Onderstaande uitwerking is een aanvulling op de fysiotherapeutische behandeling: de fysiotherapeut (online of in de praktijk) geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen voor u van belang zijn.
Zie boven afbeelding voorzijde rechter schoudergordel, met in geel een schouderprothese
In het kort
Andere benaming: Nieuwe schouder of Totale Schouder Prothese
De schoudergordel wordt gevormd door de bovenarm, het schouderblad en het sleutelbeen
Keuze voor een schouderprothese: bij ernstige artrose, bij een complexe botbreuk en als andere therapieën niet meer helpen
Meestal is er direct vermindering van de pijn na de operatie
Het duurt vaak meer dan een jaar voor de nieuwe schouder weer wat gewoon aanvoelt
Levensduur van een nieuwe schouder is 15 - 20 jaar (eea afhankelijk van belasting: werk/sport)
Na de ziekenhuisperiode is fysiotherapie van belang om u te begeleiden bij het herstel thuis
Andere benaming: nieuw schoudergewricht of nieuwe schouder of totale schouderprothese of kunstschouder
Anatomie
De schoudergordel wordt gevormd door de bovenarm (humerus), het schouderblad (scapula) en het sleutelbeen (clavicula). Deze botdelen vormen de volgende gewrichten: het schoudergewricht, het AC gewricht en het SC gewricht.
Het schoudergewricht is samengesteld uit de kop van de bovenarm (caput humerale), de kom van het schouderblad (cavitas glenoidale) en de kraakbeenring om de kom (labrum). Om de uiteinden van de botten zit kraakbeen en rond het gewricht zit het gewrichtskapsel. Binnen het kapsel zit gewrichtsvocht. Langs het schouder gewricht lopen banden, zenuwen en spieren (en pezen van spieren), met daartussen een slijmbeurs.
Zie google afbeeldingen: prothese schouder.Neem met de fysiotherapeut door welke afbeeldingen en video's voor u relevant zijn.
Zie video van website 'ortopedium': schouderprotheseen zie onder afbeelding uit video.
In de periode voor de operatie is er vaak sprake van gewrichtsklachten van de schouder (zie schouder gewrichtsklacht op deze site).
Er zijn globaal gezien twee verschillende typen schouderprothesen. De specialist geeft aan welke schouderprothese u heeft.
Kop lange steelprothese
Om in aanmerking te komen voor dit type prothese moeten de spieren en pezen rondom de kop in goede staat zijn.
Alleen kop vervangen
Kop en kom vervangen
Omgekeerde schouderprothese
Als de spieren rondom de schouder onherstelbaar versleten zijn
De schouderkop wordt vervangen door een kom met een steel. De schouderkom wordt kop door er een bol op te plaatsen. Door de speciale vorm van de prothese wordt het draaipunt van het gewricht naar binnen gebracht, waardoor met minder spieren toch een beweging ingezet kan worden. Hierdoor kunnen de niet versleten spieren gebruikt worden om de arm op te tillen. Het schoudergewricht wordt middels deze prothese omgedraaid.
Afhankelijk van de leeftijd, de kwaliteit van de spieren en pezen en de graad van slijtage, beslist de orthopedisch chirurg welke prothese het meest geschikt is.
Elk ziekenhuis heeft zijn eigen protocol bij een schouderprothese operatie. Het beste is om dit op te vragen bij uw orthopeed en de relevante zaken op het gebied van fysiotherapie zo nodig voor de operatie door te nemen met uw fysiotherapeut (of met de fysiotherapeut van het ziekenhuis)
De gewrichtsvervangende operatie is gericht op vermindering van de pijn. De beweeglijkheid van de schouder wordt niet altijd verbeterd, hoewel de arm uiteindelijk meestal wel tot schouderhoogte opgetild kan worden
Omdat er sneden in de huid worden gemaakt, kan een huidzenuw beschadigd raken. Dit geeft een doof gevoel in een gedeelte van de huid. Meestal verdwijnen deze klachten in de loop van de tijd vanzelf. Soms zijn ze echter blijvend
Rond het schoudergewricht ligt een complexe zenuwvlecht. Zenuwuitval met gevoelsstoornissen en krachtsverlies kunnen gebeuren en zijn meestal tijdelijk en herstelt, zij het na enkele maanden.
De gemiddelde tijd voor revalidatie is drie tot vier maanden.
Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is
Idicaties voor het uitvoeren van een schouderprothese zijn
Ernstige artrose , reuma & artrose
Complexe botbreuk
Neem met de fysiotherapeut door wat de indicatie voor u was
Welke verschijnselen kunnen optreden na de operatie
Eventuele bloeduitstortingen (blauwe plekken) bij de wond verdwijnen vanzelf (zakken vaak naar onderen: onderarm/ hand).
Pijn kan soms nog vier maanden na de operatie aanwezig zijn.
De eerste tijd na de operatie zal de schouder en het gebied rondom de wond dik en warm aanvoelen. Dit wordt geleidelijk minder.
Neem de verschijnselen die bij u aanwezig zijn met de fysiotherapeut door
Fysiotherapeut
De eigen fysiotherapeut geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen zinvol zijn, zie verder. Meestal zijn 8-12 behandelingen voldoende. Tijd is de belangrijkste factor bij herstel van de aangedane structuren. Fysiotherapie is van belang om de voorwaarden van het natuurlijke herstel te optimaliseren.
Eerste behandeling: diagnose stellen, uitleg klachtenbeeld, informatie over behandelplan en als er nog tijd is aantal adviezen oefeningen
Tweede behandeling: Oefeningen en adviezen doornemen (e.v.t een opname hiervan maken die thuis bekeken kan worden)
Behandeling 3: Oefeningen doornemen en kijken of ze goed uitgevoerd worden
Behandeling 4 enige tijd na behandeling 3: evalueren stand van zaken.
Zo nodig nog 4 - 8 (of meer, eea is afhankelijk van uitgebreidheid blessure, het herstel, het oppakken adviezen en oefeningen en de 'bewegingsangst') behandelingen plannen met periode tussen behandelingen.
Huisarts
Medicatie: pijndemping
Terugverwijzen
Specialist (orthopeed)
Onderzoek: rontgen. Zie ook startpuntradiologie.nl: schouder
Terugkom afspraken, volgen
Doorverwijzen: fysiotherapeut
Neem met de fysiotherapeut door welke hulpverleners een aanvulling kunnen zijn op de behandeling
Algemeen
Volg de richtlijn van de eigen specialist. Zie ook protocol op website 'schoudernetwerken Nederland': schouderprothese
In de volgende gevallen contact opnemen met de huisarts: Als de operatiewond gaat lekken, als de wond steeds dikker wordt, als de wond steeds meer pijn gaat doen, bij koorts hoger dan 38,5º Celsius, als de schouder steeds moeilijker beweegt en pijnlijker wordt bij het bewegen, als de arm dikker wordt met toenemende pijn.
Ivm wondgenezing en om het schouderkapsel 'rustig te houden', is het van belang dat de schouder rust krijgt de eerste 2 weken (en ook daarna nog) na de operatie.
Bij de 'kop-lange steel' wordt een belangrijke schouderpees losgehaald en daarna weer gehecht. Om deze pees weer goed te laten vastgroeien mag in de schouder niet bewogen worden gedurende zes weken na de operatie (ook geen pendel- of koffiemaal-bewegingen!). Bij een omgekeerde schouderprothese wordt tijdens de operatie geen pees losgehaald, en mag als de belastbaarheid van de schouder dit toelaat, al eerder geoefend worden.
Gebruik een mitella of sling, zie 'hulpmiddelen' op deze site en kijk bij 'ondersteuning/arm'. Overdag: De eerste 2 weken constant overdag en daarna in overleg afbouwen.
De meeste mensen zijn grotendeels pijnvrij na 6 tot 12 weken.
Tijdens slapen: Gedurende de eerste maand de mitella / sling ook in de nacht om houden. Zie bol.com: schouderbrace en mitella
Ontspannen / pijn dempen
Doe regelmatig losmaakoefeningen voor de nek, pols en hand. Beweeg de elleboog als de arm uit de sling is. Zie onder bij oefeningen
Massage nek-schouders. Zie 'oefeningen divers' en kijk bij massage/ schouder %2B bovenarm. Neem dit door met de eigen fysiotherapeut zodat die kan aangeven waneer u met de massage kan beginnen, welke technieken voor u zinvol zijn, met welke intensiteit u het kan doen en waar u op moet letten. Zie massage wat u zelf kan doen: video massage nek en schouder. Zie bol.com: massage apparaten ( foamrol ) // massageolie
Een ijspakking kan verlichting geven (tien minuten, doekje tussen pakking en huid, twintig minuten tussen elke koudebehandeling). Zie bol.com: hot/coldpack
Activiteiten dagelijks leven
Houd uw arm tegen het bovenlichaam tijdens het douchen, was de oksel door de bovenarm maximaal een vuistbreedte van het lichaam af te houden
Bij het aankleden eerst de geopereerde arm in de mouw steken en bij het uitkleden eerst de gezonde arm uit de mouw halen.
De eerstse 8 weken niet op de geopereerde schouder liggen. Slaap eventueel met een kussen onder de geopereerde arm.
Bij in en uit de stoel komen en uit bed komen, niet de arm gebruiken gedurende de eerste maand
Tot 6 weken na de operatie niets tillen wat zwaarder is dan een kopje thee.
Bij iets hoog pakken: gebruik een trap of kruk
Minimaal de eerste 6 weken na de operatie niet (brom)fietsen, autorijden, zwaar huishoudelijk werk doen en sporten. Pas op het moment dat geen sling meer nodig heeft is het veilig om zelfstandig auto te rijden.
Bewegen, werken, sporten en trainen
Wordt niet overmoedig, te vroeg en te veel bewegen kan blijvende schade veroorzaken
Werk, hobby of sport weer hervatten hangt af van het herstel en de mate waarin de schouder wordt belast tijdens deze activiteiten: overleggen met de fysiotherapeut.
Zwaar werk wordt afgeraden om de levensduur van de prothese (vooral de kom) niet in gevaar te brengen.
Sporten waarbij kracht gezet met uw armen (bijvoorbeeld tennis, badminton of handbal) wordt afgeraden. Contactsporten (voetbal, hocky...) mogen niet vanwege het risico op vallen.
Gedurende de eerste 6 weken mag de arm niet naar buiten gedraaid worden
Neem met de fysiotherapeut door welke activiteit/sport u het beste weer kan doen.
Rustig opbouwen van dagelijkse activiteiten is belangrijkste oefening (= functioneel oefenen/ trainen). Accent leggen op trekken (b.v deur openen, tas dragen), duwen (b.v hand in zitting bank duwen) en steunen (handen gebruiken bij opstaan stoel). Met fysiotherapeut dit doornemen en werksituaties doornemen: goede uitvoering).
Neem met de fysiotherapeut door welke adviezen voor u zinvol zijn
Punten die van belang zijn bij een schouderprothese operatie
Protocol specialist is bepalend in revalidatieprogramma!! Zie ook protocol op website 'schoudernetwerken Nederland': schouderprothese
Bij kop lange steelprothese is van belang
Naar buiten draaien arm in de eerste 7 weken tot neutraal (hand op buik tot recht naar voren met gebogen elleboog).
Naar binnen draaien arm tegen weerstand (hand recht naar voren met gebogen elleboog naar buik bewegen) mag niet in de eerste 7 weken
Houdingsgevoeloefeningen om een optimaal bewegingssamenspel tussen bovenarm (kop schoudergewricht) en schouderblad (kom schoudergewricht) te realiseren
Losmaakoefeningen: ontspannen spieren rond de schouder en het schoudergewricht. In eerste instantie kleine bewegingen en daarna bewegingsuitslag langzaam opbouwen op geleide van de pijn
Spierversterkende oefeningen en stabilisatie oefeningen van de spieren rond de schouder (zgn rotatorcuff) en schouderbladspieren: beginnen onder de 90 graden en daarna boven de 90 graden als het pijnvrij kan.
Voor mogelijk oefenprogramma bij deze klacht zie onder. Meeste video's komen van website ‘rehab my patient' tenzij anders vermeld
Houdingsgevoeloefeningen / onderstaande oefeningen uitvoeren in zit of stand
Schouderblad stabiliseren (schouderbladen aantrekken: naar elkaar toe en naar beneden) en arm verschillende richtingen op bewegen onder schouderhoogte.
Losmaakoefeningen / onderstaande oefeningen uitvoeren in lig of zit of stand / bij elke oefening eerst stabiliseren schouderblad
Sport/ werk specifiek oefenprogramma maken: opbouwen in snelheid bewegingen en in zwaarte.
Oefenprogramma van fysiotherapeut ondersteunen met enkele keren in de week trainen (bijvoorbeeld in een fitnesscentrum of joggen)
Juiste techniek sport die gedaan wordt of werk (bijvoorbeeld tiltechniek) doornemen met de sporttrainer of fysiotherapeut. De techniek moet erop gericht zijn in eerste instantie de uiterste grens van de belastbaarheid te vermijden. In sommige gevallen kan dit ten koste gaan van de geleverde prestatie
Mogelijk opbouw
Het ‘droog’ trainen van activiteit: eerst voorzichtig in ‘slow motion’ en later, als het goed gaat, sneller. De uitvoering mag geen pijn doen.
Uiteindelijk meer sportspecifiek (of werkspecifiek) trainen. Men mag daarbij pas voluit gaan als men zonder enig probleem een tijdje rustig de betreffende activiteit/beweging kan doen. Heel geleidelijk de belasting op te voeren
Voor extra oefeningen en algemene informatie bij oefeningen
De omgekeerde schouderprothese (2017). Symptomatische artrose van het schoudergewricht komt voor bij 2,5% van de personen onder de 50 jaar en stijgt tot 10% bij personen van 80 jaar. Bij ouderen is er vaak al langere tijd een scheur in de rotatorcuff waardoor artrose kan ontstaan: rotatorcuff-artropathie.1 Samen met comminutieve (gefragmenteerde) humeruskopfracturen, die vooral bij ouderen voorkomen, is dit steeds vaker een indicatie voor een omgekeerde schouderprothese.2,3 Deze klinische les geeft aan de hand van 2 patiënten een beeld van de mogelijkheden en beperkingen van deze prothese.
