Onderstaande uitwerking is een aanvulling op de fysiotherapeutische behandeling: de fysiotherapeut (online of in de praktijk) geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen voor u van belang zijn.
Zie boven afbeelding rechter voet, groene afbakening voor locatie middenvoet waar botbreuk kan zitten
In het kort
Een botbreuk kan ontstaan door krachten van buitenaf of spontaan
Na de botbreuk moeten de breukvlakken weer goed tegenover elkaar staan
Daarna moet, zo nodig door gips of operatie of een spalk, het gebroken bot gefixeerd worden.
Vanuit de botuiteinden wordt nieuw botweefsel gevormd.
Dit proces duurt ongeveer 6-8 weken
In deze periode moet u een aantal weken lopen met een hulpmiddel: Krukken of looprekje.
De fysiotherapeut kan door uitleg, adviezen en oefeningen het herstel ondersteunen
Na een botbreuk van de middenvoet kan er nog maanden sprake zijn van periodes van zwelling, pijn en verminderde functie.
Andere benaming: fractuur metatarsalia of marsfractuur of vermoeidheidsbreuk of Jonasfractuur (=metatarsus 5 fractuur)
Anatomie
De middenvoet bestaat uit 5 middenvoetbeentjes (metatarsalia). Aan de uiteinden van deze beentjes zit kraakbeen en rond elk gewricht zit gewrichtskapsel, Langs de middenvoetbeentjes lopen bandjes (verbinden de beentjes met elkaar), spiertjes, zenuwen, lymfvaten en bloedvaten.
Zie google afbeeldingen: middenvoet en rontgen middenvoet. Neem met de fysiotherapeut door welke afbeeldingen voor u relevant zijn.
Na de botbreuk moeten de breukvlakken weer goed tegenover elkaar staan. Zo nodig gebeurt dit door tractie. Vanuit de botuiteinden wordt nieuw botweefsel gevormd. Dit proces duurt ongeveer 6 weken ( e.e.a. is afhankelijk van de leeftijd, de conditie en het soort breuk). Botbreuk in het vijfde middenvoetsbeentje (aan de buitenzijde van de voet) heeft meer tijd nodig om te genezen.
Om de breukvlakken bij elkaar te houden wordt gekozen voor een operatie of gips (meestal niet) of achterspalk.
Elke botbreuk is verschillend. Uw specialist (orthopeed) geeft aan welke richtlijn voor u geldt
Voor uitgebreide en algemene informatie over een botbreuk, zie het onderwerp 'botbreuk' op deze site
Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is
Krachten van buitenaf (zwaar voorwerp op voetrug / verkeersongeval).
Spontaan: stress fractuur of marsfractuur of vermoeidheidsbreuk. Zie website ' Zie aanvullende informatie 1.2 en 1.4
Als bot verzwakt is: bij osteoporose / bij gebruik prednison
Bij anatomische variaties: holvoet / platvoet
Neem de oorzaak van uw klachten met de fysiotherapeut door
Pijn voorvoet
Onvermogen om voet te bewegen
Zwelling
Soms een abnormale stand
Neem de verschijnselen die bij u aanwezig zijn met de fysiotherapeut door
Fysiotherapeut
De eigen fysiotherapeut geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen zinvol zijn, zie verder. Meestal zijn 2 - 4 behandelingen voldoende. Tijd is de belangrijkste factor bij herstel bot. Fysiotherapie is van belang om de voorwaarden van het natuurlijke herstel te optimaliseren.
Eerste behandeling: uitleg klachtenbeeld, informatie over behandelplan en eerste adviezen oefeningen
Tweede behandeling: Oefeningen en adviezen doornemen (e.v.t een opname hiervan maken die thuis bekeken kan worden)
Derde behandeling: Oefeningen doornemen en kijken of ze goed uitgevoerd worden
Vierde behandeling: Enige tijd na behandeling 3: evalueren stand van zaken.
Zo nodig nog 2 (of meer) behandelingen plannen. E.e.a is afhankelijk van uitgebreidheid van de blessure, het herstel, het oppakken van adviezen /oefeningen en van de eventueel aanwezige 'bewegingsangst'
Neem met de fysiotherapeut door welke hulpverleners een aanvulling kunnen zijn op de behandeling
Algemeen
Volg richtlijn specialist
Contact opnemen met de afdeling spoedeisende hulp als enkel dik wordt, tintelt, klopt, wit of blauw wordt en er binnen enkele uren na het hoog houden geen verbetering optreedt.
Doe in de weken van botaanmaak (ongeveer 6 weken) lichte losmaakoefeningen (doornemen met fysiotherapeut), zie verder bij oefeningen
Loophulpmiddel voor de periode van botaanmaak: krukken of looprekje of rollator (zie het onderwerp 'hulpmiddelen' op deze site en kijk bij 'lopen'). Neem met de fysiotherapeut door welk loophulpmiddel voor u geschikt is. Ziefilmpje
Traplopen met elleboogkruk: Naar boven eerst het niet geopereerde been en dan het geopereerde been plus kruk op dezelfde trede zetten. Naar beneden, eerst de kruk, dan het geopereerde been en daarna het andere been ernaast zetten
Ga zitten in een stoel die hoog genoeg is (als u met de billen tegen de rugleuning zit moet u nog met de voeten bij de grond kunnen) en armleuningen heeft
Leg benen hoog als deze gezwollen zijn.
Plaats het aangedane been naar voren bij het gaan zitten en staan, ga niet met de benen over elkaar zitten.
Voorkom uitglijden; haal losse kleden en snoeren weg en gebruik in de douche een antislipmat.
Maak zo nodig gebruik van hulpmiddelen: lange schoenlepel, kousenaantrekker, ‘helping hand’ en schoenen met klittenband en/of elastische veters. Zie bol.com: revalidatie benodigdheden (lange schoenlepel // grijparm)
Bij het aankleden eerst het aangedane been in de broekspijp steken en bij het uitkleden het niet aangedane been eerst uit de broekspijp halen
Neem met de orthopeed door wanneer autorijden weer mogelijk is en mag (ivm verzekering)
Het duurt vaak lang (enkele maanden) voordat de gewrichten en de spieren grenzend aan de breuk het oude belastingsniveau weer bereikt hebben.
Het is van belang na herstel bot, de belasting rustig op te bouwen! Signalen van te veel belasting: zwelling rond gewricht, gewricht voelt warm aan, spierpijn.
Koelen, koel de enkel minstens 15 minuten. Gebruik hiervoor een cold-pack, een washandje met ijsklontjes of stromend koud water. Bij ijspakking altijd een theedoek of dunne handdoek tussen de huid en het ijs leggen. Doel van koelen is pijndempen. Zie bol.com: hot/coldpack
Sporten / bewegen
Sport rustig obbouwen na herstel botbreuk
Neem met de fysiotherapeut door welke activiteit / sport weer mogelijk is na herstel botbreuk. Kijk zo nodig naar alternatieven.
Bij gips (zie ook aanvullende informatie: 2.1). Contact opnemen met de gipskamer of afdeling spoedeisende hulp:
Als de voet dik wordt, tintelt, klopt, wit of blauw wordt en er binnen enkele uren na het hoog houden geen verbetering optreedt.
Als het gips gebroken is
Volg richtlijn specialist
Het duurt 48 uur voordat het gips zijn maximale sterkte heeft gekregen. Tijdens deze periode moet u erg voorzichtig zijn met het gips.
Het gipsverband mag niet nat worden. De huid blijft dan te lang vochtig, waardoor er jeuk ontstaat en de huid kapot gaat. Voor het douchen kan een douchehoes gebruikt worden (te koop bij apotheek of thuiszorgwinkel).
Ga niet met een voorwerp onder het gips krabben. Hierdoor kunnen wondjes ontstaan en infecties.
Neem met de fysiotherapeut door welke adviezen voor u zinvol zijn
Oefeningen die van belang zijn
Losmaakoefeningen bij pijn en stijfheid
Rekken peesplaat onder voet na herstel bot
Rek-, kracht- en stabiliteitsoefeningen
Opvoeren belasting pas toegestaan als de breuk al enigszins is vastgegroeid. De richtlijn van de orthopeed, röntgenfoto's en de eventuele pijnklachten geven een indicatie wanneer de oefeningen verzwaard kunnen worden. Maak zo nodig gebruik van hulpmiddelen, zie bol.com: Oefenmat // gewicht om enkel//elastische banden
De meeste video's van onderstaande oefeningen komen van de website 'rehab my patient'en van 'sportzorg', tenzij anders vermeld.
Losmaakoefeningen, onderstaande oefeningen uitvoeren in ruglig of langzit of zit of stand
Hak op onderlaag, optrekken buitenrand voet en daarna optrekken binnenrand voet (uitvoeren in ruglig, zit of stand)
Afwikkel beweging maken met voet (uitvoeren in ruglig, zit of stand)
Rekoefeningen (eventueel doen), ruglig of langzit of zit of stand
Zit, voorvoet omvatten met hand aangedane zijde en met andere hand hak omvatten, trek hand voorvoet omhoog, houd even uiterste stand aan en beweeg terug (rekken peesblad onder voet). Zie video op website 'Sam Huke': Rekken peesblad onder voet (uitvoeren in zit)
Sport/ werk specifiek oefenprogramma maken: opbouwen in snelheid bewegingen en in zwaarte.
Eventueel oefenprogramma van fysiotherapeut ondersteunen met enkele keren in de week trainen (bijvoorbeeld in een fitnesscentrum of joggen)
Juiste techniek sport die gedaan wordt of werksituaties die problemen geven doornemen met de sporttrainer of fysiotherapeut. De techniek moet erop gericht zijn in eerste instantie de uiterste grens van de belastbaarheid te vermijden. In sommige gevallen kan dit ten koste gaan van de geleverde prestatie
Mogelijk opbouw
Het ‘droog’ trainen van activiteit: eerst voorzichtig in ‘slow motion’ en later, als het goed gaat, sneller. De uitvoering mag geen pijn doen.
Uiteindelijk meer sport-/ werkspecifiek trainen. Men mag daarbij pas voluit gaan als men zonder enig probleem een tijdje rustig de betreffende activiteit/beweging kan doen. Heel geleidelijk de belasting op te voeren
Voor extra oefeningen
Zie videowaar de meeste van de bovenstaande oefeningen op staan
