Onderstaande uitwerking is een aanvulling op de fysiotherapeutische behandeling: de fysiotherapeut (online of in de praktijk) geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen voor u van belang zijn.
Zie boven afbeelding voorzijde rechter enkel, in geel locatie prothese
In het kort
Er wordt voor een enkelprothese gekozen bij ernstige slijtage of bij een complexe breuk van de enkel
Een enkelprothese is voor ongeveer 10 jaar
De fysiotherapeut kan ondersteunen bij de revalidatie na de operatie
Andere benaming:
Anatomie
Zie afbeeldingen google: enkelprothese.Neem met de fysiotherapeut door welke afbeeldingen voor u relevant zijn.
Wanneer de klachten als gevolg van de enkelgewrichtsklachten niet reageren op behandelingen, zijn er operatieve mogelijkheden. Welke ingreep nodig is, hangt van een aantal factoren af.
Bij milde tot matige gewrichtsslijtage van de enkel, kan ‘schoonmaken’ van de enkel met een kijkoperatie zinvol zijn (vaak pijnvermindering). Nadeel is dat de klachten (bijna) altijd op termijn terug komen, en dat duur en mate van klachtenvermindering niet goed voorspelbaar is. (zie 'kijkoperatie enkel' op deze site)
Bij ernstige slijtage, veel pijn en veel bewegingsbeperking, is alleen ‘schoonmaken’ niet de oplossing. Opties zijn dan het bovenste spronggewricht vastzetten (enkelarthrodese operatie) of een enkelprothese. Eea hangt af van de leeftijd, activiteitsniveau, de stand van de enkel en oorzaak van de gewrichtsslijtage.
De overlevingsduur van de enkelprothese is ongeveer 10 jaar. Daarom bij voorkeur plaatsen bij een patiënten van middelbare of oudere leeftijd
Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is
Wanneer wordt er gekozen voor een enkelprothese
Na periode van ernstige enkel gewrichtsklachten
Bij complexe breuk
Neem de keuze die bij u gemaakt is met de fysiotherapeut door
Pijn en stijfheid ten gevolge van de operatie
Neem de verschijnselen die bij u aanwezig zijn met de fysiotherapeut door
Fysiotherapeut
De eigen fysiotherapeut geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen zinvol zijn: zie verder
Neem met de fysiotherapeut door welke hulpverleners een aanvulling kunnen zijn op de behandeling
Volg protocol eigen specialist. Zie onder voor mogelijk protocol.
Algemeen.
Zwelling en pijn te verminderen dmv koude pakking (coldpack). Leg altijd een theedoek of dunne handdoek tussen uw huid en het ijs. Zie bol.com: hot/coldpack
Wie rookt, heeft meer kans op complicaties bij een orthopedische operatie dan een niet-roker. Stoppen met roken halveert die kans. Daarom adviseren orthopedisch chirurgen om niet te roken van minimaal vier weken vóór tot tenminste vier weken ná een geplande operatie.
Neem de onderstaande punten 2-4 weken voor de operatie door
Het gebruik van de elleboogkrukken/ rollator: lopen, drempels en opstapjes nemen. Zie het onderwerp 'hulpmiddelen' op deze site en kijk bij 'lopen'. Neem met de fysiotherapeut door welk loophulpmiddel voor u geschikt is. Zie filmpje en onderstaande afbeelding van website 'samenbeterthuis.nl. Zie bol.com: elleboogkrukken // rollator // looprekje
Oefeningen die na de operatie van belang zijn, zie verder
In uw huis doornemen: Kleedjes op gladde vloer weghalen, handvat nodig in de wc en badkamer?, een toiletverhoging of verhoging van het bed (matras boven op eigen matras leggen) nodig?, zijn er hoge drempels: samen kijken hoe je met krukken eroverheen stapt, een goede stoel (hoge zit, met armleuningen) aanwezig?
Losmaak oefeningen voor spieren en gewrichten (vaak en kort doen) been
Koelen, koel de enkel minstens 15 minuten. Gebruik hiervoor een cold-pack, een washandje met ijsklontjes of stromend koud water. Bij ijspakking altijd een theedoek of dunne handdoek tussen de huid en het ijs leggen. Zie bol.com: hot/coldpack
Ontlasten enkel na operatie door middel van zgn walker (soort skischoen): afbouwen als stabiliteit toeneemt en pijn minder is. Zie het onderwerp 'hulpmiddelen' op deze site en kijk bij 'ondersteuning'
Lichamelijke verzorging
Douchen als de wond droog is.
Zo nodig douchestoel lenen of aanschaffen. Zie bol.com: Douchestoel
Niet in bad in verband met het in- en uitstappen en het week worden van de wond
Bij aankleden eerst geopereerde been in broekspijp steken.
Bij uitkleden eerst het gezonde been uit broekspijp halen.
Wondverzorging
Dagelijks wond inspecteren op roodheid, zwelling en wondvocht.
Als wond droog is, hoeft er geen pleister meer op.
Bij wondlekkage dagelijks een schone pleister op de wond plakken.
Soms kunnen de huidhechtingen wat irritatie veroorzaken en kan de huid rondom de hechtingen wat rood zijn. Dit is geen reden tot ongerustheid.
Contact opnemen met de afdeling spoedeisende hulp als been dik wordt, tintelt, klopt, wit of blauw wordt en er binnen enkele uren na het hoog houden geen verbetering optreedt.
Stand en lopen
De nabehandeling van een enkelprothese start met 2 weken onbelast onderbeengips, dus lopen met 2 krukken en daarna 2-4 weken onderbeensloopgips. Dit hangt af van hoe de operatie precies verlopen is, hoe stevig het bot was, of er eventueel een achillespeesverlenging is toegevoegd etc.Het dragen van gips is nodig om het lichaam de kans te geven aan de prothese vast te groeien
Loop niet te lange afstanden en sta niet te lang stil op een plek.
Draaien in stand met kleine pasjes.
Voorkom overbelasting, loop niet te lange afstanden en sta niet te lang stil op één plek.
Voorkom uitglijden; haal losse kleden en snoeren weg en gebruik in de douche een antislipmat.
Zorg voor voldoende loopruimte in huis
Traplopen
Naar boven: eerst het niet geopereerde been, dan het geopereerde been en de kruk op dezelfde trede zetten.
Naar beneden: eerst de kruk, dan het geopereerde been, daarna het andere been ernaast zetten.
Zorg voor voldoende steun: goede trapleuningen of beugels
Autorijden
Eerste zes weken niet zelf autorijden. Daarna weer autorijden bij voldoende controle over geopereerde been. Raadpleeg wel vooraf de voorwaarden van de autoverzekering en overleg met de orthopeed
Rekoefeningen (eventueel doen), ruglig of langzit of zit of stand
Zit, voorvoet omvatten met hand aangedane zijde en met andere hand hak omvatten, trek hand voorvoet omhoog, houd even uiterste stand aan en beweeg terug (rekken peesblad onder voet). Zie video op website 'Sam Huke': Rekken peesblad onder voet (uitvoeren in zit)
Sport/ werk specifiek oefenprogramma maken: opbouwen in snelheid bewegingen en in zwaarte.
Eventueel oefenprogramma van fysiotherapeut ondersteunen met enkele keren in de week trainen (bijvoorbeeld in een fitnesscentrum of joggen)
Juiste techniek sport die gedaan wordt of werksituaties die problemen geven doornemen met de sporttrainer of fysiotherapeut. De techniek moet erop gericht zijn in eerste instantie de uiterste grens van de belastbaarheid te vermijden. In sommige gevallen kan dit ten koste gaan van de geleverde prestatie
Mogelijk opbouw
Het ‘droog’ trainen van activiteit: eerst voorzichtig in ‘slow motion’ en later, als het goed gaat, sneller. De uitvoering mag geen pijn doen.
Uiteindelijk meer sport-/ werkspecifiek trainen. Men mag daarbij pas voluit gaan als men zonder enig probleem een tijdje rustig de betreffende activiteit/beweging kan doen. Heel geleidelijk de belasting op te voeren
Voor extra oefeningen (bijvoorbeeld voor 'voorste scheenbeenspier of tibialis anterior') en algemene informatie bij oefeningen
De fysiotherapeut kan (als zowel de fysiotherapeut en de patiënt er achter staan!) een opname maken van de oefeningen die voor u van belang zijn (met telefoon van fysiotherapeut en mailen of met telefoon/ ipad van patiënt), zodat u thuis dit terug kan zien)
Als het mogelijk is functioneel oefenen/trainen ( = traplopen, opstaan en gaan zitten, wandelen, hometrainer, tuinieren, fietsen, stofzuigen) omdat dit aansluit bij het normale gebruik van spieren en gewrichten
De fysiotherapeut geeft aan welke oefeningen voor u van belang zijn
Websites
Nederlandse Orthopaedische Vereniging (NOV), zorg voor beweging: enkel en voet en been, klik op 'prothese'
