma wordt uitgevoerd.
