Onderstaande uitwerking is een aanvulling op de fysiotherapeutische behandeling: de fysiotherapeut (online of in de praktijk) geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen voor u van belang zijn.
Zie boven afbeelding zijaanzicht lage wervels, met in rood afgleiding wervel
In het kort
De lendenwervelkolom bestaat uit vijf wervels. Zie video van website 'schooltv': de wervelkolom / wervels
Andere benaming: bijna afglijding of spondylolyse en totale afglijding of spondylolisthesis
De verbinding tussen het wervellichaam en de wervelboog is niet meer intact. Zie boven afbeelding
Een spondylolyse kan leiden tot spondylolisthesis
Oorzaak kan zijn trauma (val), overbelasting (sport), ouderdom of ziekte (osteoporose)
U kan klachten hebben als pijn, tintelingen, doof gevoel en krachtsverlies bij
(Lang) staan
Strekken rug
De fysiotherapeut geeft door uitleg, adviezen en oefeningen ondersteuning aan het herstel
Zo nodig kijken welke hulpverlener zinvol is als klachten blijven of erger worden
Andere benaming: Spondylodese (bijna afglijding) en spondylolisthesis (totale afglijding)
Anatomie
De lendenwervelkolom bestaat uit vijf wervels. Deze worden bij elkaar gehouden door banden en spieren. Tussen elke wervel zit een tussenwervelschijf, zijn er gewrichtjes en lopen zenuwen langs de wervels.
Zie video op website 'Blausen': Anatomie van de wervelkolom, en zie onder afbeelding bekken en lage rug van filmpje
Bij spondylolyse is er sprake van scheiding of verslapping van de verbinding tussen twee wervels. Bij spondylolisthesis schuift een deel van de wervel over de onderliggende wervel naar voren. Spondylolyse kan leiden tot spondylolisthesis
Een spondylolyse heeft meestal een spondylolisthesis (wervelafglijding) tot gevolg: als gevolg van de spondylolyse kan de wervel naar voren of naar achteren verschuiven, dit heet een spondylolisthesis.
Gradaties van een spondylolisthesis wordt bepaald door mate van afglijding van de wervel.
1e graad: 0-25% afglijding. Dit kan met oefentherapie behandeld worden
2e graad: 25%-50%. Oefentherapie is niet altijd afdoende
3e graad: 50% – 75%. Operatie is meestal nodig.
Komt meestal voor thv de laagste wervel van de wervelkolom (lumbaal 5)
Komt meer bij vrouwen voor
Vaak sluipend begin
Als er niet sprake is van klachten, is er geen behandeling nodig
Voor uitgebreide en algemene informatie over rugklachten, zie het onderwerp 'rugklacht' op deze site
Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is
Aanleg, aangeboren: (dit komt mogelijk wel bij 6% van de mensen in meer of mindere mate voor)
Ouderdom/ artrose
Trauma
Osteoporose
Sport waarbij de romp en wervelkolom extreem belast worden (turnen, gewichtheffen, roeien, worstelen, tennis, diverse atletiekonderdelen)
Neem de oorzaak van uw klachten met de fysiotherapeut door
Een spondylolyse of spondylolisthesis hoeft niet per definitie te leiden tot rugklachten
Gevoel van instabiliteit
Pijn bij strekking van de rug (buiging meestal niet pijnlijk)
Pijn bij lang staan/ lopen
In rust minder klachten
Pijn/ doof gevoel/ krachtsverlies in 1 of beide benen
Versterkte holling onderrug: meestal als het afglijden meer dan 25% is ten opzichte van het heiligbeen
Als het urineren niet meer gaat of als er spieruitval is, moet u direct contact opnemen met de huisarts!
Neem de verschijnselen die bij u aanwezig zijn met de fysiotherapeut door
Fysiotherapeut
De eigen fysiotherapeut geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen zinvol zijn, zie verder. Meestal zijn 4 - 6 behandelingen voldoende. Tijd is de belangrijkste factor bij herstel. Fysiotherapie is van belang om de voorwaarden van het natuurlijke herstel te optimaliseren.
Eerste behandeling: uitleg klachtenbeeld, informatie over behandelplan en eerste adviezen oefeningen
Tweede behandeling: Oefeningen en adviezen doornemen (e.v.t een opname hiervan maken die thuis bekeken kan worden)
Derde behandeling: Oefeningen doornemen en kijken of ze goed uitgevoerd worden
Vierde behandeling enige tijd na behandeling 3: evalueren stand van zaken.
Zo nodig nog 2 (of meer) behandelingen plannen. Eea is afhankelijk van uitgebreidheid blessure, het herstel, het oppakken van adviezen oefeningen en van de eventueel aanwezige 'bewegingsangst'
Huisarts
Medicatie bij pijn
Doorverwijzen: onderzoek (rontgen, MRI) / fysiotherapeut / orthopeed als klachten ondanks de adviezen en oefeningen aanwezig blijven
Specialist, orthopeed/ neuroloog
Onderzoek (volgen of er sprake is van 'afglijding': rontgen en bijvoorbeeld jaar erna weer, foto's vergelijken)
Rugbrace (Bostonbrace)
Operatie (spodylodese). Bij gradatie 3 is operatie een optie. In zeldzame ernstige gevallen kan het operatief vastzetten van het betreffende niveau in de rug overwogen worden. Gezien het hoge aantal complicaties van zo'n opratie zal hier zo lang mogelijk mee gewacht worden.
Neem met de fysiotherapeut door welke hulpverleners een aanvulling kunnen zijn op de behandeling
Algemeen
Het is belangrijk om in beweging te blijven, maar niet overdrijven.
Bedrust maximaal 2 dagen als bedrust de enige manier is waarop de de pijn onder controle gehouden kan worden, daarna op bed liggen afgebouwen
Opbouw van activiteiten, blijven werken of zo nodig hervatten van werkzaamheden (eventueel met tijdelijke aanpassing van werkzaamheden) bevordert het herstel.
Pijndagboek bijhouden (locatie pijn, hoeveel pijn op pijnschaal van 0-10, belastende activiteit gedaan ervoor, hoe lang hield pijn aan) als klachten lang aanhouden of regelmatig terugkomen en dit bespreken met fysiotherapeut of huisarts.
Voorkom lang staan of lopen: strekking rug geeft klachten
Neem door welke situaties overbelasting veroorzaken en kijk hoe dit voorkomen kan worden. Zie ook 'Voorkom overbelasting, thuis en op werk' (kijk oa bij punt 5)
Voorkom overbelasting van de lage rug. In het algemeen geldt: Voorkom gelijktijdig bukken en draaien, houd de rug zoveel mogelijk recht, gebruik waar mogelijk steun met de hand, voorkom lang staan en zitten. Dagelijkse activiteiten met 'stabiele lage rug' (= lage rug in neutrale stand) uitvoeren.
Belast beide benen even veel: niet op 1 been hangen.
Zorg voor een goede houding in zit en stand, zie onder bij oefeningen
Let op de houding bij werken achter de computer. Stel uw werkplek dagelijks correct in. Maak dit tot een vaste routine terwijl je ’s ochtends de computer opstart. Zie website 'hagbenelux: Instellen bureaustoel
Een rug brace kan ondersteuning bieden bij lage-rug klachten: bespreken met de fysiotherapeut. Zie ook 'hulpmiddelen' op deze site en kijk bij 'ondersteuning'. Zie aanvullende informatie 2.11.2 en 2.12.9
Zoek samen met de fysiotherapeut welke houding of beweging de pijn verminderd (minder uitstraling, dus pijn meer centraal in rug), zodat daar gebruik van gemaakt kan worden
Ontspanningsoefeningen, Zie 'oefeningen divers' op deze site en kijk bij ontspanning. Neem met de fysiotherapeut door welke oefeningen bij u passen. Yoga kan van toegevoegde waarde zijn bij chronische lage rugpijn (zie aanvullende informatie 2.5).
Door middel van warmte (pakking, douche, rode lamp) de spieren ontspannen
Losbewegen van de lage rug, zie verder bij losmaakoefeningen
Massage, zelf of met hulpmiddel. (foamroller). Zie 'oefeningen divers' op deze site en kijk bij massage / lage rug
Bespreek samen met de fysiotherapeut welke sport/ activiteit voor u geschikt is: duurtraining (wandelen, fietsen, zwemmen) en/of intervaltraining (bijvoorbeeld inspanningsblokjes van 5 minuten) en/of krachttraining.
Een goede conditie is van belang bij herstel lage rugblessures: wandelen, fietsen. Bespreek samen met de fysiotherapeut welke sport/ activiteit voor u geschikt is: duurtraining (wandelen, fietsen, zwemmen) en/of intervaltraining. Zie op deze site: bewegen, sporten en trainen 1.2, neem met de fysiotherapeut door welke activiteit voor u geschikt is.
Wandelen, fietsen en zwemmen zijn goede activiteiten bij klachten aan de rug. Zie ook video's op website 'physiotec', aquatherapie.
Als u een sport niet meer kunt uitoefenen, zoek dan naar alternatieven
Fitnessprogramma voor thuis of in fitnessclub: loopband waarbij de handen vastgehouden moeten kunnen worden aan de stangen / hometrainer/ duo trainer/ roeiapparaat.
Gebruik maken van DvD met 'virtuele wandelingen en fietstochten' (zieBol.com)
Activiteiten bijhouden ('fitmeter of een 'stappenteller) en eventueel bespreken met de fysiotherapeut of huisartsondersteuner
Functionele oefeningen (stofzuigen, tuinieren, fietsen….) zijn belangrijk omdat dit in het dagelijkse leven toegepast kan worden en omdat de te oefenen spier en/of gewricht dan deel uit maakt van een natuurlijke beweging
Neem met de fysiotherapeut door welke adviezen voor u zinvol zijn
Algemeen
Meeste oefeningen komen van de website 'rehab my patient' tenzij anders vermeld.
De oefeningen mogen iets pijn/napijn veroorzaken. Eventuele pijn doornemen met de fysiotherapeut
Strekken rug tot pijn
Houdings- en gewrichtsgevoeloefeningen
Losmaakoefeningen bij pijn of stijfheid
Rek-,kracht- en stabiliteitsoefeningen voor lage rug en benen
Vooral krachttraining van de diepe buik- en rugspieren (zie aanvullende informatie 2.18)
Core stability oefeningen: Wel in reëel perspectief zien (dus niet te zwaar maken), zie aanvullende informatie 2.37.1
Zenuwglijoefeningen als sprake is van klachten achterbeenzenuw (hernia)
Voor een mogelijk basisoefenprogramma bij deze klacht, zie onderstaande oefeningen en zie videowaar meeste van de onderstaande oefeningen op staan.
Houdingsoefeningen
Stand / zit: Lage rug tussen holle rug en bolle rug (= neutrale stand), beide benen belasten en bekken recht, knieën uit over strekking. Eindstrekking rug voorkomen
Dagelijkse activiteiten of werk activiteiten uitvoeren met stabiele rug
Sport/werk specifiekeoefeningen
Sport/ werk specifiek oefenprogramma maken: opbouwen in snelheid bewegingen en in zwaarte.
Oefenprogramma van fysiotherapeut ondersteunen met enkele keren in de week trainen (bijvoorbeeld in een fitnesscentrum of joggen)
Juiste techniek sport of werk doornemen met de sporttrainer of fysiotherapeut. De techniek moet erop gericht zijn de uiterste grens van de belastbaarheid te vermijden. In sommige gevallen kan dit ten koste gaan van de geleverde prestatie
Sport: Techniek van sport die gedaan wordt. Bijvoorbeeld service bij tennis bij schouderklachten
Werk: Bijvoorbeeld tiltechniek
Mogelijk opbouw
Het ‘droog’ trainen van activiteit: eerst voorzichtig in ‘slow motion’ en later, als het goed gaat, sneller. De uitvoering mag geen pijn doen.
Uiteindelijk meer sportspecifiek (of werkspecifiek) trainen. Men mag daarbij pas voluit gaan als men zonder enig probleem een tijdje rustig de betreffende activiteit/beweging kan doen. Heel geleidelijk de belasting op te voeren
Voor extra oefeningen en algemene informatie bij oefeningen
De fysiotherapeut kan (als zowel de fysiotherapeut en de patiënt er achter staan!) een opname maken van de oefeningen die voor u van belang zijn (met telefoon van fysiotherapeut en mailen of met telefoon/ ipad van patiënt), zodat u thuis dit terug kan zien)
De fysiotherapeut geeft aan welke adviezen en oefening voor u zinvol zijn
De intention to treat analyse van deze RCT toont geen verschil tussen chirurgische behandeling en niet-chirurgische behandeling van patiënten met lumbale degeneratieve spondylolisthese. De resultaten van de gelijktijdig uitgevoerde en gepubliceerde observationele studie tonen een voordeel voor operatieve behandeling maar vragen om bevestiging. Op dit ogenblik kunnen we geen aanbevelingen formuleren met voldoende niveau van bewijskracht.
