Onderstaande uitwerking is een aanvulling op de fysiotherapeutische behandeling: de fysiotherapeut (online of in de praktijk) geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen voor u van belang zijn.
Zie boven afbeelding binnenzijde rechter voet, in rood peesblad en thv hak bij omcirceling het hielspoor
In het kort
Andere benaming: Hielspoor
Onder de voetzool bevind zich een peesblad (fascia plantaris) die loopt van de onderzijde van het hielbeen naar de onderkant van de tenen: zie boven tekening
Klachten kunnen o.a ontstaan door overbelasting (overgewicht, veel staan, beginnen met hardlopen) en verkorte kuitspier
De klacht kan op verschillende plekken in de peesplaat zitten: thv tenen, in het midden en bij de hiel
Bij langer bestaande klachten kan onder het hielbeen door druk en/of trek van het peesblad een kalkhaakje ontstaan (= hielspoor).
De meeste personen met een hielspoor hebben geen klachten hiervan.
Bij klachten aan de peesplaat onder de voet heeft een afwachtende beleid de voorkeur
Klachten gaan meestal vanzelf over binnen 1 jaar
Van geen enkele behandeling is positief wetenschappelijk bewijs aanwezig.
Andere benaming: fasciitis plantaris of hielspoor of irritatie aanhechting voetzoolpees thv de hak
Anatomie
Onder de voetzool bevind zich een peesblad (fascia plantaris) die loopt van de onderzijde van het hielbeen naar de onderkant van de tenen. Het peesblad is in zekere zin te beschouwen als een voortzetting van de achillespees.
De klacht kan op verschillende plekken in de peesplaat zitten
In het midden van de peesplaat
Net voor de aanhechting van het hielbeen
Bij de aanhechting aan het hielbeen
Bij langer bestaande klachten kan onder het hielbeen door druk en/of trek van het peesblad een kalkhaakje ontstaan (= hielspoor). De meeste personen met een hielspoor (61%) hebben geen klachten hiervan.
Bij klachten aan de peesplaat onder de voet heeft een afwachtende beleid de voorkeur (het is een ‘self – limiting disease’: gaat meestal vanzelf over in 1-2 jaar). Bij ongeveer 90 procent van de mensen verdwijnt de pijn binnen drie tot zes maanden, en bij de mensen die na zes maanden nog pijnklachten hebben wordt de pijn geleidelijk minder.
Van geen enkele behandeling is positief wetenschappelijk bewijs aanwezig.
Voor uitgebreide en algemene informatie tav een peesklacht, zie het onderwerp 'spierpeesklacht' op deze site
Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is
Neem de verschijnselen die bij u aanwezig zijn met de fysiotherapeut door
Fysiotherapeut
Als aanvullende behandeling kunnen in de acute fase overwogen worden: NSAID medicatie, locale injecties, taping, shockwave. Er is echter kwalitatief goed onderzoek nodig om de effectiviteit van deze therapeutische interventies te onderbouwen.
De eigen fysiotherapeut geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen zinvol zijn, zie verder. Meestal zijn 2 - 4 behandelingen voldoende. Tijd is de belangrijkste factor bij herstel. Fysiotherapie is van belang om de voorwaarden van het natuurlijke herstel te optimaliseren.
Eerste behandeling: uitleg klachtenbeeld, informatie over behandelplan en eerste adviezen oefeningen
Tweede behandeling: Oefeningen en adviezen doornemen (e.v.t een opname hiervan maken die thuis bekeken kan worden)
Zo nodig nog 2 (of meer) behandelingen plannen. E.e.a is afhankelijk van uitgebreidheid van de klacht, het herstel, het oppakken van adviezen /oefeningen en van de eventueel aanwezige 'bewegingsangst'
Medicatie: NSAID is zinvol om te geven (zie aanvullende informatie: 2.1.10)
Doorverwijzen: onderzoek / fysiotherapeut / specialist als de klachten aanwezig blijven, erger worden
Podotherapeut: voor inlegzooltjes/ schoenadvies / schoenaanpassing / therapiezooltjes (meningen verschillen of het zinvol is: zie aanvullende informatie: 2.1.9 en 2.3). Zie info video van het 'voetencentrum Wender'.
Diëtist: hulp bij afvallen
Specialist/ orthopeed:
Onderzoek: echo / röntgen (hielspoor)/ MRI. Alleen als de klachten lang aanhouden of regelmatig terugkomen zou er een foto gemaakt kunnen worden. Met de informatie die eruit komt doe je echter vaak weinig
Immobiliseren: nachtspalk kan effectief zijn bij chronische klachten, zie aanvullende informatie: 2.1.8
Injectie: op korte termijn effect, maar niet op lange termijn (klachten komen terug), zie aanvullende informatie: 2.1.11 en 2.9. Uit onderzoek komt dat er geen sprake lijkt te zijn van een ontsteking!
Operatie weghalen hielspoor: geen garantie voor verbetering! Hielspoor op zich geeft namelijk meestal geen klachten. Zie 'Voet- en enkelchirurgie': hielspoor
Neem met de fysiotherapeut door welke hulpverleners een aanvulling kunnen zijn op de behandeling
Relatieve rust: stoppen met activiteit (bijvoorbeeld veel lopen, hardlopen, steps) die overbelasting veroorzaakt. Eventueel meer fietsen
Gebruik bij veel pijn tijdens (lange stukken) lopen een loophulpmiddel: zie onderwerp 'hulpmiddelen' op deze site, kijk bij 'lopen'. Neem met de fysiotherapeut door welk loophulpmiddel voor u geschikt is. Zie filmpje van website 'samenbeterthuis.nl. Zie bol.com: elleboogkrukken // rollator // looprekje
Afvallen bij overgewicht
Ontspannen / pijnverminderen door
Ijspakking onder de voet (tien minuten, doekje tussen pakking en huid, twintig minuten tussen elke koudebehandeling) of leg klein waterflesje in vriezer en gebruik het daarna voor onder de voet: rollen. Zie bol.com: hot/coldpack
Bij veel klachten eventueel gebruik maken van een nachtspalk voor de voet om het peesblad in de nacht rust te geven (op advies orthopeed) (zie aanvullende informatie: 2.8). Zie bol.com: nachtspalk
Inlegzool (bijvoorbeeld van hakkenbar) die gewicht goed verdeelt over voet. Zie bol.com: inlegzooltjes gel
Schoenen met schokdemping (bijvoorbeeld hardloopschoenen: kunnen de druk bij iedere stap verminderen) en/of met een goed voetbed. Zie bol.com: Hardloopschoenen
Schoen met een stijve zool en waarvan zowel de hak als het neusgedeelte van de schoen wat meer omhoog staat
Zie filmpje op de website 'de thuisarts.nl' over goed schoeisel
Sporten/ bewegen
Neem uw looppatroon door met uw fysiotherapeut
Grotere afstanden beter afleggen met fiets dan door te lopen
Blijf bewegen maar neem rust als u weer pijn krijgt. Doorgaan bij pijn vertraagt het herstel.
Zorg bij sporten dat u minder zwaar traint en bouw de training geleidelijk op om te voorkomen dat de pijn verergert.
Vermijd harde ondergrond, snel van start gaan (zonder de spieren eerst op te warmen en op te rekken), snelle sprints, en krachtig afzetten (springen) als u merkt dat dat pijn doet.
Als u tijdens het sporten klachten houdt, kies dan tijdelijk voor zwemmen of fietsen om uw voet minder te belasten
Neem met de fysiotherapeut door welke adviezen voor u zinvol zijn
Punten die van belang zijn bij deze klacht (zie aanvullende informatie: 2.1 en 2.4)
Losmaakoefeningen bij pijn en stijfheid
Rekoefeningen voor kuitspieren en voor het peesblad van de voet. Duur rek voor u (meestal 5-10 sec.) bespreken met de fysiotherapeut
Krachtoefeningen
Excentrische oefeningen zijn van belang bij peesklachten
Krachtoefeningen van bilspieren, bovenbeenspieren en tibialis posterior als sprake is van platvoeten (zie 'platvoeten' op deze site)
Lopen op tenen: heeft ontspannend effect op peesblad onder voet
Onderstaande video's zijn van website 'rehab my patient' en de website 'sportzorg', tenzij anders vermeld.
Losmaakoefeningen, ruglig of langzit of zit of stand.
Het is aannemelijk dat stretching van de fascia plantaris en de kuitmusculatuur effectief is bij de behandeling van fasciopathia plantaris
Het is aannemelijk dat taping op korte termijn effectief is bij de vermindering van pijn bij fasciopathia plantaris.
Het is onwaarschijnlijk, dat ultrageluid effectief is bij de behandeling van fasciopathia plantaris
Het is onwaarschijnlijk dat laserbehandeling effectief is bij de behandeling van fasciopathia plantaris
Het is aannemelijk dat extracorporeale schokgolftherapie effectief is bij de behandeling van fasciopathia plantaris.
Er zijn aanwijzingen dat acupunctuur effectief is bij de behandeling van pijn bij een fasciopathia plantaris (2011)
Het is nog onduidelijk of dry needling effectief is bij de behandeling van fasciopathia plantaris (1998)
Het is aannemelijk dat een nachtspalk ongeacht het gebruikte type nachtspalk bij chronische gevallen (> zes maanden) effectief is bij behandeling van fasciopathia plantari (2008)
Het is aannemelijk dat inlegzolen effectief zijn voor de vermindering van pijn en de verbetering van de functie van de voet en verbetering van de fysieke belastbaarheid bij fasciopathia plantaris met mogelijk een beter effect bij een cavus voet als risicofactor (2011)
Deskundigen zijn van mening, dat NSAID medicatie onderdeel kan uitmaken van de behandeling van fasciopathia plantaris (2007)
Het is aannemelijk dat op korte termijn (drie maanden) injecties met corticosteroiden effectief zijn voor de vermindering van pijn (2009) en er zijn aanwijzingen dat corticosteroid injecties op lange termijn ineffectief zijn bij de behandeling van fasciopathia plantaris. Gezien het verhoogde risico op serieuze bijwerkingen worden injecties afgeraden
Het is aannemelijk dat operatieve behandeling effectief is bij de behandeling van chronische therapieresistente vormen van fasciopathia plantaris
Oefentherapie met bij onderpronatie met functionele verkorting van kuitmusculatuur en hamstrings en verkorting van de fascia plantaris aandacht voor rekoefeningen van de functioneel verkorte spieren en stretching van de fascia plantaris en bij overpronatie versterking van de flexoren van voet en tenen, de bilmusculatuur en de m.quadriceps femoris.
Minerva, Tijdschrift voor Evidence Based Medicine. Stretchoefeningen bij chronische fasciitis plantaris (2004; Volume 3; Nummer 8; Pagina 123 - 124). Is een specifieke fascia plantaris stretchmethode effectiever dan een klassieke achillespees stretchmethode bij patiënten met chronische fasciitis plantaris?
Conclusie is dat bij patiënten met chronische fasciitis plantaris stretching van de fascia plantaris een beter resultaat geeft dan stretching van de achillespees wat pijn, functionaliteit en patiënttevredenheid betreft. Op basis hiervan kan echter geen uitspraak worden gedaan over het effect van stretching vergeleken met andere behandelingstechnieken.
Boek: Onderzoek en behandeling van de voet H7 (Fasciosis plantaris) en 7a (Addendum de fasciosis plantaris en het plantaire hielspoor een gevolg van tractie of compressie?), Koos van Nugteren
Huisarts en wetenschap, verwijzing naar podotherapeut bij fasciitis plantaris (2016).
Het klinische beloop van fasciitis plantaris is gunstig: 80% van de patiënten is na twaalf maanden klachtenvrij. Ondanks dit gunstige beloop zoekt het merendeel van de patiënten medische zorg. Een mogelijke reden hiervoor is dat de klachten de patiënt behoorlijk beperken in het dagelijks leven
Vooralsnog concludeert een Cochrane-review uit 2008 echter dat er niet genoeg bewijs is om de effectiviteit van op maat gemaakte zooltjes te ondersteunen, omdat er slechts één RCT was waarbij een op maat gemaakte zool, een geprefabriceerde zool en een placebozool werden vergeleken
Conclusie: Fasciitis plantaris is een veelvoorkomende klacht in de huisartsenpraktijk. Er zijn verschillende behandelmogelijkheden, waarbij de huisarts vaak verwijst naar een podotherapeut voor een behandeling met een inlegzool. Tot op heden is er nog een gebrek aan kennis over de (kosten)effectiviteit van deze behandeling van klachten van fasciitis plantaris. Het is wenselijk om een dubbelblind gerandomiseerde trial uit te voeren in de Nederlandse huisartsenpraktijk, waarbij een op maat gemaakte zool vergeleken wordt met een placebozool.
. Zie bol.com: massage apparaten ( foamrol ) // massageolie
